Podatek akcyzowy

Podatek akcyzowy, podobnie jak podatek od towarów i usług, jest podatkiem pośrednim. Podatki pośrednie, stosownie do zapisów traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, są zharmonizowane na poziomie Unii Europejskiej. Harmonizacja podatków pośrednich, w tym również podatku akcyzowego, stanowi gwarancję istnienia jednolitego rynku w Unii Europejskiej.

Podatek akcyzowy, w przeciwieństwie do podatku od towarów i usług, nie ma charakteru powszechnego. Akcyza jest podatkiem nakładanym selektywnie na towary konsumpcyjne. Dotyczy tylko niektórych kategorii wyrobów.

Jest to jednofazowy podatek od obrotu brutto pobierany przede wszystkim u producenta lub importera.

Gdzie jest uregulowany podatek akcyzowy?

Podstawowym aktem prawa unijnego w zakresie podatku akcyzowego w Unii Europejskiej jest dyrektywa Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG.

Wspólny system podatku akcyzowego w Unii Europejskiej obejmuje regulacje dotyczące wyrobów akcyzowych, takich jak wyroby energetyczne, energia elektryczna, alkohol i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe.

Zagadnienie opodatkowania akcyzą innych wyrobów, np. samochodów osobowych, suszu tytoniowego, leży w gestii państw członkowskich, z zastrzeżeniem, iż podatki te nie mogą spowodować zwiększenia formalności w obrocie handlowym, związanych z przekraczaniem granicy między państwami członkowskimi.

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi podatek akcyzowy w Polsce są zaś:

1. ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - regulująca opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, organizację obrotu tymi wyrobami, a także oznaczanie znakami akcyzy, 
2. rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji zawartych w ww. ustawie.

Wyroby akcyzowe

Opodatkowaniem podatkiem akcyzowym podlegają te same czynności, które są opodatkowane podatkiem od towarów i usług, jeżeli ich przedmiotem są tzw. wyroby akcyzowe.

Wyrobami akcyzowymi są generalnie:

• niektóre produkty powszechnego spożycia ludności (paliwa, oleje napędowe),
• używki (tytoń, napoje alkoholowe itp.)
• oraz tradycyjnie wyroby luksusowe.

Podatek akcyzowy jest często wykorzystywany do oddziaływania na społeczeństwo w celu ograniczenia spożycia niektórych wyrobów akcyzowych (np. używek). Celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na wyczerpywanie się ich rezerw bądź też szkodliwość zdrowotną. Akcyza stała się ważnym źródłem przychodów budżetu państwa i nakładana jest na importowane surowce energetyczne (paliwa płynne) i używki, wyroby tytoniowe i alkoholowe.

Akcyzie podlegają także nadmierne ubytki lub zawinione niedobory niektórych z wyrobów akcyzowych.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają również samochody osobowe przy pierwszej rejestracji w Polsce.

Opodatkowanie akcyzą

Podstawą opodatkowania w podatku akcyzowym w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie podstawy opodatkowania jest: 

• kwota należna z tytułu sprzedaży (obrót) na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy, należne od tych wyrobów; 
• kwota, jaką nabywca jest obowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe - w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego; 
• kwota należna z tytułu dostawy wyrobów akcyzowych na terytorium państwa członkowskiego - w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej; 
• wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło - w przypadku importu.

Jeżeli stawki akcyzy ustalane są kwotowo, podstawą opodatkowania jest ilość towarów akcyzowych (w litrach, kilogramach lub sztukach).

W Polsce zasadniczo w ustawie określone zostały górne granice stawek podatku akcyzowego dla poszczególnych grup wyrobów, przy czym dla importu stawki te są znacznie wyższe. Do wysokości tak ustalonego pułapu konkretne stawki określa Minister Finansów w swoich rozporządzeniach. Ma ponadto uprawnienie do określania minimalnych kwotowych stawek akcyzy dla pewnych wyrobów. Może on także zwolnić z akcyzy niektóre wyroby.

Towary są opodatkowane najpierw akcyzą, a później VAT-em, podatek akcyzowy zwiększa tym samym podstawę opodatkowania VAT-em.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl