Opodatkowanie zadośćuczynienia i renty wyrównawczej wraz z odsetkami przyznanych na podstawie wyroku (...)

UZASADNIENIE

W dniu 14 czerwca 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach ? działając na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy Ordynacja podatkowa oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) ? wydał interpretację indywidualną o numerze IBPB II/1/415-308/10/BJ. Interpretacja wydana została na wniosek Spółki z o.o. (Wnioskodawca) z dnia 2 marca 2010 r. (data wpływu 15 marca 2010 r.).

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W czasie wykonywania pracy na terenie kopalnii pracownik Wnioskodawcy uległ wypadkowi i doznał poważnych obrażeń ciała. W wyniku wypadku, decyzją ZUS w R. w okresie od 14 września 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. poszkodowany został uznany za częściowo niezdolnego do pracy. W związku z utraconymi dochodami wniósł pozew do sądu o zadośćuczynienie. Zdaniem sądu, Wnioskodawca odpowiada za szkodę wyrządzoną pracownikowi na zasadzie art. 415 Kodeksu Cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu Pracy. W związku z tym sąd zasądził od Wnioskodawcy na rzecz pracownika zadośćuczynienie wraz z ustawowymi odsetkami oraz rentę wyrównawczą z odsetkami. Renta pokryje szkodę stanowiącą różnicę pomiędzy dochodami jakie mógł osiągnąć w okresie objętym rentą, gdyby nie doznał uszkodzenia ciała a świadczeniami, jakie faktycznie otrzymywał z ZUS.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłacone przez Wnioskodawcę zadośćuczynienie wraz z odsetkami oraz renta wyrównawcza wraz z odsetkami są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy: zadośćuczynienie z odsetkami za doznane krzywdy na skutek wypadku przy pracy, przyznane wyrokiem sądu, podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z wyrokiem pracownik poniósł szkodę w rozumieniu art. 444 Kodeksu cywilnego, w tej sytuacji miał prawo domagania się od Wnioskodawcy zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego celem wyrównania szkody niemajątkowej, tzw. krzywdy. W związku z powyższym, każde świadczenie zmierzające do naprawienia szkody, a takim jest zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę podlega zwolnieniu zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Renta wyrównawcza wraz z odsetkami wypłacona dla powoda jako różnica pomiędzy zarobkami powoda jakie by uzyskiwał gdyby nie uległ wypadkowi przy pracy a świadczeniami wypłaconymi przez ZUS podlega zwolnieniu zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na podstawie wyroku sądu w związku z utratą częściowo zdolności zarobkowej, Wnioskodawca jest zobowiązany do wypłaty renty wyrównawczej.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że stanowisko Wnioskodawcy w części dotyczącej zwolnienia od opodatkowania zadośćuczynienia i renty wyrównawczej oraz odsetek od renty wyrównawczej ? jest prawidłowe, natomiast w części dotyczącej zwolnienia od opodatkowania odsetek od kwot wypłaconego zadośćuczynienia ? jest nieprawidłowe. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uzasadnił to w następujący sposób.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z powołanego wyżej przepisu wynika, że nie wszystkie odszkodowania lub zadośćuczynienia zasądzone przez sąd i otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę; nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3c cytowanej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Podstawę prawną do dochodzenia renty wyrównawczej stanowi przepis art. 444 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Natomiast instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej normy.

Odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią zatem świadczenie uboczne, niezależnie od tego, czy i w jakiej wysokości podatnik poniósł szkodę. Odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z odszkodowaniem (naprawieniem szkody), stąd otrzymane odsetki za zwłokę w wykonywaniu zobowiązania cywilnoprawnego są - co do zasady - przychodem wierzyciela podlegającym opodatkowaniu. Wyjątek od powyższej reguły stanowią jedynie odsetki, które wolą ustawodawcy zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Z kolei przez rentę - w myśl art. 12 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - rozumie się łączną kwotę świadczeń rentowych wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych.

Przytoczona wyżej definicja nie ogranicza pojęcia renty wyłącznie do świadczeń rentowych wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Obejmuje również renty mające charakter odszkodowawczy, otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego.

Z wniosku wynika, iż sąd zasądził od Wnioskodawcy na rzecz pracownika, który uległ wypadkowi w czasie wykonywania pracy wypłatę zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi oraz rentę wyrównawczą wraz z odsetkami ustawowymi.

Mając na uwadze przytoczone powyżej przepisy prawa Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach stwierdził, że:

1. zasądzone na rzecz pracownika zadośćuczynienie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy od podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. zasądzona na rzecz pracownika renta wyrównawcza mająca charakter odszkodowawczy korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ww. ustawy,
3. odsetki uiszczone z tytułu nieterminowej wypłaty renty wyrównawczej są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 tej ustawy.

Tym samym uznał, iż stanowisko Wnioskodawcy w tej kwestii jest prawidłowe. Jednoczesnie zauważył, iż ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty zadośćuczynienia, tj. świadczenia innego niż z tytułów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stąd odsetki zasądzone przez sąd i wypłacone przez Wnioskodawcę z powyższego tytułu stanowią przychód pracownika z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 42a ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Zatem Wnioskodawca z tytułu wypłaty zasądzonych przez sąd odsetek ustawowych od zadośćuczynienia obowiązany jest do wystawienia pracownikowi informacji PIT-8C.

W konsekwencji, Dyrektor Izby Skarbowej w Ktowicach uznał, iż w tym zakresie stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Do przychodów osób fizycznych innych niż wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), oraz innych niż podlegających opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930, późn. zm.), stosuje się przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwanej dalej ?ustawą?. Jej art. 9 ust. 1 wyraża zasadę powszechności opodatkowania, zgodnie z którą opodatkowaniu tym podatkiem podlega każdy dochód (przychód minus koszty), który ma charakter osobisty, i który nie został wolą ustawodawcy zwolniony z opodatkowania na podstawie art. 21, 52, 52a lub 52c, bądź od którego nie został zaniechany pobór podatku w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

W przypadku dochodów z tytułu odsetek, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, 95, 119 i 130 oraz w art. 52a ust. 1 pkt 5 ustawy. Przy czym, przepis art. 21 ust. 1 pkt 95 stanowi, iż wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1. Zatem o zastosowaniu tego zwolnienia decyduje spełnienie łącznie dwóch przesłanek, tj. pierwszej dotyczącej źródła przychodu, do którego kwalifikowane jest ww. wynagrodzenie/świadczenie, odpowiednio drugiej dotyczącej nieterminowości jego wypłaty.

Niewątpliwie, na gruncie przepisów ustawy świadczenie w postaci zasądzonej wyrokiem sądu renty wyrównawczej, o której mowa w przepisach prawa cywilnego, należy kwalifikować do źródła przychodów wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 12 ust. 7 ustawy. Rozważenia wymaga zatem, czy dla potrzeb zastosowania omawianego zwolnienia spełniony został drugi z ww. warunków, a co za tym idzie, czy w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku (z którego wynika, iż sąd zasadził od Wnioskodawcy na rzecz pracownika zadośćuczynienie wraz z ustawowymi odsetkami oraz rentę wyrównawczą z odsetkami), wypłacane przez Wnioskodawcę odsetki (w wysokości zasądzonej wyrokiem) stanowią odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty. W ocenie Ministra Finansów, w przypadku renty wyrównawczej, która jest przyznawana na żądanie poszkodowanego (o ile dojdzie do zawarcia umowy, ugody lub ogłoszenia wyroku sądu, określających w szczególności wysokość oraz terminy wypłaty przyznanego świadczenia), odsetki przyznane za okres od dnia wystąpienia z roszczeniem do dnia ich zapłaty zgodnie z ww. umową, ugodą lub wyrokiem, nie spełniają warunku określonego w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy. Przepis ten ma bowiem wyłącznie zastosowanie w sytuacji gdy - od momentu zawarcia umowy, ugody lub ogłoszenia wyroku sądu przyznających rentę wyrównawczą ? zobowiązany spóźni się z wypłatą świadczenia na rzecz poszkodowanego.

Nie ma natomiast zastosowania do odsetek naliczonych za okres poprzedzający datę zawarcia umowy, ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia w tej sprawie. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej. W konsekwencji, kwota tych odsetek ? wraz z kwotą odsetek zasądzonych wyrokiem sadu od zadośćuczynienia ? powinna być wykazana przez Wnioskodawcę w informacji PIT-8C sporządzonej za rok, w którym dokonano wypłaty tych odsetek.

W świetle powyższego za niezgodną z obowiązującymi przepisami należy uznać interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 14 czerwca 2010 r. Nr IBPB II/1/415-308/10/BJ uznającą za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania odsetek od renty wyrównawczej, w sytuacji gdy z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, iż Wnioskodawca dokonuje wypłaty odsetek innych niż naliczonych za okres poprzedzający wyrok Sądu w tej sprawie.

Mając powyższe na uwadze należało z urzędu zmienić ww. interpretację indywidualną.

Zmieniona interpretacja indywidualna dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienianej interpretacji, tj. w dniu 14 czerwca 2010 r.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.