Umorzenie, ukończenie i uchylenie postępowania upadłościowego - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

Wreszcie w postępowaniu upadłościowym nadchodzi taki moment, że można powiedzieć – to już koniec! Zakończenie postępowania upadłościowego może nastąpić w trojaki sposób. Po pierwsze postępowanie to może być:

• umorzone
• ukończone na skutek podziału między wierzycieli upadłościowych funduszów masy upadłości
• ukończone na skutek zawarcia układu
• uchylone

W jakich sytuacjach następuje umorzenie postępowania upadłościowego?

Sąd umorzy postępowanie upadłościowe:

• gdy się okaże, że majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub wpisem do rejestru statków nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania,
• gdy wierzyciel, na którego wniosek upadłość była ogłoszona, nie złożył w wyznaczonym terminie zażądanej przez sędziego-komisarza zaliczki na koszty postępowania, a brak płynnych funduszów na te koszty,
• gdy wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swe wierzytelności, zażądają umorzenia postępowania.

Jeżeli majątek pozostały po wyłączeniu z niego hipotek itd. nadal nie będzie wystarczał na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, a mającym upaść podmiotem będzie przedsiębiorstwo państwowe lub spółka z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, to Minister Skarbu Państwa zapewni brakujące środki na zaspokojenie kosztów postępowania, które w związku z tym będzie można przeprowadzić postępowanie upadłościowe.

Postanowienie o umorzeniu postępowania musi być ogłoszone w odpowiedni sposób. Przede wszystkim należy zamieścić obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w prasie lokalnej i doręczyć to postanowienie upadłemu, syndykowi oraz członkom rady wierzycieli, a jeżeli dotyczy upadłości przedsiębiorstwa państwowego - także organowi założycielskiemu.

Postanowienie o umorzeniu – czyli prawomocne zakończenie postępowania upadłościowego wywołuje wiele skutków prawnych, z których najważniejszym jest możność ponownego zarządzania majątkiem przez upadłego. Z dniem prawomocnego umorzenia postępowania upadły odzyskuje bowiem swobodne rozporządzanie swym majątkiem. Syndyk w związku z tym jest zobowiązany do wydania upadłemu jego majątku, ksiąg, korespondencji i dokumentów. Majątek, jaki syndyk jest zobowiązany wydać obejmuje zarówno majątek, który przyjął w momencie ogłoszenia upadłości, ale także ten majątek, który nabył w trakcie zarządzania majątkiem upadłego. Termin wydania upadłemu majątku przez syndyka nie jest ściśle określony, jednakże, jak stanowi ustawa ma to nastąpić niezwłocznie. Jeżeli syndyk nie jest chętny do oddania upadłemu jego majątku, to w razie potrzeby, odebranie majątku i dokumentów nastąpi przymusowo przez komornika. Komornik działa na zarządzenie sędziego-komisarza.

Oprócz tego postanowienie o umorzeniu jest tytułem do wykreślenia wpisów dotyczących upadłości w księgach wieczystych i w innych księgach i rejestrach.
Umorzenie postępowania wpływa również na nieukończone procesy. Po umorzeniu postępowania nie ukończone procesy, wszczęte przez syndyka o uznanie za bezskuteczną czynności zdziałanej przez upadłego za szkodą wierzycieli, będą umorzone. Nie ma już celu orzekać bezskuteczności czynności, która szkodziła wierzycielom, ponieważ Wzajemne roszczenia o zwrot kosztów procesu wygasają.

Oprócz tego typu procesów – w pozostałych procesach upadły wchodzi na miejsce masy upadłości i może już występować w roli strony przed sądem.
Jeżeli postępowanie upadłościowe zostało umorzone, upadły obowiązany będzie uiścić przyznane syndykowi lub zarządcy odrębnego majątku wynagrodzenie oraz zwrócić tak im, jak i członkom rady wierzycieli poniesione przez nich wydatki. Upadły nie ma prawa dochodzenia odszkodowania od wierzyciela, który żądał ogłoszenia upadłości, wyjąwszy gdy wierzyciel działał w złej wierze.

Ukończenie postępowania upadłościowego.

1. Po pierwsze – wydanie postanowienia o ukończeniu postępowania może nastąpić w związku podziałem między wierzycieli upadłościowych masy upadłości (w formie tzw. ostatniego planu podziału).
2. Po drugie – sąd wyda postanowienie o ukończeniu postępowania upadłościowego po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego układ (z wierzycielami nieuprzywilejowanymi) oraz po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu zobowiązań masy upadłości i wierzytelności uprzywilejowanych.

Z dniem ukończenia postępowania upadły odzyskuje swobodne rozporządzanie swym majątkiem. Syndyk wydaje mu niezwłocznie jego majątek, księgi, korespondencję i dokumenty. Podobnie, jak prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania, tak samo i ukończenie postępowania upadłościowego jest tytułem do wykreślenia wpisów dotyczących upadłości w księgach wieczystych i w innych księgach i rejestrach i tak samo wpływa na postępowania toczone przed jego wydaniem.

Należy zaznaczyć, że jeżeli ukończenie postępowania nastąpiło wskutek zawarcia i zatwierdzenia układu, upadły odzyskuje możność zarządzania i rozporządzania majątkiem o tyle tylko, o ile układ nie przewiduje ograniczeń.

Uchylenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości

Uchylenie postanowienia o upadłości to taka sytuacja, w której w toku instancji ulega zmianie postanowienie o ogłoszeniu upadłości i uchylenie poprzednio wydanego orzeczenia (na przykład w drugiej instancji w związku z rozpatrywaniem zażalenia na postanowienie o ogłoszeniu nieruchomości). Należy jednak nadmienić, że jeżeli postanowienie o ogłoszeniu upadłości zostało uchylone upadły obowiązany będzie uiścić przyznane syndykowi lub zarządcy odrębnego majątku wynagrodzenie oraz zwrócić tak im, jak i członkom rady wierzycieli poniesione przez nich wydatki.

Upadły nie ma prawa dochodzenia odszkodowania od wierzyciela, który żądał ogłoszenia upadłości, wyjąwszy przypadek, gdy wierzyciel działał w złej wierze.

Pamiętaj, że:

• Zmiana stosunku prawnego, która zaszła na podstawie przepisów prawa upadłościowego, obowiązuje upadłego i stronę drugą również po umorzeniu lub ukończeniu postępowania. Oznacza to na przykład, że gdy wydano postanowienie o ubezskutecznieniu czynności dokonanej przez upadłego pod tytułem darmym, to czynność ta mimo ukończenia postępowania będzie nadal bezskuteczna.
• Stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r. w związku z utrata mocy obowiązującej przez rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 października 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.)

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.