Czy kara umowna podlega VAT?

10.12.2011

Co to jest kara umowna?

Instytucja kary umownej została uregulowana w art. 483 Kodeksu cywilnego i należy ją rozumieć jako rodzaj sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej na wypadek szkód powstałych w wyniku niewykoniania lub niewłaściwego wykonania umowy i rodzaj odszkodowania. Stanowi ona dodatkową klauzulę zawieraną czasami w umowach. W ten sposób kontrahenci coraz częściej zabezpieczają swoje wzajemne roszczenia i zobowiązania.

Czy kara umowna może być uznana za towar w rozumieniu ustawy o VAT?

Ustawa o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) nie reguluje bezpośrednio kwestii dotyczącej zapłaty kar umownych. W związku z powyższym należy dokonać analizy, czy tego typu czynność mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stosownie do postanowień ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. czynności dokonywane na terenie kraju to jest: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, towarem są rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii. Ze względu na fakt, że powyższa definicja nie obejmuje środków pieniężnych, kara umowna nie może być kwalifikowana jako towar. W konsekwencji obciążenia kontrahenta karą umowną nie można uznać za dostawę towarów.

Czy kara umowna może być opodatkowana jako usługa na podstawie ustawy o VAT?

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej oraz zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Aby doszło do świadczenia usługi, koniecznie jest istnienie świadczenia oraz odpłatności za to świadczenie.

W przypadku kary umownej nie można uznać, że podatnik wykonał jakiekolwiek świadczenie na rzecz drugiej strony, za które otrzymał wynagrodzenie. Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata takiej kary nie jest związana również ze zobowiązaniem otrzymującego zapłatę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym zapłata kary umownej nie jest czynnością opodatkowaną VAT, a wierzyciel nie ma obowiązku wystawienia faktury VAT.

Powyższe rozumienie przepisów znajduje, także potwierdzenie w pisemnych interpretacjach co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego wydawanych przez organy podatkowe. W piśmie Naczelnika II Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Kaliszu z dnia 12 kwietnia 2005 r., nr DPP-005-13/05 czytamy: „(…) kara umowna nie jest czynnością wymienioną w art. 5 ustawy o VAT ani też nie jest związana z czynnościami tam wymienionymi, tzn. nie wpływa na ich podstawę opodatkowania, należy więc uznać, że nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług(…)”.

Podstawa prawna: