Zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

29.9.2016

Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszły w życie istotne zmiany do ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 684 z późn. zm.). Z tym dniem ustawodawca wprowadził nowy sposób obliczania odsetek oraz wprowadził odmienne stopy procentowe dla odsetek ustawowych, o których mowa w art. 359 § 2 k.c. i dla odsetek, których dotyczy art. 481 k.c – odsetek za opóźnienie.

Aby móc stosować regulację przewidzianą w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć sobie na pytanie – jakich transakcji tyczą się zapisy tej ustawy. Zgodnie z brzmieniem ustawy, znajduje ona zastosowanie jedynie do tzw. transakcji handlowych definiowanych jako umowy, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli jej strony, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Art. 2 ustawy wskazuje na zakres podmiotowy zastosowania ustawy – do grupy tej zaliczają się m. in. przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Co istotne, przepisy ustawy można stosować tylko w przypadku gdy obydwie strony transakcji handlowej stanowią podmioty kwalifikowane do jej stosowania w rozumieniu ustawy, tj. podmioty wymienione w art. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

W transakcjach handlowych, z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny – wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łączne następujące warunki: wierzyciel spełnił swoje świadczenie oraz nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Do transakcji handlowych nie stosuje się już przepisu art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego. Do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą w dniu: 1 stycznia - do odsetek należnych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca lub obowiązującą w dniu 1 lipca - do odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia.

Nowelizacja swój praktyczny wymiar znajduje we wzroście uprawnień wierzyciela. Dotychczas wierzyciel mógł domagać się od dłużnika odsetek ustawowych za opóźnienie, których stopa procentowa była niższa niż wysokości odsetek w transakcjach handlowych. Kolejnym uprawnieniem wierzyciela w stosunku do dłużnika jest możliwość dochodzenia od niego równowartości kwoty 40 euro, przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Przyjmuje się, że kwota ta stanowi swojego rodzaju ryczałt i nie musi uwzględniać w całości poniesionych przez wierzyciela kosztów w związku z dochodzeniem należności. Zgodnie z ustawą, oprócz kwoty 40 euro, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę. W orzecznictwie wskazuje się, że dla możliwości skutecznego dochodzenia kwoty 40 euro przez wierzyciela nie jest konieczne wykazanie, że koszty te zostały poniesione. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt III CZP 94/15: Rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro, przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. 2013, poz. 403), przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy.

Marta Kulej

Komentarze