Termin płatności faktury - Jakie obowiązują terminy zapłaty w transakcjach handlowych?

4.9.2018

Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przewiduje szczególne uprawnienia i obowiązki w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych dla przedsiębiorców i podmiotów publicznych.

O jakie transakcje handlowe chodzi?

Transakcja handlowa jest umową, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Stronom transakcji przysługują szczególne uprawnienia i obowiązki w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych (zostały one określone w ustawie z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych).

Do jakich transakcji ustawa nie ma zastosowania?

Ustawy nie stosuje się do:

długów w ramach postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego;
umów, na podstawie których wykonywane są czynności bankowe;
umów między jednostkami sektora finansów publicznych;
umów z konsumentem.

Termin zapłaty w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami

Termin zapłaty w transakcjach między przedsiębiorcami co do zasady nie może przekraczać 60 dni (art. 7 ust. 2 ustawy). Konsekwencją wydłużenia terminu ponad 60 dni, mimo braku ww. przesłanki, będzie możliwość naliczenia przez wierzyciela odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych w wysokości 9,50 % w skali roku, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki.

Wyjątkowo, termin zapłaty może przekraczać 60 dni, jeżeli:

strony w umowie wyraźnie ustaliły inny termin oraz
ustalenie stron nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

Termin zapłaty w transakcjach z podmiotem publicznym

W transakcjach między przedsiębiorcami a podmiotami publicznymi (w których podmiot publiczny jest dłużnikiem) termin zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi nie może przekraczać co do zasady 30 dni kalendarzowych (art. 8 ust. 2 ustawy), chyba że określenie dłuższego terminu będzie obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy. Termin ten w żadnym jednak przypadku nie będzie mógł przekroczyć 60 dni kalendarzowych. 60-dniowy termin jako zasada przewidziany został dla podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi (głównie szpitali). Wskazanie w umowie terminu dłuższego traktowane będzie jako opóźnienie w zapłacie należności, wierzycielowi zaś przysługiwać będą odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w wysokości 9,50 % w skali roku.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – możliwość naliczenia przez wierzyciela, gdy dłużnik nie zapłacił należności w terminie

W transakcjach handlowych, w przypadku gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie (poprzez dostarczenie towaru lub wykonanie usługi), a nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie lub w wezwaniu do zapłaty (np. doręczonej fakturze), przysługiwać mu będą odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w wysokości 9,50 % w skali roku.

Do transakcji handlowych nie stosuje się natomiast przepisu art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego, czyli przepisu o odsetkach ustawowych za opóźnienie (obecnie 7%).

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych to swego rodzaju rekompensata (odszkodowanie) za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Odsetki ustawowe – możliwość naliczenia przez wierzyciela, gdy termin zapłaty jest dłuższy niż 30 dni

W przypadku gdy strony przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia spełnienia swojego świadczenia niepieniężnego i doręczenia dłużnikowi faktury (teraz 5%).

Jaka jest wysokość odsetek, które wierzyciel może naliczyć na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych?

odsetki ustawowe: 5,00 %
odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych: 9,50 %

Jak naliczać odsetki na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych?

Odsetki ustawowe

Możliwość naliczenia odsetek po upływie 30 dni od dnia spełnienia świadczenia przez wierzyciela (wykonania usługi lub dostarczenia towaru), pod warunkiem, że:

termin zapłaty ustalony w umowie jest dłuższy niż 30 dni oraz
wierzyciel spełnił swoje świadczenie i doręczył dłużnikowi fakturę /rachunek.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

W transakcjach między przedsiębiorcami:

możliwość naliczenia w przypadku opóźnienia dłużnika z zapłatą - od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (termin wskazany w umowie lub na fakturze/rachunku) do dnia dokonania zapłaty przez dłużnika.
możliwość naliczenia po upływie 60 dni od dnia doręczenia faktury/rachunku – jeśli przy ustaleniu terminu dłuższego niż 60 dni nie został spełniony warunek, o którym mowa w art. 7 ust.2 ustawy – do dnia dokonania zapłaty przez dłużnika.

W transakcjach, w których dłużnikiem jest organ publiczny:

możliwość naliczenia w przypadku opóźnienia dłużnika z zapłatą - od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (termin wskazany w umowie lub na fakturze/rachunku) do dnia dokonania zapłaty przez dłużnika.
możliwość naliczenia po upływie 30 dni od dnia doręczenia faktury/rachunku – jeśli przy ustaleniu terminu dłuższego niż 30 dni (ale nie dłuższego niż 60 dni) nie został spełniony warunek, o którym mowa w art. 8 ust.3 ustawy – do dnia dokonania zapłaty przez dłużnika.
możliwość naliczenia po upływie 60 dni od dnia doręczenia faktury/rachunku – jeśli ustalony został termin dłuższy niż 60 dni - do dnia dokonania zapłaty przez dłużnika.

Termin na procedurę badania towaru lub usługi

Ustawa wprowadza maksymalny, 30-dniowy termin na tzw. procedurę badania towaru lub usługi, w ramach której potwierdzana ma być ich zgodność z umową.

Zwrot kosztów dochodzenia należności

Ustawa wprowadza ryczałtową kwotę jako tzw. rekompensatę za koszty odzyskiwania należności w wysokości wyrażonej w złotych równowartości kwoty 40 euro. Uprawnienie do naliczenia rekompensaty możliwe będzie od momentu, gdy wymagalne staną się odsetki za opóźnienie w płatnościach, bez odrębnego wezwania do jej zapłaty. Rekompensata przysługuje co do zasady od transakcji handlowej. W przypadku jednak gdy strony w umowie ustalą, że świadczenie pieniężne będzie spełniane częściami, uprawnienie do rekompensaty przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części. Jeśli koszty odzyskania należności przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel będzie miał możliwość uzyskania zwrotu wszelkich wydatków jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, a które przewyższyły wysokość rekompensaty.

Czy naliczając rekompensatę o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, wierzyciel musi wykazać, że poniósł jakiekolwiek koszty odzyskiwania należności?

Nie. Możliwość naliczenia rekompensaty przez wierzyciela w przypadku braku terminowej zapłaty przez dłużnika nie jest uzależniona od konieczności wykazania, że wierzyciel ten faktycznie poniósł jakiekolwiek koszty. Ustalona na poziomie równowartości 40 euro kwota, zrekompensować ma wierzycielowi uśrednione koszty niezbędne do odzyskania przez niego przysługującej mu należności w ramach zawartej transakcji handlowej.

Czy wierzyciel może zrezygnować z naliczenia rekompensaty?

Wierzyciel może, co do zasady, zrezygnować z dochodzenia zapłaty przysługującej mu od dłużnika rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust.1 ustawy. O ile jednak sytuacja ta nie budzi wątpliwości w odniesieniu do wierzycieli będących przedsiębiorcami, w przypadku skorzystania z instrumentów przewidzianych w ww. ustawie przez podmiot publiczny, należy wziąć pod uwagę przepisy ustaw szczegółowych, które mogą nakładać na taki podmiot obowiązek dochodzenia wszelkich roszczeń od dłużnika.

Czy rekompensatę nalicza się od faktury czy od umowy?

Uprawnienie do rekompensaty przysługuje – co do zasady – od transakcji handlowej (umowy). Jeśli jednak strony w umowie ustalą, że świadczenie pieniężne będzie spełniane częściami, uprawnienie do rekompensaty przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

Możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu nakazowym

Dochodzenie roszczeń z ustawy możliwe jest w postępowaniu nakazowym, które ma charakter uproszczony i przyspieszony w stosunku do zwykłego postępowania sądowego. Prawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym ma skutki prawomocnego wyroku.

Pamiętaj, że:

W transakcjach między przedsiębiorcami termin zapłaty co do zasady nie powinien przekraczać 60 dni kalendarzowych. Możliwość jego wydłużenia przewidziana została tylko po spełnieniu określonego warunku - wyraźne ustalenie stron, które nie może być jednak rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.
Termin zapłaty w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, nie może w zasadzie przekraczać 30 dni. Wyjątkowo, termin zapłaty może przekraczać 30 dni, jeżeli wydłużenie terminu jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy.Termin ten nie może jednak przekroczyć 60 dni.
60-dniowy termin jako zasada przewidziany został dla podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi.

Podstawa prawna: