zakwalifikowania do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu środków pieniężnych otrzymanych (...)

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), Minister Finansów zmienia z urzędu, jako nieprawidłową, interpretację indywidualną z dnia 03 czerwca 2008 r., Nr IPPB2/415-405/08-3/AS wydaną na podstawie art. 14b § 1 i 6 ustawy Ordynacja podatkowa oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770), przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, w ten sposób, iż stwierdza, iż stanowisko Pani Agnieszki G. (Wnioskodawczyni) przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zakwalifikowania do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu środków pieniężnych otrzymanych od Syndyka oraz sposobu rozliczeń związanych z ulgą podatkową na cele mieszkaniowe, jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 03 marca 2008 r. Wnioskodawczyni złożyła wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zakwalifikowania do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu środków pieniężnych otrzymanych od Syndyka oraz sposobu rozliczeń związanych z ulgą podatkową na cele mieszkaniowe. Wnioskodawczyni pismem z dnia 05.03.2008 r. (data wpływu 10.03.2008 r.) uzupełniła przedmiotowy wniosek poprzez doprecyzowanie stanu faktycznego opisanego we wniosku, pytań oraz własnego stanowiska w sprawie.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Developer prowadzący działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, będący właścicielem nieruchomości, uzyskał pozwolenie na budowę kompleksu mieszkaniowo-usługowo-handlowego. Budowę rozpoczęto w roku 1999 i prowadzono do września 2001 r. Developer zawarł z 490 klientami umowy realizacyjne na wybudowanie lokali mieszkalnych, garaży, a także powierzchni z przeznaczeniem na usługi, handel i biura.

Na podstawie zawartych umów developer pobierał zaliczki na poczet budowy. Wpłaty na poczet ceny nabycia lokalu dokonywane za pośrednictwem banków lub kasy fiskalnej przedsiębiorstwa ewidencjonowano w rejestrach VAT i wystawiono faktury VAT z ?0? stawką, gdyż w tym okresie budownictwo mieszkaniowe opodatkowane było stawką ?0?. Klienci Developera przy rozliczeniach rocznych na podstawie okazanych faktur korzystali z ulg podatkowych na cele budownictwa mieszkaniowego. Wnioskodawczyni również była klientem tego Developera i z uwagi na dokonane wpłaty korzystała z ulgi budowlanej w latach 1999-2001.

Wnioskodawczyni wraz z mężem dokonała odliczenia od podatku dochodowego stosownej ulgi, która wyniosła około 22.732,00 zł i wykazana została w zeznaniach rocznych.

Postanowieniem z dnia 15.02.2002 r. Sąd Rejonowy ogłosił upadłość Developera, a nieruchomość z rozpoczętą budową weszła w skład masy upadłości.

Z uwagi na brak środków na dalsze prowadzenie budowy inwestycja została wstrzymana. Syndyk wypowiedział umowy realizacyjne, a wierzyciele zgłosili swoje roszczenia do listy wierzytelności. Wnioskodawczyni wraz z mężem również dokonała takiego zgłoszenia i uzyskała wpis na listę wierzytelności na kwotę 119.643,00 zł z tytułu wpłat na budowę mieszkania.

Podjęte przez drugiego Syndyka działania w zakresie przygotowania obiektu do dalszej budowy pozwoliły na pozyskanie źródeł finansowania, wybrano generalnego wykonawcę oraz nadzór inwestorski. Syndyk uzyskał zgodę Sądu na prowadzenie działalności gospodarczej (postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 27.08.2004 r.) i kontynuowanie budowy w oparciu o pozwolenia na budowę wydane upadłemu Developerowi.

W związku z podjęciem przez Syndyka dalszej budowy wierzyciele zainteresowani budową mogli ponownie zawrzeć umowy na lokale mieszkalne z Syndykiem, na budowę których dokonywali wpłat przed upadłością, tych samych lub podobnych, usytuowanych w budynkach realizowanych w ramach pozwoleń na budowę I, II, III etapu.

Wnioskodawczyni wraz z mężem zdecydowali się zawrzeć taką umowę. Cena, którą musieli zapłacić w ramach realizowanej inwestycji wynosiła 2.900 zł + 7% VAT, zgodnie z obowiązującą stawką podatku VAT dla lokali mieszkalnych + waloryzacja GUS.

Oznaczało to dla Wnioskodawczyni wstępną dopłatę w kwocie 84.450 zł z trzech powodów:

1. na poczet ceny nabywanego lokalu tak jak inni wierzyciele, którzy zdecydowali się na kontynuację budowy mieszkań, Wnioskodawczyni uzyskała zaliczenie wierzytelności zgłoszonych do listy wierzytelności w 70% - wstępnie prognozowany zwrot kwoty wpłaconej na zakup mieszkania u developera,
2. cena pierwotna mieszkania w przypadku Wnioskodawczyni wynosiła 2.000 zł/m2, natomiast nowa 2.900 zł netto, co dało konieczną dopłatę 900 zł do m2 netto,
3. ponadto naliczenie podatków VAT, które podlegać będą rozliczeniom wg stosownych stawek.

W wyniku prowadzonej działalności gospodarczej Syndyk doprowadził do sprzedaży całego przedsiębiorstwa firmie, która została zobowiązana umową kupna do realizacji umów notarialnych z wierzycielami - przejęła ona umowy developerskie zawarte przez Syndyka aktami notarialnymi. W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wynik upadłości okazał się bardzo dobry, lepszy niż przewidywany. Zwrot kwot wpłaconych na mieszkania u upadłego developera wyniósł nie 70%, ale w chwili obecnej już 96%. Planowany jest jeszcze jeden, IV ostateczny plan podziału wierzytelności, który może tę kwotę nieznacznie powiększyć o około 0,5%.

Zawarte z Syndykiem umowy zobowiązywały do dużych dopłat uwzględniających tylko zwroty w planach podziału masy kwoty około 70%, a tym samym wypracowany przez Syndyka lepszy wynik ekonomiczny stworzył ?sztuczną sytuację? w rozliczeniach, gdyż powstał obraz nadpłaty kwoty, która musi być zwrócona wierzycielom w gotówce.

Sytuacja ta powstała tylko dlatego, że procedury sądowe, zaskarżenia planów podziału przedłużające moment faktycznej wypłaty środków i rozliczeń z nowym właścicielem przedsiębiorstwa stworzyły tzw. nadpłatę zwracaną w gotówce. Gdyby nie powyższe okoliczności, cała zwracana przez Syndyka kwota dla wierzycieli kontynuujących budowę zaliczona byłaby na poczet budowanego lokalu, a wymagane dopłaty gotówkowe byłyby zdecydowanie mniejsze.

Ponadto zaznaczyć należy, iż spełniony został warunek celowościowy budowy lokalu mieszkalnego ? tak naprawdę inwestorzy otrzymują lokale mieszkalne, na które wcześniej zawierali również umowy realizacyjne z upadłym Developerem.

Na bazie stanu faktycznego wznowienia - kontynuacji budowy i konieczności dopłat do ustalonej przez Syndyka nowej ceny nabycia za 1 m#178; powstaje wątpliwość, co do sposobu rozliczeń związanych z ulgami podatkowymi na cele mieszkaniowe z art. 27a ust. 1 pkt 1.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy wierzyciel, który wpłacił w latach 2006-2007 na rzecz prowadzonej inwestycji znacznie większe środki niż te, będące przedmiotem ulgi zachowa prawo do wykorzystanej ulgi podatkowej w ramach kwot otrzymanych od Syndyka, czy będzie zobowiązany do jej zwrotu...
2. Jak należy ewentualnie potraktować ww. zwrot... Czy należy go potraktować jako dochód zwiększający zobowiązania podatkowe podatnika...
3. Czy w opisanej sytuacji, gdy na zakup lokalu należało dokonać dużej dopłaty przed terminem realizacji planu podziału według procedur sądowych i prawa upadłościowego przed zakończeniem budowy lokalu i zawarciem aktu notarialnego potwierdzającego własność lokalu można uznać, iż zwracane pieniądze w części kwoty wypłaconej przez Syndyka wierzycielom budującym nie podlegają zgłoszeniu do zeznania za rok 2007, gdyż spełniony jest wymóg wykorzystania ich na cele budowlane...

Zdaniem Wnioskodawczyni przepis art. 27a ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi, iż jeżeli podatnik skorzystał z odliczeń od podatku na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 (...) (tj. m.in. z tytułu wydatków poniesionych na cele mieszkaniowe), a następnie:

1. wycofał ze spółdzielni wniesiony wkład, lub
2. po roku, w którym dokonano odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, z wyjątkiem, gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu,

• to do podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Przedstawiając stan faktyczny i analizując przepisy obowiązującego prawa Wnioskodawczyni uważa, że:

1. w przypadku kontynuacji budowy spełnione zostały przesłanki przepisów o ulgach budowlanych,
2. częściowy zwrot gotówkowy nie jest podstawą do uznania, iż Wnioskodawczyni wycofuje wcześniej wniesiony wkład budowlany,
3. wymagana duża dopłata do nowej ceny lokalu mieszkalnego przewyższa wartość częściowego zwrotu gotówkowego powstała tylko i wyłącznie na skutek zastosowania procedur sądowych bardzo ostrożnych wyników prognozowania biznesplanu inwestycyjnego przyjętego przez syndyka podejmującego się budowy osiedla. Wycofanie wkładów budowlanych miałoby miejsce przy odstąpieniu z możliwości dalszej budowy i pobraniu wszystkich pieniędzy w gotówce. Taką sytuację miało blisko 200 wierzycieli, którzy z różnych przyczyn nie skorzystali z okazji dalszej budowy. Dokonywane dopłaty w przypadku Wnioskodawczyni to lata 2006 i 2007, a wypłaty z tytułu II i III planu podziału to rok 2007. Jeżeli będzie IV plan podziału, będzie to rok 2008,
4. zwracane środki nadal są przeznaczone na cele budowlane z uwagi na fakt, iż lokale są odbierane w stanie developerskim. Wnioskodawczyni musi zakupić materiały budowlane: drzwi, sanitariaty, podłogi, armaturę - artykuły, które służą wykończeniu mieszkań, aby przygotować je do dalszego zamieszkania. Spełnia to również przesłankę celowościową ulgi budowlanej, z której wcześniej Wnioskodawczyni wraz z mężem korzystała,
5. zwracane środki nie stanowią naszego dochodu, który należałoby opodatkować z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2007, gdyż są to środki pochodzące ze źródeł opodatkowanych już kilka lat temu, a ich wypłata następuje w wyniku realizacji procedur upadłościowych opartych na liście wierzytelności prawomocnie zatwierdzonej w roku 2002.

Zwracając się z prośbą o zajęcie stanowiska w opisanej sprawie Wnioskodawczyni ma nadzieję, że wyjątkowa sytuacja ludzi dotkniętych upadłością, starania Syndyka i Rady Wierzycieli podejmujących pionierskie działania zminimalizowania dotkliwych strat poniesionych przez wierzycieli, znajdą podstawę do uzyskania pozytywnej interpretacji przepisów podatkowych - podatku dochodowego od osób fizycznych, we wskazanym zakresie.

W świetle stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W konsekwencji, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie podzielił pogląd Wnioskodawczyni, iż w opisanym stanie faktycznym zwrot przez Syndyka kwoty w części, która nie przekracza wniesionego wkładu dewelopera na poczet realizacji umowy o wybudowanie mieszkania nie stanowi źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Po zapoznaniu się z aktami sprawy, Minister Finansów stwierdza, co następuje.

Zasady korzystania z odliczenia od podatku z tytułu poniesienia wydatków na własne potrzeby mieszkaniowe przeznaczone m.in. na budowę budynku mieszkalnego, wkład budowlany do spółdzielni mieszkaniowej lub zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, określał art. 27a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym w latach 1997-2001. Z dniem 1 stycznia 2002 r. przedmiotowa ulga została zlikwidowana z jednoczesnym zachowaniem praw nabytych na zasadach określonych w art. 4 i 6 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r.

o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134, poz. 1509, z późn. zm). Z tym, że art. 4 normuje kwestie związane z kontynuowaniem odliczeń od podatku, natomiast art. 6 ust. 1 nakłada obowiązek zwrotu uprzednio odliczonych kwot, w przypadku wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń wymienionych w art. 27a ust. 13 ustawy w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2002 r.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r., podatnikom, którzy w latach 1997-2001 nabyli prawo do odliczania od podatku wydatków poniesionych na cele określone w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a)-f) ustawy w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2002 r., czyli na zakup gruntu lub prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego, wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej, zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne, przebudowę strychu, suszarni albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne oraz wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu, przysługuje, na zasadach określonych w tej ustawie, prawo do odliczania od podatku dalszych wydatków na kontynuację danej inwestycji - poniesionych od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2004 r.

Z kolei, zgodnie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. w związku z art. 27a ust. 13 ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r., jeżeli podatnik skorzystał z odliczeń od dochodu (przychodu) lub podatku z tytułu wydatków poniesionych na cele określone w ust. 1 pkt 1 i 2 tego artykułu (czyli np. na zakup od developera lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku), a następnie:

1. wycofał ze spółdzielni wniesiony wkład,
2. w całości zmienił przeznaczenie lokalu lub budynku mieszkalnego na użytkowy,
3. po roku, w którym dokonano odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, z wyjątkiem gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu,
4. wycofał oszczędności z kasy mieszkaniowej, z wyjątkiem gdy wycofana kwota po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania została wydatkowana zgodnie z celami systematycznego oszczędzania na rachunku prowadzonym przez tę kasę,
5. przeniósł uprawnienia do rachunku oszczędnościowo-kredytowego na rzecz osób trzecich, z wyjątkiem dzieci własnych lub przysposobionych

• do dochodu (przychodu) lub podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności, dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Co istotne, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. nie zawiera żadnych ograniczeń czasowych. Ponadto jego zastosowanie nie jest uzależnione od tego z czyjej winy zostały naruszone warunki umowy realizacyjnej, jak również od tego czy Wnioskodawczyni przysługuje prawo do kontynuowania odliczenia w ramach praw nabytych, a wyłącznie od wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń wymienionych w tych przepisach.

W konsekwencji, w przypadku dokonania przez Syndyka zwrotu pieniędzy w gotówce, które w latach ubiegłych zostały odliczone od podatku w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej, należy dokonać stosownego doliczenia do podatku należnego za rok, w którym wystąpiły te okoliczności, chyba, że zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu. Obowiązek ten wprost wynika z postanowień art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. w związku z art. 27a ust. 13 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r. i nie ma znaczenia okoliczność, iż w przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia z kontynuacją budowy, tj. z tą samą inwestycją choć prowadzoną przez różne podmioty (wykonawców).

Dalsze nakłady na tę inwestycję (poniesione po 31 grudnia 2001 r. przez podatników, którzy prawo do odliczeń od podatku związanych z daną inwestycją nabyli w latach 1997-2001), spełniają przesłanki do odliczeń w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej. Jednakże odliczeń tych może dokonywać wyłącznie na zasadach określonych w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r., czyli z tytułu wydatków poniesionych w okresie od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2004 r. Wydatki poniesione po tym terminie nie uprawniają do odliczeń. A właśnie taka sytuacja miała miejsce w analizowanym stanie faktycznym, gdyż wydatki związane z kontynuowaniem inwestycji mieszkaniowej rozpoczętej przed 1 stycznia 2002 r. Wnioskodawczyni poniosła po wyznaczonym przez ustawodawcę terminie 31 grudnia 2004 r. Tym samym nie przysługiwało prawo do ich odliczenia na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r.

Jednocześnie, obowiązek doliczenia kwot uprzednio odliczonych nie jest uzależniony od sposobu wykorzystania zwróconych pieniędzy. W konsekwencji, ich przeznaczenie na cele związane z realizacją własnych potrzeb mieszkaniowych nie zwalnia z obowiązku ?oddania? ulgi podatkowej, podobnie jak to, iż zwrócone środki były wcześniej opodatkowane (przykładowo pochodziły z dochodu z pracy po opodatkowaniu). W omawianej sprawie istotne jest bowiem, że z chwilą ich poniesienia i uwzględnienia w zeznaniu podatkowym, obniżeniu uległa kwota podatku należnego za dany rok. Tym samym, w przypadku otrzymania zwrotu tych kwot na Wnioskodawczyni ciąży obowiązek ich doliczenia w zeznaniu podatkowym, z wyjątkiem gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu. Inaczej mówiąc, zwrócone kwoty stanowią źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w sytuacji gdy nie zostały doliczone do podatku (w kwotach faktycznie odliczonych), za rok w którym zwrot otrzymano.

Dodatkowo należy zauważyć, iż na gruncie orzeczeń sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, iż wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, a co za tym idzie, jakakolwiek wykładnia rozszerzająca przepisów dotyczących preferencji podatkowych (w tym przypadku tzw. dużej ulgi budowlanej) jest niedopuszczalna.

Elementem konstrukcyjnym ulgi mieszkaniowej, o której mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym w latach 1997-2001, jest nie tylko prawo podatnika do zmniejszenia podatku dochodowego z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych, ale również obowiązek zwrócenia uprzednio dokonanych odliczeń, w przypadkach określonych przez ustawodawcę.

Co istotne, omawiana norma prawna nie pozostawia żadnych wątpliwości co do zakresu jej stosowania, stąd nie może być interpretowana inaczej niż zgodnie z literalnym brzmieniem.

W uchwale z dnia 20 czerwca 2000 r., sygn. akt I KZP 16/00, Sąd Najwyższy stwierdził, że ?jeżeli przepis jednoznacznie formułuje normę postępowania, to tak właśnie należy ów przepis rozumieć. Pierwszeństwo językowych reguł wykładni jest wręcz podstawowym warunkiem funkcjonowania prawa w państwie prawnym. Podobną rangę nadaje się założeniu o racjonalnym działaniu ustawodawcy w procesie stanowienia prawa. Jeśli wbrew jasnemu pod względem językowym sformułowaniu przepisu, nadawałoby mu się jakieś inne znaczenie, aniżeli to oczywiste znaczenie językowe, wówczas rola ustawodawcy byłaby li tylko pozorna?.

Niniejsza interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

POUCZENIE

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.