Udostępnianie akt w postępowaniu administracyjnym

Kto może żądać udostępnienia akt sprawy w postępowaniu administracyjnym?

Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Stroną jest natomiast każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu z uwagi na swój interes prawny lub obowiązek.

Co istotne, prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania.

Jeżeli w postępowaniu uczestniczy organizacja społeczna, która została dopuszczona do tego postępowania albo na żądanie której wszczęto postępowania w indywidualnej sprawie, organizacji tej przysługują prawa strony. Oznacza to, że także taka organizacja społeczna może żądać udostępniania jej akt prowadzonej sprawy.

Podobna zasada znajdzie zastosowanie w przypadku udziału w sprawie prokuratora. On także ma prawo żądać udostępnienia akt sprawy, gdyż uczestnicząc w postępowaniu administracyjnym, przysługują mu prawa strony.

Czego może żądać strona?

Strona może żądać przede wszystkim wglądu do akt sprawy. Jest rzeczą oczywistą, że prawo to służy odnośnie akt danej, konkretnej sprawy dotyczącej tej strony, która żąda wglądu. Prawo to służy stronie w każdym stadium postępowania a nawet po jego zakończeniu. Strona ma przecież czasem interes w tym aby ponownie zanalizować akta sprawy administracyjnej, także i po zakończeniu sprawy. 

Strona, której umożliwiono wgląd do akt sprawy, może z udostępnianych akt sporządzać notatki, kopie i odpisy. Tylko na wyraźne życzenie strony i tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione ważnym interesem strony, może ona żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów lub kopii z akt sprawy a nawet wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów. Obowiązek udowodnienia, że zachodzi ważny interes strony ciąży na stronie.

W przypadku pism w formie dokumentu elektronicznego wnoszonych do organu administracji publicznej lub przez niego doręczanych organ może zapewnić stronie dostęp do nich w swoim systemie teleinformatycznym, po identyfikacji strony w sposób określony w przepisach ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. 

Ograniczenie jawności akt

Prawo do wglądu w akta sprawy nie przysługuje stronie w przypadku akt zawierających informacje niejawne o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne”, a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy. Interes państwowy w tym przypadku przewyższa interes strony.

Podobnie sam organ może wyłączyć prawo wglądu do akt sprawy ze względu na ważny interes państwowy. Określenie jaki interes państwowy jest ważny, co uzasadnia odstępstwo od zasady udostępniania stronom wglądu do akt sprawy, należy do organu, przed którym prowadzone jest postępowanie.

Odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, uwierzytelnienia takich kopii i odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. 

W razie nieuwzględnienia zażalenia, stronie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Prawo wglądu do akt sprawy, jako jedno z podstawowych praw strony w postępowaniu administracyjnym, pozostaje pod ochroną sądową.

Pamiętaj, że:

• strona ma prawo wglądu do akt sprawy,
• odmowa prawa wglądu może nastąpić tylko w wyjątkowych sytuacjach,
• prawo strony do wglądu do akt sprawy podlega kontroli sądu administracyjnego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl