Kary pieniężne nakładane w postępowaniu antymonopolowym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma chronić prawa konsumentów oraz zdrową konkurencję na rynku, a także ma zabezpieczać rynek przed wykorzystywaniem pozycji dominującej przez niektórych przedsiębiorców. Podmioty naruszające przepisy ustawy czynią to w celu zwiększenia swych wpływów - zarówno wpływu na rynku, jak i wpływów pieniężnych - zwiększenia zysku. Ustawa za naruszanie jej postanowień przewiduje kary finansowe, które mają ukrócić osiągnięte nielegalnie zyski. Nie oznacza to, że nałożenie kary pieniężnej dotyczy tylko tych przedsiębiorców, którzy łamiąc przepisy ustawy monopolowej osiągnęli wymierną korzyść - kara pieniężna może być nałożona na każdego przedsiębiorcę, który złamał postanowienia ustawy.

Zgodnie z przepisami ustawy, Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten:

1. dopuścił się naruszenia zakazu zawierania porozumień naruszajacych konkurencję,
2. dopuścił się naruszenia art. 81 lub art. 82 Traktatu WE,
3. dokonał koncentracji bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu. 

Kara ta zostanie nałożona chociażby przedsiębiorca złamał powyższe zasady nieumyślnie.

Prezes Urzędu może również nałożyć karę pieniężną w wysokości od 1 000 do 50 000 000 euro na przedsiębiorcę, który:

• we wniosku o przedłużenie terminu posiadania akcji lub udziałów (których posiadanie co do zasady stanowi koncentrację przedsiębiorców) lub w zgłoszeniu zamiaru koncentracji podał nieprawdziwe dane,
• nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK lub też udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji,
• nie współdziała z odpowiednimi organami w toku kontroli przeprowadzonej w ramach postępowania przed Prezesem Urzędu,
• nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku, polegającego na powiadomieniu Prezesa UOKiK o wszczętym za granicą postępowaniu prowadzonym przeciwko przedsiębiorcy, a opartym na podejrzeniu dokonania działań ograniczających konkurencję oraz na przekazaniu Prezesowi UOKiK kopii orzeczenia wydanego w wyniku tego postępowania.

Także i w tym przypadku kara może zostać nałożona nawet gdy przedsiębiorca działa nieumyślnie.

Kary za zwłokę w wykonaniu decyzji lub orzeczenia

Przedsiębiorca wobec którego Prezes Urzędu wydał decyzję:

• nakazującą zaniechanie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję,
• nakazującą zaniechanie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów,
• nakładającą na przedsiębiorców zamierzających dokonanie koncentracji dodatkowych warunków,
• zakazującą dokonania koncentracji,
• nakazującą dokonanie określonych działań w sytuacji, gdy niezgłoszona koncentracja się już dokonała, albo gdy przedsiębiorcy dokonali koncentracji, pomimo niewykonania obowiązków nałożonych na nich w drodze warunkowej decyzji zezwalającej na dokonanie koncentracji,

a który pozostaje w zwłoce z wykonaniem tej decyzji, może zostać ukarany kara pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość od 500 do 1000 euro za każdy dzień zwłoki w wykonaniu tej decyzji.

To samo dotyczy przedsiębiorcy, który pozostaje w zwłoce z wykonaniem wyroków sądu ochrony konkurencji i konsumentów.

Kara pieniężna nałożona na osobę fizyczną, która zarządza spółką

W większości przypadków przepisy ustawy mają zastosowanie do przedsiębiorców działających w formie osób prawnych, reprezentowanych przez osoby fizyczne zarządzające daną osobą prawną. Złamanie postanowień ustawy jest najczęściej wynikiem decyzji osób zarządzających. Ustawa zawiera także katalog kar pieniężnych, które mogą być na osoby te nałożone. I tak, na osobę fizyczną, pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy lub związku przedsiębiorców, może być nałożona - przez Prezesa Urzędu - kara pieniężna, jeżeli osoba ta umyślnie bądź nieumyślnie:

1. nie wykonała decyzji:
   • nakazującej zaniechanie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję,
   • nakazującej zaniechanie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów,
   • nakładającej na przedsiębiorców zamierzających dokonanie koncentracji dodatkowych warunków,
   • zakazującej dokonania koncentracji,
   • nakazującej dokonanie określonych działań w sytuacji, gdy niezgłoszona koncentracja się już dokonała, albo gdy przedsiębiorcy dokonali koncentracji, pomimo niewykonania obowiązków nałożonych na nich w drodze warunkowej decyzji zezwalającej na dokonanie koncentracji,
2. nie zgłosiła zamiaru koncentracji
3. nie udzieliła informacji lub udzieliła nierzetelnych lub wprowadzających w błąd informacji żądanych przez Prezesa UOKIK w toku kontroli.

Wysokość kary ustawa pozostawia do decyzji Prezesa, jednakże nie może ona być wyższa niż pięćdziesięciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Podobna kara pieniężna może zostać nałożona na osobę uprawnioną do reprezentowania przedsiębiorcy podlegającego kontroli w toku postępowania za nieudzielanie informacji oraz za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w bład organy kontrolujące, a także za brak współdziałania w toku przeprowadzanej kontroli.

Ustalanie wysokości i wymierzanie kar

Kary finansowe nakłada Prezes UOKiK w drodze decyzji, w której określa wysokość tej kary. Określając wysokość kary Prezes UOKiK bierze pod uwagę okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy.

Kary pieniężne nałożone decyzją Prezesa UOKiK płatcone są z dochodu uzyskanego przez przedsiębiorcę, jednakże dopiero po jego opodatkowaniu lub z innej formy nadwyżki przychodów nad wydatkami. Kara pieniężna nie może zostać wykonana przed uprawomocnieniem się decyzji o jej nałożeniu. Po uprawomocnieniu się decyzji karę należy uiścić w ciągu 14 dni. W razie uchybienia temu terminowi, kara ta podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Uiszczone kary finansowe stanowią dochód Skarbu Państwa.

Bezkarność uczestnika kartelu

Przepisy ustawy wprowadzają bezkarność przedsiębiorcy, który uczestniczy w zakazanym porozumieniu w przypadku, gdy przedsiębiorca spełni łącznie następujace warunki:

• jako pierwszy z uczestników porozumienia dostarczy Prezesowi Urzędu informację o istnieniu zakazanego porozumienia, wystarczającą do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub przedstawi Prezesowi Urzędu, z własnej inicjatywy, dowód umożliwiający wydanie decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli Prezes Urzędu nie posiadał w tym czasie informacji i dowodów wystarczających do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub wydania decyzji o uznaniu danej praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującą zaniechanie jej stosowania,
• współpracuje z Prezesem Urzędu w toku postępowania w pełnym zakresie, dostarczając niezwłocznie wszelkie dowody, którymi dysponuje, albo którymi może dysponować i udzielając niezwłocznie wszelkich informacji związanych ze sprawą, z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa Urzędu,
• zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później, niż w dniu poinformowania Prezesa Urzędu o istnieniu porozumienia lub przedstawienia dowodu wystarczajacego do wydania decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującą zaniechanie jej stosowania,
• nie był inicjatorem zawarcia porozumienia i nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu.

Co jednak bardzo ważne, Prezes UOKiK odstępuje od wymierzenia kary tylko wobec przedsiębiorcy, który jako pierwszy spełnił wymienione warunki.

W stosunku do pozostałych uczestników kartelu, którzy zgłoszą fakt jego istnienia lecz już po jego ujawnieniu oraz dostarczą dowód umożliwiający wydanie decyzji uznającej daną praktykę za naruszająca konkurencję, możliwe jest obniżenie nałożonej kary.

Jak bowiem stanowi ustawa, Prezes nakłada karę :

• w wysokości nie większej niż 5% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary - na przedsiębiorcę, który jako pierwszy spełnił wymienione wyżej warunki,
• w wysokości nie większej niż 7% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary - na przedsiębiorcę, który jako drugi spełnił wymienione warunki,
• w wysokości nie większej niż 8% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary - na pozostałych przedsiębiorców, którzy spełnili wymienione warunki.

Pamiętaj, że:

• Prezes odstępuje od nałożenia kary wobec uczestnika kartelu, który jako pierwszy zgłosił jego istnienie,
• Prezes obniża karę wobec przedsiebiorców, którzy dostarczą dowód umożliwiający wydanie decyzji uznającej daną praktykę za naruszająca konkurencję,
• na wniosek przedsiębiorcy lub osób fizycznych, na których może być nałożona kara pieniężna, Prezes Urzędu może - w drodze postanowienia - odroczyć uiszczenie kary pieniężnej lub rozłożyć ją na raty, z uwagi na ważny interes społeczny,
• kara pieniężna nakładana jest w drodze decyzji, na którą przysługuje odwołanie
• kara pieniężna jest płatna z dochodu lub innej nadwyżki przychodu nad wydatkami, po jego opodatkowaniu,
• kary finansowe stanowią przychód skarbu państwa,
• wartość euro, w której wyrażana jest wysokość kar pieniężnych, podlega przeliczeniu na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok nałożenia kary.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 86, poz. 804 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.