W zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania świadczenia otrzymanego na podstawie ugody sądowej.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 16 sierpnia 2017 r., (data wpływu 21 sierpnia 2017 r.), uzupełnionym pismem z 27 września 2017 r. (data wpływu 3 października 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania świadczenia otrzymanego na podstawie ugody sądowej ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 sierpnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania świadczenia otrzymanego na podstawie ugody sądowej. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z 18 września 2017 r. Znak: 0111-KDIB2-3.4011.142.2017.1.SK wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia braków formalnych wniosku, co też nastąpiło 3 października 2017 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni od dziecka zamieszkiwała wraz z rodzicami w mieszkaniu położnym w mieście X przy ulicy Y. Jednocześnie decyzją Urzędu Dzielnicowego miasta X z dnia 8 stycznia 1990 r. ojciec Wnioskodawczyni otrzymał przydział ww. lokalu. Po śmierci ojca w dniu 16 października 1990 r. na mocy obowiązujących wówczas przepisów Wnioskodawczyni wstąpiła w stosunek najmu ww. mieszkania. Właścicielem nieruchomości przy ulicy Y na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej byli Pan A i Pani B, którzy nabyli udział we współwłasności ww. nieruchomości na podstawie umowy zawartej w dniu 2 marca 2006 r. z dotychczasową współwłaścicielką ? Panią C. Nowi ww. współwłaściciele od początku podejmowali próby pozbawienia poszczególnych lokatorów kamienicy przy ulicy Y tytułów prawnych do najmu lokali usiłując doprowadzić do orzeczenia względem nich obowiązku opuszczenia i opróżnienia dotychczas zajmowanych lokali mieszkalnych. A i B pozwem z dnia 26 marca 2008 r. wnieśli o nakazanie Wnioskodawczyni opróżnienia rzekomo zajmowanego bez tytułu prawnego mieszkania (mimo że Wnioskodawczyni tytuł prawny taki podsiadała). Z uwagi na fakt, iż wbrew twierdzeniom właścicieli Wnioskodawczyni posiada tytuł prawny do mieszkania, Sąd Rejonowy w mieście X wyrokiem z 22 kwietnia 2008 r. oddalił powództwo w całości. Po bezskutecznej próbie eksmisji współwłaściciele budynku przy ulicy Y w dalszym ciągu usiłując doprowadzić do opuszczenia przez Wnioskodawczynię zajmowanego od dziecka lokalu zaproponowali, wykorzystując przymusowe położenie Wnioskodawczyni (lokatora), pod pozorem konieczności wykonania przez nich prac budowlanych w ww. budynku, zawarcie umowy zamiany mocą której na czas trwania remontu kamienicy Wnioskodawczyni miałaby przenieść się czasowo do lokalu zamiennego położonego w mieście X przy ulicy Z. Wnioskodawczyni zapewniona przez właścicieli o możliwości powrotu do dotychczas zajmowanego lokalu przy ulicy Y zaraz po zakończeniu remontu kamienicy oraz utwierdzona w tym przekonaniu, po zapoznaniu się z konstrukcją umowy zamiany zawartej jedynie na czas określony tj. czas trwania remontu, gwarantujący Wnioskodawczyni jednocześnie powrót do zajmowanego dotychczas mieszkania, jak i określający wysokość czynszu najmu po powrocie, Wnioskodawczyni zgodziła się na podstawie ww. umowy, która ostatecznie została zawarta 14 września 2008 r. Remont budynku przy ulicy Y nie został zakończony w terminie i ostatecznie trwał bardzo długo. Po jego zakończeniu, wbrew postanowieniom zawartym w umowie zamiany z 14 września 2008 r. i zapewnieniom współwłaścicieli nigdy nie zaproponowano Wnioskodawczyni powrotu do zajmowanego wcześniej lokalu mieszkalnego, a wszelkie podejmowane przez Wnioskodawczynię próby nawiązania kontaktu ze współwłaścicielami i wyrażania chęci i wzywania ich do powrotu Wnioskodawczyni do ww. lokalu nie dały żadnego efektu. Mało tego, najprawdopodobniej w wyniku prac remontowych przeprowadzonych w budynku przedmiotowy lokal mieszkalny, który Wnioskodawczyni dotychczas zajmowała przestał istnieć, stając się częścią innego lokalu o większej powierzchni. Jednocześnie w numeracji budynku w Księdze Wieczystej nie było już lokalu mieszkalnego o numerze zajmowanym przez Wnioskodawczynię, pozostał jedynie lokal mieszkalny o innym numerze. Podkreślić również należy, że wysoce prawdopodobne jest, że ww. współwłaściciele lokalu oferując i ostatecznie zawierając z Wnioskodawczynią umowę zamiany wiedzieli i planowali podstępnie i umyślnie, iż nie umożliwią powrotu Wnioskodawczyni do mieszkania. Bardziej korzystne było bowiem dla nich sprzedanie nowopowstałego lokalu za znaczną kwotę niż ewentualny dalszy najem lokalu. Wnioskodawczyni wskazała, że z tego co się orientowała takimi metodami posługują się właściciele kamienic chcąc pozbyć się z lokali w nich znajdujących się ?niewygodnych? lokatorów aby potem sprzedać mieszkania, w przekonaniu właścicieli, wolne od wszelkich obciążeń. W styczniu 2011 r. właściciele sprzedali mieszkanie przy ulicy Y. Jednocześnie podkreślić należy, że po sprzedaży ww. lokalu mieszkalnego uniemożliwiającego Wnioskodawczyni powrót do lokalu mimo, że formalnie umowa najmu nigdy nie została skutecznie rozwiązana. Pan A i Pani B podjęli wraz z synem i synową działania mające na celu pozbawienie Wnioskodawczyni również prawa do dotychczasowego lokalu zamiennego ? wypowiadając po raz pierwszy w dniu 18 lipca 2013 r. umowę z powodu rzekomego zamiaru zamieszkania w ww. lokalu przez Pana A i Panią B. Ponowne wypowiedzenie umowy najmu miało miejsce w dniu 22 stycznia 2015 r. z powodu rzekomych zaległości w zapłacie czynszu najmu, mimo, że Wnioskodawczyni regularnie wpłacała umówioną kwotę czynszu najmu na konto wynajmujących. W tym miejscu zauważyć należy również, że lokal zamienny w którym Wnioskodawczyni miała mieszkać w okresie remontu budynku przy ulicy Y nie był własnością Pana A i Pani B, a jedynie był wynajmowany na czas określony do 31 sierpnia 2009 r. przez ich syna. Mimo, że jak wynikało z treści umowy zamiany z 14 września 2008 r. do czasu gdy Wnioskodawczyni nie zostanie umożliwiony powrót do dotychczas zajmowanego mieszkania miała prawo mieszkać w lokalu zamiennym, byli współwłaściciele rozpoczęli działania mające na celu doprowadzenia do opuszczenia i opróżnienia przez Wnioskodawczynię ww. lokalu zamiennego, wypowiadając umowę najmu. Pozwem z 15 maja 2015 r. Pan A i Pani B ponownie wystąpili przeciwko Wnioskodawczyni z żądaniem orzeczenia eksmisji, tym razem z lokalu zamiennego przy ulicy Z. Ponadto, w grudniu 2015 r. Wnioskodawczyni złożyła do Sądu wniosek o ustanowienie depozytu sądowego dla wpłat czynszu za lokal zamienny. Po kolejnych rozprawach, nie wytrzymując tego psychicznie Wnioskodawczyni w dniu 29 listopada 2016 r. zawarła ugodę sądową. W ugodzie Wnioskodawczyni zobowiązała się do opuszczenia i opróżnienia lokalu zamiennego do 28 lutego 2017 r. W zamian za to zobowiązują się wypłacić Wnioskodawczyni 50.000 zł. w dniu wydaniu lokalu. Wnioskodawczyni otrzymała pieniądze 28 lutego 2017 r. i wpłaciła na konto osobiste. Wnioskodawczyni nadmieniła, że jest osobą samotną, nie ma własnej rodziny. Matka Wnioskodawczyni zmarła 6 grudnia 2006 r.

W uzupełnieniu wniosku w piśmie z 27 września 2017 r. (data wpływu 3 października 2017 r.) Wnioskodawczyni wyjaśniła, że otrzymana kwota 50.000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) stanowi odszkodowanie przyznane ugodą sądową z dnia 29 listopada 2016 r. W ugodzie została określona kwota jaką Wnioskodawczyni miała otrzymać, tj. 50.000 zł. Kwota została wypłacona w dniu 28 lutego 2017 r. w terminie określonym w ugodzie, a Wnioskodawczyni nie otrzymała żadnych odsetek.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy od ugody sądowej zawartej w dniu 29 listopada 2016 r., w której Wnioskodawczyni otrzymała 50.000 zł ma zapłacić podatek dochodowy?

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm.) kwota odszkodowania otrzymana zgodnie z ugodą sądową zawartą w dniu 29 listopada 2016 r. podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania ? wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy zostały określone źródła przychodów, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ? wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. ? Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r., poz. 1666 z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyższe wskazuje, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

W przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienia), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku ? wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono ? wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym ? jako wyłączone ze zwolnienia ? podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Podkreślenia wymaga, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. W tym zakresie należy posiłkować się przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. O odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Odszkodowanie stanowi pieniężną równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie, natomiast zadośćuczynienie jest pieniężną formą zrekompensowania szkody niemajątkowej. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują, co do zasady, przepisy art. 361 i 363 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego ? zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego). Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszonych zdarzeniem wyrządzającym szkodę, obejmując to, co z majątku ubyło na skutek tego zdarzenia lub do niego nie weszło (utracona korzyść).

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego sprawy oraz jego uzupełnienia wynika, że Wnioskodawczyni w dniu 29 listopada 2016 r. zawarła ugodę sądową w wyniku której otrzymała odszkodowanie w kwocie 50.000 zł. Kwota powyższa wypłacona została w określonym terminie i nie zawierała odsetek.

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że wypłacona Wnioskodawczyni na podstawie ugody sądowej kwota w wysokości 50.000 zł stosownie do cyt. art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlega zwolnieniu z opodatkowania tym podatkiem, o ile w istocie na podstawie ugody sądowej przyznano Wnioskodawczyni odszkodowanie.

W konsekwencji powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni uznano za prawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Do wniosku Wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest zobowiązany ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k?14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.