Czy w opisanej transakcji sekurytyzacyjnej Spółka zobowiązana będzie do zapłaty podatku od towarów (...)

UZASADNIENIE

W dniu 13 listopada 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji sekurytyzacyjnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, mającą swoją siedzibę i miejsce zarządu w Polsce (dalej: ?Wnioskodawca? lub ?Spółka?). Spółka jest czynnym podatnikiem VAT. W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca udziela pożyczek ratalnych (dalej jako: ?Pożyczka/i?) osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej (dalej jako: ?Pożyczkobiorca?) na zasadach określonych w ustawie 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2016 r. poz. 1528, z późn. zm.).

W celu uzyskania finansowania działalności gospodarczej Spółka podjęła decyzję o współpracy z podmiotem świadczącym usługę sekurytyzacji (dalej jako: ?Fundusz?). W ramach tej współpracy Spółka zawarła Umowę Ramową Przelewu Wierzytelności (dalej jako: ?Umowy Przelewu Wierzytelności?), na podstawie których dokonywała przelewu niewymagalnych wierzytelności z tytułu umów pożyczek na rzecz Funduszu. Przedmiotem przelewu były wierzytelności wynikające ze zobowiązania Pożyczkobiorców do zwrotu kwot głównych Pożyczek i należności ubocznych (dalej jako: ?Wierzytelności?). Zbycie Wierzytelności, na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego, następowało na rzecz mającego siedzibę w Polsce Funduszu będącego niestandaryzowanym funduszem sekurytyzacyjnym, który działa na podstawie art. 183 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2016 poz. 1896, z późn. zm.).

Umowy Przelewu Wierzytelności miały charakter odpłatny. Z tytułu nabycia Wierzytelności, Nabywca zapłaci Spółce cenę wyższą od zsumowanych kwot głównych (kapitału) Pożyczek wchodzących w skład Wierzytelności, które stanowią przedmiot Umowy Przelewu Wierzytelności.

Przedmiotem przelewu wierzytelności będą wierzytelności nieprzeterminowane, dotyczące umów pożyczek zawartych w miesiącu poprzedzającym datę przeniesienia Wierzytelności.

Poza przeniesieniem Wierzytelności, zgodnie z Umową Przelewu Wierzytelności, Fundusz będzie odpowiedzialny za obsługę klienta przed wygaśnięciem Umowy Pożyczki.

Umowa Przelewu Wierzytelności określa, obowiązki Funduszu oraz Spółki (dalej jako: ?Strony?) w zakresie obsługi przenoszonych Wierzytelności. Zgodnie z ustaleniami Stron, Fundusz odpowiedzialny będzie w szczególności za obsługę Wierzytelności od momentu ich przeniesienia, wysłanie Pożyczkobiorcom zawiadomienia o przelewie Wierzytelności, monitorowanie spłat Wierzytelności, prowadzenie windykacji pozasądowej oraz wypowiadanie umów Pożyczek na zasadach w nich określonych. Fundusz po wygaśnięciu umowy Pożyczki będzie odpowiedzialny m.in. za rozpatrywanie reklamacji oraz przechowywanie dokumentacji związanej z Wierzytelnościami.

Natomiast do obowiązków Spółki, w związku z zawarciem Umowy Przelewu Wierzytelności będzie należało wykonywanie czynności w zakresie, obsługi systemu operacyjnego obsługującego umowy Pożyczek dot. wierzytelności niewymagalnych, prowadzenia harmonogramu spłat Wierzytelności, przekazywania Funduszowi aktualizacji danych dotyczących Wierzytelności wg. stanu na dzień ostatniego przelewu bankowego zawierającego należności Funduszu wynikające z umowy Pożyczki, przyjmowania spłat Pożyczek na własny rachunek bankowy oraz przekazywania Funduszowi spłat z Pożyczek oraz szczegółowych wykazów spłat z podziałem na właściwą należność, której spłata dotyczy oraz wykazu poszczególnych składników owej należności, a także do przyjmowania połączeń przychodzących od Pożyczkobiorców w celu przekazania danych kontaktowych Funduszu. Po ustaniu stosunku danej umowy Pożyczki (na skutek całkowitej spłaty bądź rozwiązania umowy Pożyczki), Spółka zobowiązuje się w szczególności niezwłocznie poinformować Fundusz o tym fakcie, odpowiadać na zapytania Funduszu w sprawie wyjaśnienia zarzutów co do wysokości lub zasadności zadłużenia oraz przekazać wszelkie oryginały umów lub innych dokumentów potwierdzających istnienie Wierzytelności.

Z tytułu powyższych czynności Spółka nie otrzymuje dodatkowego wynagrodzenia od Funduszu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy w opisanej transakcji sekurytyzacyjnej Spółka zobowiązana będzie do zapłaty podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy:

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z zawarciem Umowy Przelewu Wierzytelności z Funduszem, Spółka nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.

Towarami, w myśl art. 2 pkt 6 ustawy VAT, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Zatem, przenoszone wierzytelności nie mogą być uznane za towary.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy VAT, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Zgodnie z art. 8 ust. 2 za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
   
   

Zdaniem Spółki, w związku z przelewem wierzytelności na rzecz Funduszu, za podmiot świadczący usługę może zostać uznany Fundusz, natomiast dla Spółki przelew wierzytelności będzie czynnością neutralną pod względem opodatkowania podatkiem od towarów i usług co oznacza, że w związku ze zbyciem wierzytelności do Funduszu oraz otrzymaniem zapłaty ceny Spółka nie będzie zobowiązana do zapłaty VAT należnego.

Przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych nie stanowi dostawy towarów, ponieważ wierzytelności stanowią prawa majątkowe, zatem nie mieszczą się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy VAT, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru. Należy jednak rozpatrzyć, czy takie przeniesienie praw do wierzytelności może zostać sklasyfikowane jako świadczenie usług na gruncie przepisów VAT.

Instytucja przelewu (cesji) wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. ? Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017 poz. 459, dalej: ?Kodeks cywilny?). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Według art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności następuje, w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności w ramach sekurytyzacji jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja ma charakter odpłatny).

Pojęcie sekurytyzacji zawarte zostało w przepisach ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2016 poz. 1896, z późn. zm.).

W literaturze istnieje wiele definicji ?sekurytyzacji?, uzależnionych od przyjętego modelu. Można jednakże przyjąć, że sekurytyzacja wierzytelności to proces, podczas którego z bilansu zostaje wydzielona określona pula wierzytelności, a następnie przekazana spółce sekurytyzacyjnej, która następnie refinansuje zakupioną pulę wierzytelności przez emisję papierów wartościowych. Najważniejszym celem procesu sekurytyzacji jest pozyskanie kapitałów na prowadzenie dalszej działalności oraz rozwój. Wówczas najczęściej stosowana jest sekurytyzacja wierzytelności przyszłych, a więc takich, które jeszcze nie powstały, natomiast istnieją przesłanki ich prawnego i ekonomicznego ukonstytuowania się w przyszłości.

Z okoliczności wskazanych w opisie stanu faktycznego wynika, iż istotą i celem planowanej transakcji będzie uzyskanie przez Wnioskodawcę odpowiedniego finansowania przed wymagalnością Wierzytelności. Finansowanie to Wnioskodawca uzyska jako wynagrodzenie za przenoszone na rzecz Funduszu Wierzytelności.

Zatem w okolicznościach niniejszej sprawy nie będzie miała miejsca wyłącznie cesja wierzytelności, ponieważ nabycie Wierzytelności przez Fundusz będzie stanowiło element szerszej usługi sekurytyzacyjnej świadczonej przez Fundusz. Fundusz w celu realizacji zawartej z Wnioskodawcą umowy będzie zobowiązany do wykonania szeregu ściśle ze sobą powiązanych czynności, które złożą się na jedną kompleksową usługę świadczoną przez Fundusz mającą za cel zapewnienie Wnioskodawcy wymaganego finansowania ? usługę sekurytyzacji.

Biorąc pod uwagę przepisy ustawy o podatku od towarów i usług w okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy zatem, iż to Fundusz wyświadczy na rzecz Wnioskodawcy usługę, polegającą na zapewnieniu mu środków finansowych jeszcze przez terminem wymagalności Wierzytelności. Zatem Fundusz wykona czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ustawy VAT. Natomiast w związku ze zbyciem Wierzytelności do Funduszu oraz uzyskaniem od Funduszu ceny Spółka nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku VAT należnego.

Zgodnie z opisanym stanem faktycznym, celem zawartej przez Strony Umowy Przelewu Wierzytelności będzie uzyskanie przez Spółkę finansowania przed datą wymagalności Wierzytelności, zatem należy uznać, że określone w Umowie Przelewu Wierzytelności czynności wykonywane przez Spółkę w ramach Umowy Przelewu Wierzytelności, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ są one wykonywane przez Spółkę jako odbiorcę usługi sekurytyzacji świadczonej przez Fundusz i Spółka nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia z tytułu wykonywania tych czynności. Jednocześnie czynności te są ściśle związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki, zatem nie są nieodpłatnym świadczeniem usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika (Spółki) w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy VAT.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE transakcje podlegające opodatkowaniu w ramach systemu podatku VAT zakładają istnienie pomiędzy stronami transakcji, w której cena lub świadczenie wzajemne są ustalone. Trybunał stwierdził, że w przypadku, gdy prowadzona przez daną osobę działalność polega wyłącznie na świadczeniu usług bez otrzymywania bezpośrednio z nimi związanego świadczenia wzajemnego, nie istnieje podstawa opodatkowania, a tym samym usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT (wyrok z 1 kwietnia 1982 r. w sprawie 89/81 Hong-Kong Trade Development Council). Podobnie, w wyroku z 3 marca 1993 r. w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że świadczenie usług jest ?odpłatne? w rozumieniu art. 2 pkt 1 Szóstej Dyrektywy i w związku z tym podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy istnieje prawny związek pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, przy czym należność otrzymana przez usługodawcę stanowi wartość świadczenia faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

Zatem, aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy VAT.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

W Umowie Przelewu Wierzytelności nie określono wynagrodzenia za czynności wykonywane przez Spółkę w związku ze świadczoną przez Fundusz usługą sekurytyzacji. Wspomniana Umowa Przelewu Wierzytelności określa jedynie wynagrodzenie za przelew Wierzytelności w wysokości zależnej od nominału przeniesionych pożyczek (jako odpowiedni procent wartości nominalnej pożyczek). W związku z tym, czynności wykonywane przez Spółkę w związku ze świadczoną przez Fundusz usługą sekurytyzacji pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem, biorąc pod uwagę powyższe należy przyjąć, że w związku z zawarciem Umowy Przelewu Wierzytelności z Funduszem, Spółka nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Niniejsze rozstrzygnięcie zostało podjęte w oparciu o stan faktyczny, w którym Wnioskodawca nie otrzymuje wynagrodzenia za czynności wykonywane na rzecz Funduszu, w związku ze świadczoną przez Fundusz usługą sekurytyzacji.

Jednocześnie zaznaczyć należy, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie przedstawionego stanu faktycznego, w części dotyczącej przedstawionego zdarzenia przyszłego sprawa została rozpatrzona odrębnie.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k?14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.