ObowiÄ…zki komandytariusza

Obowiązek wniesienia wkładu

WkÅ‚adem jest okreÅ›lone w umowie spółki Å›wiadczenie wspólnika, do którego zobowiÄ…zuje siÄ™ on w zwiÄ…zku z uczestnictwem w spółce. Art. 3 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) wymienia wkÅ‚ad jako obligatoryjnÄ… postać współdziaÅ‚ania uczestników w dążeniu do osiÄ…gniÄ™cia wspólnego celu, a zarazem przedmiotowo istotny element umowy spółki. Ustawodawca wyklucza możliwoÅ›ci tworzenia spółek bezwkÅ‚adowych. UchwaÅ‚a wspólników zwalniajÄ…ca komandytariusza z tego obowiÄ…zku jest nieważna (art. 108 § 2 KSH). ObowiÄ…zek ten nie wyczerpuje siÄ™ poprzez umieszczone w umowie zobowiÄ…zania do wniesienia wkÅ‚adu w oznaczonej wysokoÅ›ci, lecz dopiero na skutek jego realnego wniesienia. Jego wykonania mogÄ… dochodzić zarówno inni wspólnicy (za pomocÄ… tzw. actio pro socio), jak i sama spółka komandytowa po zarejestrowaniu.

Wysokość wkładu wniesionego przez komandytariusza, jak i wszelkie zmiany dotyczące jego wartości podlegają wpisowi do rejestru. Wpis ma charakter deklaratoryjny.

Ustawodawca nie różnicuje wartoÅ›ci wkÅ‚adów wnoszonych przez wspólników w zależnoÅ›ci od posiadanego przez nich statusu w spółce. Możliwa jest, sytuacja, gdy wkÅ‚ad komandytariusza bÄ™dzie analogiczny do wkÅ‚adu komplementariusza. W razie wÄ…tpliwoÅ›ci uważa siÄ™, że wkÅ‚ady wspólników sÄ… równe (art. 48 § 1 w zw. z art. 103 KSH).

Z punktu widzenia pozycji komandytariusza istotne znaczenie ma rozróżnienie wkÅ‚adów na umówione i wniesione do spółki. WkÅ‚ady umówione to wkÅ‚ady zdeklarowane w umowie spółki, natomiast wkÅ‚ady wniesione to realne przysporzenie na rzecz majÄ…tku spółki. Wniesienie wkÅ‚adu w stosunkach zewnÄ™trznych powoduje redukcjÄ™ osobistej odpowiedzialnoÅ›ci komandytariusza, zaÅ› w stosunkach wewnÄ™trznych decyduje o proporcji udziaÅ‚u w zysku (art. 123 § 1 i 2 KSH). WkÅ‚ady umówione majÄ… znaczenie dla okreÅ›lenia stopnia partycypacji przez komandytariusza w stratach (art. 123 § 3 KSH).

WkÅ‚ad ma wartość majÄ…tkowÄ…, może mieć charakter pieniężny i niepieniężny. Może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu na rzecz spółki wÅ‚asnoÅ›ci rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych Å›wiadczeÅ„ (art. 48 § 2 w zw. z art. 103 KSH).

WkÅ‚ad niepieniężny komandytariusza może polegać na Å›wiadczeniu oznaczonym, co do tożsamoÅ›ci lub co do gatunku. W doktrynie przyjmuje siÄ™, iż prawo bÄ™dÄ…ce wkÅ‚adem niepieniężnym powinno speÅ‚niać trzy warunki. Po pierwsze musi przedstawiać wartość majÄ…tkowÄ…, po drugie mieć zdolność bilansowÄ…. Trzecim wymogiem jest to, aby byÅ‚o to prawo zbywalne, ustanowione lub możliwe do ustanowienia. ZasadÄ… jest, że wykonywanie pracy lub Å›wiadczenie usÅ‚ug na rzecz spółki, jak również wynagrodzenie za usÅ‚ugi Å›wiadczone przy jej powstaniu, może stanowić wkÅ‚ad do spółki osobowej. Ustawodawca uwarunkowaÅ‚ możliwość wniesienia wkÅ‚adu w takiej postaci przez wspólnika biernego od wniesienia przez niego także innych wkÅ‚adów o wartoÅ›ci wyższej lub równej sumie komandytowej (art.107 § 2 KSH). Komandytariusz nie może Å›wiadczyć pracy dopóty, dopóki wartość innych jego udziałów nie zbilansuje sumy komandytowej. Treść art. 107 § 2 KSH ogranicza również możliwość potrÄ…cenia roszczeÅ„ przysÅ‚ugujÄ…cych komandytariuszowi wobec spółki z tytuÅ‚u usÅ‚ug powstaÅ‚ych przy jej powstaniu (tzw. prowizja gryngerska). WyÅ‚Ä…czona zostaÅ‚a natomiast możliwość wnoszenia przez komandytariusza aportu w postaci udziałów i akcji spółek kapitaÅ‚owych, które sÄ… komplementariuszami spółki komandytowej (art. 107 § 3 KSH). Za niedopuszczalne trzeba uznać zarówno przeniesienie udziałów lub akcji, jak również ustanowienie na nich zastawu, dzierżawy lub użytkowania na rzecz spółki. Należy pamiÄ™tać, że komentowany przepis nie wyklucza możliwoÅ›ci Å‚Ä…czenia pozycji komandytariusza oraz wspólnika spółki z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ… lub akcjonariusza spółki akcyjnej, która jest komplementariuszem.

Umowa spółki powinna szczegółowo określać wkład każdego wspólnika. Należy więc umieścić w treści umowy takie informacje jak: przedmiot świadczenia, jego wartość, osobę zobowiązaną do spełnienia go, tytuł prawny, jaki będzie przysługiwał spółce do danego dobra majątkowego (najem, dzierżawa, licencja, itp.) W razie braku takiego określenia przyjmuje się, że wkład jest przeniesiony na spółkę. Wskazane jest, aby wspólnicy w umowie spółki określili również sposób, miejsce i termin świadczenia. Jeżeli wkład nie może być wniesiony jednorazowo wskazane jest oznaczenie części wkładu i terminów ich wniesienia.

Obowiązki komandytariusza przystępującego do istniejącej spółki. Utworzenie spółki komandytowej z przedsiębiorcą

W Å›wietle przepisów KSH możliwe sÄ… zmiany podmiotowe wÅ›ród uczestników spółki komandytowej prowadzÄ…ce zarówno do zwiÄ™kszenia lub zmniejszenia liczby wspólników, jak i zmiany statusu dotychczasowych. Wszystkie zmiany podmiotowe w spółce podlegajÄ… obowiÄ…zkowi zgÅ‚oszenia sÄ…dowi rejestrowemu (tj. do KRS) i ogÅ‚oszenia w Monitorze SÄ…dowym i Gospodarczym.

Nowy wspólnik może przystąpić do spółki istniejącej w drodze umowy zawartej z pozostałymi wspólnikami lub poprzez nabycie ogółu praw i obowiązków od dotychczasowego wspólnika lub wejście w nie tytułem dziedziczenia (art. 122 i 124 KSH). Przystępująca osoba może uzyskać status komplementariusza (art. 115 KSH) lub komandytariusza (art. 114 KSH). Przystąpienie wspólnika do spółki komandytowej następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego (ad solemnitatem). Wpis wspólnika komandytowego ma charakter deklaratoryjny; przystąpienie jest skuteczne od chwili zawarcia umowy. Jak wynika z porównania art. 114 i 115 KSH, nie jest konieczne, aby umowa spółki wyraźnie dopuszczała możliwość przystąpienia nowego komandytariusza. Przyjęcie nowego wspólnika stanowi zmianę umowy spółki, na którą co do zasady powinni wyrazić zgodę wszyscy wspólnicy. Umowa spółki może zawierać odstępstwa w tej materii.

Nowy komandytariusz odpowiada na zasadach ogólnych za zobowiÄ…zania powstaÅ‚e po jego przystÄ…pieniu. Art. 114 KSH rozszerza zakres ponoszonej przez niego odpowiedzialnoÅ›ci na zobowiÄ…zania spółki powstaÅ‚e przed dokonaniem wpisu jego osoby w rejestrze, niezależnie od tego, czy o nich wiedziaÅ‚, czy nie (art. 22 § 2 i art. 31 w zw. z art. 103). Art. 32 KSH jest normÄ… ius cogens; postanowienia odmienne nie wywoÅ‚ujÄ… skutków prawnych wobec osób trzecich.

Dopuszczalne jest uzyskanie statusu komandytariusza przez jednego z dotychczasowych komplementariuszy, mimo że KSH nie ustanawia wyraźnie takiej możliwości. Regulacja art. 114 KSH jest niewystarczająca, w związku z tym należy stosować per analogiam art. 113 KSH. Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza będzie skuteczne w stosunku do wierzytelności powstałych po zarejestrowaniu zmiany podmiotowej. Wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały wcześniej, nowy komandytariusz będzie odpowiadał bez ograniczeń, jak wówczas gdy posiadał status komplementariusza.

Zawarcie umowy spółki z przedsiębiorcą prowadzącym we własnym imieniu i na własny rachunek przedsiębiorstwo powinno nastąpić w formie aktu notarialnego. Jest to umowa inicjalna i podlega obowiązkowi zgłoszenia sądowi rejestrowemu. Wpis spółki ma charakter konstytutywny.

Zakres podmiotowy hipotezy art. 116 KSH należy określić na podstawie przepisów KC. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (art. 431 KC).

Z uwagi na typowy układ interesów regułą będzie sytuacja, w której przedsiębiorca w zawiązanej spółce komandytowej przyjmie status komplementariusza. Dopuszczalne jest również przyjęcie przez przedsiębiorcę pozycji wspólnika biernego. Naturalnie skład osobowy powstałej w ten sposób spółki nie musi ograniczać się do dwóch podmiotów.

Wymaganie wniesienia przedsiębiorstwa do powstającej spółki komandytowej nie wynika expressis verbis z przepisów KSH. Należy jednak przyjąć związek majątkowo-organizacyjny między działalnością spółki a przedsiębiorstwem założyciela. Ten ostatni musi wnieść do spółki, tytułem aportu, prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo (art. 551 i nast. KC) z takim skutkiem, że możliwe jest jego dalsze prowadzenie w niezmienionym zakresie.

Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiÄ…zania powstaÅ‚e po wpisaniu spółki w rejestrze przedsiÄ™biorstw ksztaÅ‚tuje siÄ™ na zasadach ogólnych. Art. 116 KSH rozszerza odpowiedzialność komandytariusza na dÅ‚ugi przedsiÄ™biorcy, z którym zawarÅ‚ on umowÄ™ spółki komandytowej, powstaÅ‚e przed wpisaniem jej do rejestru tj. w okresie, gdy nie byÅ‚ on jeszcze wspólnikiem (art. 116 KSH). Dotyczy to zobowiÄ…zaÅ„ przedsiÄ™biorcy powstaÅ‚ych w zwiÄ…zku z prowadzonym przez niego, we wÅ‚asnym imieniu i na wÅ‚asny rachunek, przedsiÄ™biorstwem (art. 22 § 2 i 31 w zw. z art. 103 KSH). Komandytariusz odpowiada za nie bezpoÅ›rednio, osobiÅ›cie do wysokoÅ›ci sumy komandytowej i solidarnie. Powstaje pytanie czy odpowiedzialność ta zachowuje charakter subsydiarny. Aby odpowiedzieć na to pytanie należy okreÅ›lić relacjÄ™ art. 116 KSH i art. 554 i nast. KC. Wydaje siÄ™, że trafnym jest stwierdzenie, iż art. 116 KSH stanowi potwierdzenie art. 554 KC nie tylko wobec spółki (nabywcy), ale także wobec jej wspólników.

Zakaz konkurencji i obowiązek lojalnego współdziałania wspólników a status komandytariusza

DziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… konkurencyjnÄ… jest zarówno uczestniczenie w spółce konkurencyjnej  jak i prowadzenie konkurencyjnych interesów. SpółkÄ… konkurencyjnÄ… jest spółka cywilna i spółki prawa handlowego prowadzÄ…ce interesy konkurencyjne w stosunku do spółki. Za interes konkurencyjny uznaje siÄ™ interes gospodarczy, innego podmiotu niż spółka (też interes osoby fizycznej w tym również wÅ‚asny interes wspólnika lub przedsiÄ™biorcy), jeżeli uzyskanie przezeÅ„ korzyÅ›ci ekonomicznych lub wzmocnienie jego pozycji na rynku wiąże siÄ™ ze stratÄ… lub osÅ‚abieniem pozycji spółki. Ma to miejsce w szczególnoÅ›ci, gdy, inny podmiot oferuje na tym samym rynku co spółka, tym samym odbiorcom, takie same lub podobne towary bÄ…dź usÅ‚ugi, które przez klientów traktowane sÄ… one jak substytuty. Podmiotem prowadzÄ…cym dziaÅ‚alność konkurencyjnÄ… jest ten podmiot, który we wÅ‚asnym imieniu i na swój rachunek prowadzi dziaÅ‚alność bÄ™dÄ…ca konkurencjÄ… dla spółki a także, jeżeli prowadzi takÄ… dziaÅ‚alność za poÅ›rednictwem innego podmiotu lub z podmiotem takim współdziaÅ‚a w sposób majÄ…cy wpÅ‚yw na konkurowanie przezeÅ„ ze spółkÄ…. Zaliczyć wiÄ™c tu należy udziaÅ‚ zwÅ‚aszcza wiÄ™kszoÅ›ciowy, w konkurencyjnej spółce, nawet wówczas, gdy nie jest poÅ‚Ä…czony z wejÅ›ciem w skÅ‚ad jej organów, prowadzenie cudzych spraw jako prokurent, doradzanie w prowadzaniu interesów (konsulting) a także, w zależnoÅ›ci od danej sytuacji faktycznej tzw. cichy udziaÅ‚ w cudzym, konkurencyjnym przedsiÄ™wziÄ™ciu gospodarczym.

Na gruncie przepisów dawniej obowiÄ…zujÄ…cego Kodeksu handlowego spornym byÅ‚o, czy zakaz konkurencji obejmuje swym zakresem oprócz komplementariuszy również komandytariuszy. Art. 121 § 3 KSH rozstrzygnÄ…Å‚ spór stanowiÄ…c, że art. 56 i 57 KSH nie stosuje siÄ™ do komandytariuszy nie posiadajÄ…cych prawa prowadzenia spraw spółki lub reprezentowania jej, chyba że umowa stanowi inaczej (art. 121 § 3 KSH). Umowa może rozszerzać zakaz konkurencji na komandytariuszy nie prowadzÄ…cych spaw spółki i nie reprezentujÄ…cych jej. W umowie wspólnicy mogÄ… wskazać również, jakie dziaÅ‚ania nie bÄ™dÄ… uznawane za konkurencyjne i pod jakimi warunkami ich nie zakazujÄ….

W stosunku do komandytariuszy majÄ…cych uprawnienia do reprezentacji lub prowadzenia spraw spółki stosuje siÄ™ w zakresie zakazu konkurencji, o ile brak odmiennych postanowieÅ„ w umowie, przepisy o spółce jawnej (art. 56 i 57 KSH). Zgodnie z nimi wspólnik bez wyraźnej lub domniemanej zgody nie może zajmować siÄ™ interesami konkurencyjnymi, w szczególnoÅ›ci uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partner, komplementariusz lub czÅ‚onek organu spółki. Komandytariusz może być zwolniony z zakazu konkurencji poprzez stosowny zapis umowny lub uchwaÅ‚Ä™ wspólników. Zwolnienie jest celowe, jeżeli dotyczy spółki zależnej lub Å›ciÅ›le współpracujÄ…cej ze spółkÄ… udzielajÄ…cÄ… zezwolenia. Udzielona zgoda może zostać cofniÄ™ta, jeżeli uzasadnia to zmiana okolicznoÅ›ci faktycznych (np. sytuacja gospodarcza spółki), chyba że umowa wyklucza takÄ… możliwość lub jej cofniÄ™cie byÅ‚oby sprzeczne ze spoÅ‚eczno - gospodarczym przeznaczeniem uprawnienia pozostaÅ‚ych wspólników do żądania powstrzymywania siÄ™ od konkurowania lub byÅ‚oby sprzeczne z zasadami współżycia spoÅ‚ecznego. Wydaje siÄ™ jednak, że niedopuszczalne jest caÅ‚kowite zwolnienie uczestników spółki komandytowej z obowiÄ…zku lojalnoÅ›ci. Zakaz konkurencji jest przejawem ogólnego obowiÄ…zku lojalnoÅ›ci. Wspólnicy przez umowÄ™ spółki zobowiÄ…zujÄ… siÄ™ dążyć do osiÄ…gniÄ™cia wspólnego celu gospodarczego poprzez współdziaÅ‚anie w sposób oznaczony (art. 3 KSH) a wykonujÄ…c swe zobowiÄ…zanie w tej mierze obowiÄ…zani sÄ… do zachowania starannoÅ›ci ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (art. 355 KC). Wspólnik jest obowiÄ…zany powstrzymać siÄ™ od wszelkiej dziaÅ‚alnoÅ›ci sprzecznej z interesami spółki (art. 56 § 1 KSH). Przepis ten swym zakresem obejmuje nie tylko dziaÅ‚alność konkurencyjnÄ…, ale również takie dziaÅ‚ania jak: rozpowszechnianie negatywnych opinii o spółce, wykorzystanie lub ujawnienie tajemnic handlowych, udzielenie finansowego wsparcia konkurentom, itp.

W razie nie respektowania przez komandytariusza zakazu konkurencji każdy z pozostaÅ‚ych wspólników, w terminie szeÅ›ciu miesiÄ™cy od dnia, w którym pozostali wspólnicy dowiedzieli siÄ™ o naruszeniu, nie później jednak niż z upÅ‚ywem trzech lat, może żądać wydania spółce korzyÅ›ci, które uzyskaÅ‚ wskutek przekroczenia zakazu oraz naprawienia wyrzÄ…dzonej szkody (art. 57 § 1 w zw.

z art. 103 KSH) a także może skorzystać z uprawnienia do żądania rozwiÄ…zania spółki z ważnych powodów przez sÄ…d (art. 63 § 1 w zw. z art. 103 KSH). Jeżeli ważne powody zachodzÄ… po stronie jednego ze wspólników, sÄ…d może na wniosek pozostaÅ‚ych wspólników orzec o wyÅ‚Ä…czeniu tego wspólnika ze spółki (art. 63 § 2 w zw. z art. 103 KSH).

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 15 wrzeÅ›nia 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037, ze zm.);

  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami); 

  • Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej (Dz. U. 2007 r., Nr 155, poz. 1095, ze zm.)


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika