Odpowiedzialność za szkody związane z załadunkiem towaru na gruncie międzynarodowego transportu drogowego towarów

Samochodowy przewóz towarów o charakterze transgranicznym stanowi jedną z podstawowych form wymiany towarów pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Powszechność świadczenia transgranicznych usług przewozu towarów przekłada się na powstawanie coraz liczniejszych sporów pomiędzy przewoźnikiem a zleceniodawcą. Spory te mogą charakteryzować się różnymi podstawami. Jedną z nich jest żądanie przez przewoźnika zwrotu  od nadawcy kwoty nałożonego na przewoźnika mandatu karnego czy też opłaty administracyjnej,  nałożonych ze względu na nieprawidłowe rozmieszczenie ładunku w przestrzeni ładunkowej pojazdu i tym samym nierównomierne obciążenie jego osi. Biorąc pod uwagę powszechność przewozu towarów z terenu Polski na teren innych państw członkowskich UE i niekiedy bardzo surowych unormowań przepisów drogowych w innych państwach europejskich, koszty związane z mandatami karnymi lub opłatami administracyjnymi mogą być niejednokrotnie znacznym obciążeniem finansowym dla przewoźnika. Czy w razie nałożenia na przewoźnika mandatu karnego lub opłaty administracyjnej na powyższej podstawie będzie on uprawniony do dochodzenia naprawienia szkody, jaką jest nałożenie mandatu lub opłaty od nadawcy? Czy taka konstrukcja jest dopuszczalna?

              W pierwszej kolejności należy rozważyć, kto będzie odpowiedzialny za prawidłowy załadunek przewożonego towaru.

            Zagadnienie to regulowane jest wielotorowo, zarówno na gruncie prawa polskiego, prawa unijnego jak i prawa międzynarodowego. O tym, które przepisy należy w takiej sytuacji zastosować decyduje charakter dokonanego przewozu. W przypadku przewozu transgranicznego zastosowanie znajdzie Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów z 19 maja 1956 r. (dalej: Konwencja CMR) oraz odpowiednie przepisy ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. prawo przewozowe (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 915). Zgodnie z postanowieniami art. 1 Konwencji CMR jej przepisy stosuje się do wszelkich umów o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest stroną Konwencji CMR. Względem odpowiedzialności za nieprawidłowo załadowany towar nie znajdą zastosowania rozporządzenia Unii Europejskiej regulujące poszczególne gałęzie transportu, ze względu na ich odmienny zakres przedmiotowy.

            Art. 8 CMR nakłada na przewoźnika obowiązek sprawdzenia widocznego stanu towaru oraz jego opakowania. W przepisie tym nie ma mowy o odpowiedzialności za jego rozmieszczenie. Konwencja CMR w art. 10 statuuje ponadto odpowiedzialność nadawcy wobec przewoźnika za szkody wyrządzone osobom, wyposażeniu lub innym towarom, jak również za koszty, których przyczyną byłoby wadliwe opakowanie towaru, chyba że wadliwość była widoczna lub znana przewoźnikowi w chwili jego przyjęcia, a przewoźnik nie wniósł zastrzeżenia w tym przedmiocie. Za taki koszt na mocy powyższego przepisu uznać można np. nałożenie na przewoźnika mandatu karnego z tytułu nieprawidłowego rozmieszczenia ładunku w przestrzeni ładunkowej pojazdu i tym samym nierównomiernym obciążeniem jednej z osi pojazdu. Nieprawidłowość w załadunku i zagadnienie odpowiedzialności za powstałem z tytułu koszty nie została jednakże bezpośrednio ujęta w tym przepisie, w związku z czym do tej kwestii należy stosować prawo krajowe. Prawo krajowe znajdzie również zastosowanie względem odpowiedzialności za załadunek towaru.

            Krajowym aktem prawnym regulującym samochodowy przewóz towarów, jak zostało już wskazane powyżej, jest ustawa Prawo przewozowe. Przepisy prawa przewozowego stosuje się również do przewozów międzynarodowych, jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej (art. 1 ust. 3 prawa przewozowego). Zgodnie z treścią art. 43 prawa przewozowego, jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy. Co więcej ustęp 2 powyższego przepisu wskazuje, że nadawca, odbiorca lub inny podmiot wykonujący czynności ładunkowe jest obowiązany wykonać je w sposób zapewniający przewóz przesyłki towarowej zgodnie z przepisami ruchu drogowego i przepisami o drogach publicznych, a w szczególności niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, przekroczenia dopuszczalnej masy pojazdów lub przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi.

            Art. 72 prawa przewozowego nakłada na nadawcę odpowiedzialność za szkodę wynikłą m. in. z wadliwego stanu przesyłki, braku lub niewłaściwego opakowania albo nienależytego wykonania czynności ładunkowych. Brak w tym przepisie okoliczności, które pozwoliłyby zwolnić nadawcę z tej odpowiedzialności. Jedyną okolicznością, która pozwalałaby nadawcy unikną odpowiedzialności byłoby udowodnienie przez niego, że jego działanie lub zaniechanie zostało wywołane zawinionym zachowaniem się przewoźnika. Tym samym uznać należy, że to właśnie nadawca odpowiedzialny jest również pośrednio za szkody jakie powstały w związku z nieprawidłowym załadunkiem przewożonego towaru. Za interpretacją taką przemawia także fakt częstego zamieszczania w zleceniach przewozowych klauzuli zabraniających przewoźnikowi przeładunku towaru pod sankcją obniżenia frachtu i narażenia się na odpowiedzialność kontraktową, co powoduje że przewoźnik nie może odpowiednio reagować na nieprawidłowy załadunek towaru, jeżeli okoliczność ta wyniknie już w toku wykonywania usługi przewozu.

            Analizując zagadnienie przypisania odpowiedzialności za nieprawidłowy załadunek przewożonego towaru i chcąc odnieść się do wszelkich potencjalnych źródeł odpowiedzialności stron umowy przewozu należy również wskazań na zapisy Ogólnych Polskich Warunków Spedycyjnych. Akt ten określa prawa i obowiązki stron umowy spedycji, jednakże jego stosowanie jest fakultatywne i nie może być traktowane jako źródło prawa. Analizując treść tego aktu okazuje się, że w jego treści nie znajdują się przepisy, mogące określać odpowiedzialność nadawcy lub przewoźnika względem załadunku lub umiejscowienia przewożonego towaru, w związku z czym jego treść pozostaje irrelewantna względem omawianej problematyki.

             Odnosząc się do całości rozważań na temat odpowiedzialności przewoźnika oraz nadawcy za załadunek towaru należy stwierdzić, że w przypadku pomawianego zagadnienia przewoźnikowi przysługiwać będzie prawo żądania zwrotu kwoty kary mandatu lub opłaty administracyjnej nałożonych na niego z tytułu nieprawidłowego umiejscowienia ładunku w pojeździe od nadawcy towaru, jednakże oceniając taki stan faktyczny należy zawsze uwzględnić szczegółowe warunki konkretnego zlecenia i wynikające z nich szczegółowe unormowania.


Bogumił Wielgosz

Radca prawny

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika