Jakie możliwości egzekucji kontaktów z małoletnim dzieckiem przewidują przepisy prawa? Postanowienie o zagrożeniu nakazania oznaczonej sumy pieniężnej

Bardzo często nawet uzyskanie sądowego rozstrzygnięcia regulującego sposób kontaktów uprawnionego, np. jednego z rodziców z małoletnim dzieckiem, nie oznacza, że kontakty z dzieckiem faktycznie odbywać się będą zgodnie z tak ustalonym harmonogramem. Jakie możliwości przewidują przepisy prawa w sytuacji gdy uprawniony do kontaktów ma problem ze skuteczną realizacją tego uprawnienia, np. gdy drugi rodzic, pod którego bezpośrednią opieką znajduje się dziecko, utrudnia, czy wręcz blokuje relacje z dzieckiem?

            Zgodnie z art. 59815 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc) jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.


Wskazany przepis reguluje tzw. pierwszy etap postępowania mającego na celu wykonanie obowiązków w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, które wynikają z orzeczenia albo ugody.

            Postępowanie toczy się w takiej sytuacji przed sądem rejonowym - wydziałem rodzinnym (sądem opiekuńczym) miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka (zgodnie z art. 569 § 1 kpc), przy czym wykluczone jest tu działanie sądu z urzędu. Konieczny dla zainicjowania postępowania jest wniosek pochodzący od osoby uprawnionej do kontaktów z dzieckiem, na podstawie jednego z tytułów wymienionych w treści przepisu. Wniosek w sprawie podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 40 zł. Do wniosku o wszczęcie postępowania należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem.

            Do wszczęcia postępowania wystarczy już jedno niewykonanie albo nienależyte wykonanie obowiązku wynikającego np. z postanowienia w przedmiocie kontaktów, jest to także wystarczająca przesłanka do wydania orzeczenia na podstawie powołanego powyżej przepisu, nawet jeśli pozostałe kontakty były realizowane prawidłowo. W doktrynie wskazywane jest jednak, że nie bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia zawinienia oraz istotności naruszenia obowiązku wynikającego z orzeczenia czy też ugody. Podkreśla się także, że wystąpienie z wnioskiem na podstawie przepisów dotyczących wykonywania kontaktów nie powinno być instrumentalnie traktowane np. w celu osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści majątkowych, czy też w celu szykany drugiej osoby (por. A. Marciniak, K. Piasecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 367–729. Tom II, 2014) przy pominięciu kwestii dobra dziecka. Sąd rozstrzygając o zasadności wniosku powinien uwzględnić wszystkie okoliczności mające istotne znaczenie dla sprawy, a pomocne przy tym jest przewidziane w art. 59818§ 2 kpc wysłuchanie przez sąd uczestników postępowania przed wydaniem postanowienia w sprawie.

            Podkreślenia przy tym wymaga, że na skutek wydania przez Sąd postanowienia w oparciu o art. 59815 kpc dochodzi do zagrożenia uczestnikowi postępowania nakazania zapłaty na rzecz wnioskodawcy określonej kwoty za każde naruszenie obowiązku związanego z realizacją kontaktów. Takie orzeczenie nie oznacza od razu, że wnioskodawca będzie mógł domagać się od uczestnika zapłaty wskazanej przez sąd sumy. Wydane postanowienie stanowi bowiem dopiero pierwszy etap przy tzw. egzekucji kontaktów, jako swoista przestroga dla uczestnika i ostrzeżenie przed dalszym utrudnianiem czy uniemożliwianiem kontaktów z dzieckiem. W razie gdyby wydane postanowienie nie przyniosło skutku w postaci prawidłowego wykonywania kontaktów, przewidziany w przepisach został drugi etap polegający już na nakazaniu zapłaty tej sumy (szerzej w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 22.5.2013 r., III CZP 25/13, Legalis).

            Wskazać w tym miejscu także należy, że zagrażając danej osobie nakazaniem zapłaty sąd musi uwzględnić sytuację majątkową tej osoby. Przepisy nie zawierają stałych kwot, nie zawierają też żadnych minimalnych czy maksymalnych stawek, wszystko zależy bowiem od uznania sądu w okolicznościach konkretnej sprawy. Przepisy nie dają także podstawy do traktowania jako dodatkowe kryterium przy określeniu wysokości kwoty np. rodzaju naruszeń czy uporczywości działań osoby naruszającej ciążące na niej obowiązki. Sąd określając w postanowieniu wysokość sumy powinien jednak mieć na względzie, aby kwota ta nie miała charakteru iluzorycznego, czy też symbolicznego zagrożenia, lecz dla naruszającego obowiązki wynikające z orzeczenia albo ugody o kontaktach była na tyle dotkliwa, aby przymusiła go do wykonania ciążących na nim obowiązków.

            Pamiętać także należy, że zgodnie z art. 59820 kpc sąd umorzy postępowanie jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia ostatniego postanowienia nie wpłynie kolejny wniosek w sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem. Co istotne pomimo umorzenia postępowania, postanowienia w nim wydane pozostają w mocy, co w praktyce oznacza, że wydane postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej może być podstawą do wystąpienia z wnioskiem o nakazanie przez sąd zapłaty należnej kwoty, bez konieczności uprzedniego ponawiania wniosku o zagrożenie w trybie art. 59815 kpc.


Urszula Vogt-Nesterowicz

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika