Czy umorzone należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń (zarówno należność główna (...)

Uzasadnienie

Dnia 19 sierpnia 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając ? na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - w imieniu Ministra Finansów, wydał interpretację indywidualną dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych. Interpretacja wydana została na wniosek złożony w dniu 19 maja 2008 r.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca, wypłaca świadczenia rodzinne na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych (tj. Dz. U. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.) oraz zaliczki alimentacyjne na podstawie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. z 2005 r. Nr 86, poz. 732, z późn. zm.). Zgodnie z art. 30 ust. 1 i 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz art. 15 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, osoba, która pobrała nienależne świadczenia jest zobowiązana do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami. Jednocześnie na podstawie art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz na podstawie art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej organ, który wydał decyzję o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia może umorzyć należność wierzyciela z tyt. nienależnie pobranego świadczenia (zaliczki alimentacyjnej), jeżeli zachodzą uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej, dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, powiększonej o 5%.

Jednocześnie na podstawie art. 16 ww. ustawy, organ właściwy może umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał pytania:

1. Czy umorzone należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń (zarówno należność główna i odsetki ustawowe) stanowią dla osób, które pobrały te świadczenia, przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu tym podatkiem i powstaje obowiązek sporządzania informacji PIT-8C...
2. Czy umorzone należności dłużnikom alimentacyjnym z tytułu wypłaconych zaliczek stanowią przychód dla tych osób w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu tym podatkiem i powstaje obowiązek sporządzania informacji PIT-8C...

Dokonując oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca stwierdził, iż zarówno umorzenie należności świadczeniobiorcom z tytułu nienależnie pobranych świadczeń jak i dłużnikom alimentacyjnym z tytułu wypłaconych zaliczek nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, zwolnione od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacane na podstawie odrębnych przepisów. Są to zwolnienia przedmiotowe od podatku, co oznacza, że wszelkiego rodzaju przysporzenia dochodu z tego tytułu nie podlegają podatkowi od osób fizycznych. Dotyczy to zarówno wypłat jak i zwolnienia z obowiązku zwrotu (umorzenia zobowiązania), jeżeli zdarzenia te powstały w związku ze świadczeniami, o których mowa w przywołanym wyżej przepisie ustawy. Dlatego też zdaniem Wnioskodawcy, umorzone świadczenia wypłacone na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych lub na podstawie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej, nie stanowią przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym nie ma on obowiązku sporządzenia PIT-8C.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu Ministra Finansów stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3 są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów.

Jak wynika ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, Wnioskodawca wypłaca świadczenia rodzinne oraz zaliczki alimentacyjne w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. Jednakże ? zgodnie z odrębnymi przepisami ? organ, który wydał decyzje o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia może umorzyć należność wierzyciela z tytułu nienależnie pobranego świadczenia (zaliczki alimentacyjnej), jeżeli zachodzą uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.) organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, łącznie z odsetkami w całości lub części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Natomiast w myśl art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732, z późn. zm.), organ właściwy wierzyciela może umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, uregulowanie w przepisach o świadczeniach rodzinnych i w przepisach o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej kwestii dotyczących odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przemawia za tym, że umorzenie jest również rodzajem świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i korzysta w całości ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Reasumując, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, iż w związku z umorzeniem nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych lub zaliczki alimentacyjnej wraz z odsetkami świadczeniobiorcy uzyskują przychód zwolniony od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego na Wnioskodawcy nie spoczywa obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C z tego tytułu.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Niezgodne z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), zwanej dalej ?ustawą?, w brzmieniu obowiązującym w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym, jest stanowisko, że umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również umorzenie nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych, w trybie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej, nie stanowią przychodu, w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy, podlegającego opodatkowaniu, a Wnioskodawca nie jest zobligowany do sporządzenia informacji PIT-8C, dla osób, wobec których zastosowano umorzenie.

Zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami (?), są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Z kolei, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów (art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy). Przepisy powołanych wyżej ustaw: o świadczeniach rodzinnych, o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, stanowiące podstawę wypłaty uprawnionym osobom świadczeń pieniężnych, przewidują tryb ich zwrotu, w sytuacji gdy świadczenia te okazały się nienależne. Jeśli jednak zachodzą przesłanki określone w przepisach tych ustaw, takie jak np. trudna sytuacja rodzinna, zdrowotna czy materialna, istnieje możliwość umorzenia bezpodstawnie pobranych świadczeń rodzinnych (art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych), jak również zaliczki alimentacyjnej (art. 16 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej).

Biorąc pod uwagę treść zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, nie daje podstaw do stwierdzenia, iż umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych (należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi) oraz zaliczek alimentacyjnych mieszczą się w zakresie tej regulacji. Na podstawie tego przepisu wolne od podatku są bowiem wypłacone świadczenia rodzinne, na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak również zaliczki alimentacyjne wypłacone na podstawie odrębnych przepisów. Ustawodawca poprzez użycie wyrazu ?wypłacone? wykluczył ze zwolnienia świadczenie w postaci umorzenia nienależnie pobranych świadczeń.

W konsekwencji, Wnioskodawca powinien sporządzić informację PIT-8C dla podatników, którym umorzono nienależnie pobrane świadczenia rodzinne (należność główną wraz z odsetkami) oraz zaliczki alimentacyjne, gdyż osoby te uzyskały przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle powyższego stanu faktycznego i prawnego należało, z urzędu, zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość w zakresie w jakim zaliczała do dochodu zwolnionego od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy, umorzone na podstawie odrębnych przepisów nienależnie pobrane świadczenia rodzinne (należność główną wraz z odsetkami ustawowymi) oraz zaliczki alimentacyjne.

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.