Środki prawne pozwalające wierzycielowi na odzyskanie długu z majątku nienależącego już do dłużnika

Przekazanie majątku przez dłużnika osobie trzeciej stanowi jeden z najbardziej powszechnych sposobów uniemożliwiających skuteczną egzekucję. Wierzycielowi przysługują jednak środki prawne, dzięki którym może skutecznie bronić się przed tego typu działaniem na jego szkodę.

Bezskuteczność względna umowy

Na mocy art. 59 kodeksu cywilnego wierzycielowi przysługuje uprawnienie do żądania uznania umowy dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną względem siebie. Efektywne żądanie wymaga spełnienia ciągu przesłanek. Strony muszą wiedzieć o istnieniu roszczenia wierzyciela, albo umowa musi być nieodpłatna. Ponadto jej wykonanie musi spowodować, że zadośćuczynienie roszczeniu dłużnika stanie się całkowicie lub częściowo niemożliwe.

Pierwsze z wymienionych kryteriów wprowadza konieczność istnienia złej wiary stron umowy odpłatnej. Istotna jest wiedza o roszczeniu, nie o skutkach jakie umowa będzie miała dla spłaty długu. Kwestia dobrej i złej wiary nie ma wpływu dla uznania za bezskuteczną umowy nieodpłatnej.

WÄ…tpliwoÅ›ci interpretacyjne budzi przesÅ‚anka caÅ‚kowitej lub częściowej niemożnoÅ›ci zadośćuczynienia roszczeniu. Obecnie, w opinii wiÄ™kszoÅ›ci przedstawicieli doktryny, wyrażonej również w uchwale SÄ…du Najwyższego z dnia 22 listopada 2007 r., w sprawie o sygn. akt: III CZP 97/07, przyjmuje siÄ™, że art. 59 k.c. ma zastosowanie wyÅ‚Ä…cznie do roszczeÅ„ niepieniężnych. Za takim stanowiskiem przemawia fakt, że zgodnie z treÅ›ciÄ… przepisu zadośćuczynieniu roszczeniu sprzeciwia siÄ™ samo wykonanie umowy, a nie ewentualna, spowodowana jej zawarciem niewypÅ‚acalność dÅ‚użnika.

Uprawnienie do wytoczenia powództwa jest ograniczone terminem zawitym jednego roku od dnia zawarcia umowy. Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości jego wydłużenia w zależności od momentu, w którym o zawarciu umowy dowiedział się wierzyciel.

Skarga Pauliańska

OchronÄ™ przed negatywnymi skutkami dziaÅ‚aÅ„ dÅ‚użnika stanowi również okreÅ›lona w art. 527-534 k.c. skarga pauliaÅ„ska. Na jej podstawie wierzyciel może żądać uznania za bezskutecznÄ… w stosunku do niego czynnoÅ›ci prawnej dÅ‚użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeÅ›li dÅ‚użnik dziaÅ‚aÅ‚ ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… ich pokrzywdzenia, a osoba trzecia o tym wiedziaÅ‚a lub przy zachowaniu należytej starannoÅ›ci mogÅ‚a siÄ™ dowiedzieć. JednoczeÅ›nie istnieje szereg unormowaÅ„ wprowadzajÄ…cych wyjÄ…tek od zasady dziaÅ‚ania ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… pokrzywdzenia.

I tak za wywoÅ‚ujÄ…cÄ… pokrzywdzenie wierzycieli zostaÅ‚a uznana każda czynność, wskutek której dÅ‚użnik staÅ‚ siÄ™ niewypÅ‚acalny, albo niewypÅ‚acalny w wyższym stopniu, niż przed dokonaniem czynnoÅ›ci. Wierzyciel może żądać uznania czynnoÅ›ci za bezskutecznÄ… zawsze, gdy korzyść uzyskana przez osobÄ™ trzeciÄ… byÅ‚a bezpÅ‚atna. Ponadto, jeÅ›li osoba trzecia stanowi osobÄ™ bÄ™dÄ…cÄ… z dÅ‚użnikiem w bliskim stosunku osobistym lub pozostajÄ…cÄ… w staÅ‚ych stosunkach gospodarczych, to domniemywa siÄ™, że osoba ta wiedziaÅ‚a, że dÅ‚użnik dziaÅ‚aÅ‚ ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… pokrzywdzenia.

Kolejna różnica w odniesieniu do instytucji z art. 59 k.c. dotyczy możliwoÅ›ci dochodzenia poprzez skargÄ™ pauliaÅ„skÄ… jedynie wierzytelnoÅ›ci pieniężnych. Traktuje siÄ™ je jednak w szerokim znaczeniu, obejmujÄ…cym także Å›wiadczenia pieniężne, zastÄ™pcze wobec wierzytelnoÅ›ci pierwotnie niepieniężnych, czyli np. powstaÅ‚e w wyniku roszczenia odszkodowawczego lub bezpodstawnego wzbogacenia.

 

Wystosowanie żądania z art. 527 k.c. jest ograniczone do pięciu lat od dokonania czynności prawnej, której bezskuteczności się żąda.

Z uwagi na dÅ‚ugi termin pozwalajÄ…cy na wytoczenie powództwa, liczne domniemania korzystne dla wierzycieli oraz przede wszystkim pieniężny charakter wierzytelnoÅ›ci, skarga pauliaÅ„ska stanowi instytucjÄ™ znajdujÄ…cÄ… dużo szersze zastosowanie niż żądanie oparte na art. 59 k.c.


Konrad Kacprzak

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • Kryniec 2020-09-22 15:27:18

    Akurat ja się nie chcę zaplątać w prawnicze meandry odzyskiwania długów. Mam od tego pełny pakiet konsultacyjny z mk-finanse, którzy jak dotąd nigdy nie mieli problemu z egzekucją długów moich dłużników. Chwała im za to.

  • Piotr 2017-01-19 14:59:50

    autor artykułu zapomniał dodać o środkach ochrony przewidziany w k.k. a mianowicie dziania dłużnika poenalizowane jako przestepstwa i stypizowane w art. 300 do 302 k.k....no i brak jest informacji o mozliwości zabezpieczenia roszczenia odośnie dochodzonej wierzytelnosci


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika