Jak dostać lek w aptece?

6.10.2017

Dowiedz się o receptach lekarskich, receptach transgranicznych, receptach farmaceutycznych i odpisie recepty.

Recepta lekarska

Recepta to pisemne polecenie lekarza skierowane do farmaceuty. Dotyczy ono leków, które mają zostać użyte w farmakoterapii pacjenta. Wystawiona przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, lekarza, który podpisał umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, oraz lekarza, który podpisał umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na wystawianie recept pro auctore, pro familia jest podstawą nabycia:

leku refundowanego;
środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego;
wyrobu medycznego;
wyposażenia wyrobu medycznego;
wyrobu medycznego do diagnostyki in vitro;
wyposażenia wyrobu medycznego do diagnostyki in vitro.

Recepta lekarska na leki refundowane

Jak wspomniano, recepta to pisemne polecenie lekarza skierowane do farmaceuty. Dotyczy ono leków, które mają zostać użyte w farmakoterapii pacjenta. Recepta wystawiona przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego jest podstawą nabycia refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych. Recepta na produkty refundowane może zostać zrealizowana w aptekach lub punktach aptecznych, które zawarły umowę z NFZ (apteki te umieszczają w widocznym miejscu tablicę informującą o zawarciu umowy z Funduszem).

Termin realizacji recepty

Termin realizacji recepty nie może przekroczyć 30 dni od daty jej wystawienia lub 30 dni od wyznaczonej przez lekarza daty realizacji „od dnia”, jeżeli taka została określona na recepcie.

Wyjątek od tej zasady stanowi recepta wystawiona na:

antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego i parenteralnego (pozajelitowego) – 7 dni od daty jej wystawienia;
preparaty immunologiczne, wytwarzane dla indywidualnego pacjenta – 90 dni od daty jej wystawienia;
leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które są sprowadzane indywidualnie dla pacjenta z zagranicy –120 dni od daty jej wystawienia.

Jeżeli lekarz przepisze na recepcie więcej niż jeden lek, to termin realizacji recepty jest liczony indywidualnie dla każdego z nich.

Pamiętaj, że:

Na jednej recepcie może zostać przepisanych do 5 różnych produktów (gotowych leków, środków spożywczych, wyrobów medycznych) lub podwójna ilość leku recepturowego.
Na jednej recepcie może zostać przepisany tylko jeden produkt leczniczy zawierający środki odurzające lub substancje psychotropowe.
Osoba uprawniona może wystawić do dwunastu recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 360 dni (z zastrzeżeniem, że na jednej recepcie nie można przepisać leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego na więcej niż 120 dni stosowania), a w przypadku recept na środki antykoncepcyjne – do sześciu recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6 miesięcy. W przypadku recepty na lek recepturowy będący maścią, kremem, mazidłem, pastą albo żelem do stosowania na skórę, można przepisać dziesięciokrotną ilość leku recepturowego. Jednorazowo można wystawić do 16 takich recept niezbędnych pacjentowi do maksymalnie 120-dniowego okresu stosowania.
Jeżeli na recepcie nie podano sposobu dawkowania leku refundowanego, pacjent może otrzymać nie więcej niż dwa najmniejsze opakowania leku. W przypadku gdy podano na recepcie sposób dawkowania, pacjent może otrzymać jednorazowo taką ilość leku refundowanego, która nie będzie większa niż ilość konieczna dla przeprowadzenia 120 dniowej kuracji. Ilość ta wyliczana jest na podstawie podanego na recepcie sposobu dawkowania. Bez podawania na recepcie sposobu dawkowania osoba wystawiająca receptę może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie taką ilość refundowanego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, która odpowiada dwóm najmniejszym opakowaniom, które będą podlegały refundacji.
Na recepcie – poza danymi dotyczącymi przepisanych produktów – osoba uprawniona może dodatkowo umieścić polecenie pilnej realizacji poprzez adnotację "cito" lub inną równoważną.
Osoba uprawniona może umieścić na recepcie zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego poprzez adnotację "nie zamieniać" lub "NZ" przy pozycji, której dotyczy.

Recepty wystawione za granicą

Recepty wystawione za granicą mogą być zrealizowane za pełną odpłatnością. Recepta taka musi zawierać następujące dane:

imię lub imiona i nazwisko pacjenta;
adres pacjenta;
nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) albo nazwę handlową;
postać;
dawkę (moc);
ilość leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego;
datę wystawienia recepty;
dane osoby wystawiającej receptę w formie nadruku lub pieczęci i podpis osoby wystawiającej receptę.

Zob.:

Recepta transgraniczna

Wprowadzono ją, aby zapewnić pacjentowi prawo do otrzymania leku na terenie Unii Europejskiej na podstawie recepty wystawionej w innym państwie członkowskim niż państwo jej realizacji.

Lekarz może wystawić taką receptę, jeśli pacjent zgłosi wolę realizacji recepty w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej. Recepta transgraniczna może być zrealizowana wyłącznie za pełną odpłatnością – niezależnie od uprawnień przysługujących pacjentowi w Polsce.

Żeby wprowadzić jednolity system umożliwiający właściwe rozpoznanie recepty transgranicznej na terenie wszystkich państw Unii, Komisja Europejska określiła dla nich minimalne wymagania.

Jakie dane muszą się znaleźć na recepcie transgranicznej?

Dane, które muszą się znaleźć na recepcie transgranicznej, to:

imię lub imiona i nazwisko pacjenta;
datę urodzenia pacjenta;
imię lub imiona i nazwisko osoby wystawiającej receptę;
kwalifikacje zawodowe osoby wystawiającej receptę (tytuł zawodowy);
dane do bezpośredniego kontaktu osoby wystawiającej receptę (adres e-mail lub numer telefonu lub faksu wraz z prefiksem międzynarodowym);
adres miejsca udzielania świadczenia zdrowotnego (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu – jeżeli nadano), a w przypadku lekarzy wykonujących działalność leczniczą w formie indywidualnej praktyki lekarskiej wyłącznie w miejscu wezwania lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej wyłącznie w miejscu wezwania – adres miejsca przyjmowania wezwań i miejsca przechowywania dokumentacji medycznej oraz oznaczenie „Polska” albo skrót „PL”;
nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) lub nazwę handlową jeżeli: przepisany produkt jest biologicznym produktem leczniczym lub osoba wystawiająca receptę uważa, że jest ona niezbędna ze względów medycznych; w takim przypadku na recepcie zwięźle podaje powody użycia nazwy handlowej;

postać;
dawkę (moc);
ilość;
sposób dawkowania;
datę wystawienia recepty;
złożony na awersie recepty własnoręczny podpis osoby wystawiającej receptę.

Na recepcie transgranicznej nie może być przepisany lek o kategorii dostępności „Rpw”, czyli taki, który zawiera środki odurzające lub substancje psychotropowe.

Odpłatność za receptę transgraniczną

Recepta transgraniczna, która nie została zrealizowana w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, może zostać zrealizowana w Polsce za pełną odpłatnością. Jeśli recepta została wystawiona zgodnie z przepisami uprawniającymi do jej realizacji i refundacji przez NFZ, może być zrealizowana w Polsce z uwzględnieniem odpłatności określonych w ustawie o refundacji.

Recepta farmaceutyczna

W przypadku nagłego zagrożenia życia pacjenta farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, może wydać bez recepty lekarskiej produkt leczniczy zastrzeżony do wydawania na receptę w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu (z wyłączeniem środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów kategorii 1).

W przypadku nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta, farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę farmaceutyczną, do której stosuje się następujące zasady:

jest wystawiana w postaci elektronicznej, a w postaci papierowej w przypadku:
1. braku dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia,
2. recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości,
3. wystawienia przez farmaceutę, o którym mowa w art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich;
może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp lub Rpz w ilości jednego najmniejszego dostępnego w aptece opakowania produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
zawiera następujące informacje:
1. dane dotyczące pacjenta;
2. dane dotyczące podmiotu, w którym wystawiono receptę;
3. dane dotyczące osoby wystawiającej receptę;
4. dane dotyczące przepisanego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego;
5. datę wystawienia recepty;
6. przyczynę wydania;
recepta jest realizowana z odpłatnością 100%;
recepta po zrealizowaniu w aptece podlega ewidencjonowaniu.

Kiedy wystawiane są odpisy recept?

Farmaceuta ma możliwość wystawienia odpisu recepty, jeśli została ona wystawiona na leki posiadające kategorię dostępności „Rp” i „Rpz” (z wyłączeniem substancji należących do wykazu A, czyli substancji bardzo silnie działających, określonych w Farmakopei Polskiej, które zawierają w swoim składzie substancje psychotropowe z grup III-P i IV-P, oraz leków zawierających środki odurzające z grupy II-N). Odpis recepty daje pacjentowi możliwość wykupienia części leków zapisanych na recepcie w innym terminie. Odpis recepty jest realizowany za pełną odpłatnością.

Odpis recepty jest realizowany za pełną odpłatnością wyłącznie w aptece, w której został sporządzony.

Odpis recepty realizuje się w terminie odpowiadającym terminowi realizacji recepty.

Odpis recepty powinien zawierać:

co najmniej adres apteki w formie nadruku lub pieczęci;
dane pacjenta:

imię i nazwisko,
adres (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu – jeżeli nadano, miejsca zamieszkania albo miejsca pełnienia służby wojskowej – jeżeli dotyczy albo miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby urzędu gminy lub gminnego ośrodka pomocy społecznej),
wiek (w przypadku pacjenta do lat 18, o ile nie można go ustalić na podstawie numeru PESEL znajdującego się na recepcie);

nazwę leku, który ma być wydany;
postać farmaceutyczną;
dawkę;
ilość leku, która jest różnicą między ilością przepisaną na recepcie i wydaną w aptece;
sposób użycia, jeżeli na oryginale recepty widniała taka informacja;
imię i nazwisko osoby uprawnionej;
termin realizacji;
datę wystawienia i numer ewidencyjny recepty, której dotyczy odpis nadany przez aptekę;
imię i nazwisko farmaceuty sporządzającego odpis recepty, w formie nadruku lub pieczęci;
podpis farmaceuty sporządzającego odpis recepty.

Podstawa prawna:

rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (Dz.U. z 2014 r., poz. 319, z późn. zm.);
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (Dz.U. Nr 169, poz. 1216, z późn. zm.);
ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz.U. Nr 122, poz. 696, z późn. zm.);
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich (Dz.U. z 2016 r.; poz. 1261);
ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2001 r., Nr 126, poz. 1381, z późn. zm.);
dyrektywa wykonawcza Komisji Europejskiej 2012/52/UE z dnia 20 grudnia 2012 r. ustanawiająca środki ułatwiające uznawanie recept lekarskich wystawionych w innym państwie członkowskim (Dz.Urz. UE L 356 z 22.12.2012, str. 68);
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich (Dz.U. z 2013 r., poz. 1293).