wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa nie podlegają zaliczeniu w koszty uzyskania przychodów w (...)

Na podstawie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) Minister Finansów zmienia z urzędu interpretację indywidualną wydaną w dniu 4 lutego 2008 r., Nr IP-PB3-423-427/07-2/JB, przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w ten sposób, że stwierdza, iż stanowisko Spółki J. SA przedstawione we wniosku z dnia 30 października 2007 r. (data wpływu 5 listopada 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

• skutków podatkowych objęcia przez spółkę certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym za wynagrodzeniem w postaci akcji,
• sposobu określania kosztów uzyskania przychodów w przypadku zbycia certyfikatów inwestycyjnych objętych w zamian za akcje,
  jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie

W dniu 5 listopada 2007 r. został złożony wniosek J. S.A. (zwana dalej ?Spółką?) o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie:

1. skutków podatkowych w podatku dochodowym od osób prawnych objęcia przez Spółkę certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym za wynagrodzeniem w postaci akcji, oraz
2. sposobu określania kosztów uzyskania przychodów w przypadku zbycia certyfikatów inwestycyjnych objętych w zamian za akcje.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka (zwana również ?Wnioskodawcą?) wskazała, iż w myśl art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. nr 146, poz. 1546 ze zm.), zwanej dalej ?ufi?, statut funduszu inwestycyjnego zamkniętego może przewidywać dokonywanie wpłat na certyfikaty inwestycyjne papierami wartościowymi lub udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Wnioskodawca, będąc właścicielem akcji w spółce akcyjnej z siedzibą na terytorium Polski, zamierza dokonać wpłaty na certyfikaty

inwestycyjne akcjami, stanowiącymi jego własność.

W związku z powyższym Spółka zadała następujące pytania.

1. Czy w myśl art. 12 ust. 1 w związku z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), zwanej dalej ?updop?, w przypadku objęcia przez osobę prawną, mającą siedzibę w Polsce, certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym za wniesienie wpłaty w postaci akcji, nie powstaje u tej osoby prawnej przychód (w tym przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych)...
2. Czy w myśl art. 16 ust. 1 pkt 8 updop, w przypadku zbywania certyfikatów inwestycyjnych objętych przez Spółkę w funduszu inwestycyjnym w zamian za wniesienie wpłaty w postaci akcji, kosztem uzyskania przychodu:
   1. jest koszt historyczny nabycia akcji spółki wniesionych do funduszu inwestycyjnego (wydatki poniesione na nabycie akcji), oraz
   2. są inne wydatki związane z objęciem certyfikatów inwestycyjnych, jeżeli takie zostaną poniesione przez Wnioskodawcę...

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 128 ust. 1 ufi, możliwe jest wniesienie do funduszu inwestycyjnego zamkniętego, wpłat w postaci akcji spółki akcyjnej, a zatem Spółka może ?opłacić? nabycie certyfikatów inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego, akcjami. W momencie dokonania wpłat do funduszu inwestycyjnego akcjami dojdzie do przeniesienia własności akcji Spółki na fundusz inwestycyjny, przy czym Spółce, w związku z tą transakcją nie przysługuje prawo żądania zapłaty za akcje od funduszu inwestycyjnego. Dokonanie przez Spółkę wpłaty na certyfikaty inwestycyjne akcjami jest transakcją przenoszącą własność akcji. Jest to specyficzna transakcja możliwa jedynie w przypadku funduszy inwestycyjnych, zawierająca w sobie dwa elementy będące częścią tej samej transakcji, tj. wpłatę do funduszu inwestycyjnego oraz nabycie certyfikatów inwestycyjnych. Taka transakcja jest czynnością prawną przewidzianą jedynie przez przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych i nie jest przewidziana w innych ustawach, w tym w szczególności w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.) czy ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).

Zdaniem Wnioskodawcy, taka transakcja nie jest także rodzajem ?aportu?, albowiem instytucja ?aportu? jest swoistą instytucją prawa handlowego, gdzie ?aport? (wkład niepieniężny), wnoszony jest na pokrycie kapitału zakładowego spółki kapitałowej. Wniesienie aportu podlega procedurze ściśle określonej przepisami prawa handlowego, a wnoszący aport nabywa szereg uprawnień regulowanych przepisami kodeksu spółek handlowych, z których tylko część ma charakter majątkowy, w tym nabywa prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, jak też prawo wyboru władz spółki. Nabycie certyfikatów inwestycyjnych nie daje uczestnikowi funduszu inwestycyjnego uprawnień podobnych do opisanych powyżej. Dokonanie zapłaty za certyfikaty inwestycyjne za pomocą akcji, nie jest zatem aportem, jak miałoby to miejsce w przypadku wniesienia akcji do spółek kapitałowych. Spółka podkreśla, iż podobne stanowisko zostało zaprezentowane w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 22 września 2005 r. (sygn. 147 l/DPD1/423/57/05/MK).

Wnioskodawca wskazuje, iż art. 12 ust. 1 updop określa, co jest przychodem na gruncie tej ustawy. Ponadto, zgodnie z art. 14 ust. 1 updop, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Według Spółki, w chwili obejmowania certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym przez Spółkę, nie zajdzie konieczność ustalenia przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych, na podstawie art. 12 ust. 1 updop. Wynika to z faktu, iż z momentem dokonania transakcji, o której mowa we wskazanym art. 128 ust. 1 ufi, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wiążą powstania przychodu z praw majątkowych. Nie dochodzi w tej sytuacji do odpłatnego zbycia lecz do specyficznej transakcji opartej na konstrukcji dokonania wpłaty akcjami, znanej jedynie ustawie o funduszach inwestycyjnych.

Spółka wskazuje, iż transakcja wpłaty na certyfikaty inwestycyjne funduszu jest specyficzną transakcją przeprowadzaną na podstawie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych, dla której ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewiduje specjalnego reżimu ustalania kosztów uzyskania przychodów.

Zdaniem Spółki, w tej sytuacji znajdzie zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 8 updop, który stanowi, iż ?nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (...) wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia (...) innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych (...)?.

Według Spółki, powyższy przepis ma również zastosowanie do certyfikatów inwestycyjnych, będących papierami wartościowymi, co wynika wprost z art. 3 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538). Zdaniem Spółki, z art. 16 ust. 1 pkt 8 updop wynika, iż wydatki na nabycie certyfikatów inwestycyjnych zaliczane są do kosztów uzyskania przychodu dopiero w momencie ustalenia dochodu z odpłatnego ich zbycia. Ponadto, skoro Spółka nabędzie certyfikaty inwestycyjne poprzez wniesienie akcji do funduszu inwestycyjnego, koszt nabycia certyfikatów inwestycyjnych powinien zostać ustalony na podstawie wydatków faktycznie poniesionych przez Spółkę, tj. na nabycie (objęcie) akcji wniesionych do funduszu inwestycyjnego, którymi opłacono certyfikaty uczestnictwa oraz na objęcie certyfikatów inwestycyjnych, jeżeli takie zostaną poniesione.

Analogiczny sposób interpretacji przepisów został przedstawiony w w/w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając z upoważnienia Ministra Finansów (na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego; Dz.U. Nr 112, poz. 770), wydał w dniu 4 lutego 2007 r. interpretację indywidualną (Nr IP-PB3-423-427/07-2/JB), w której stanowisko Spółki uznał za prawidłowe.

W trakcie rozpatrywania wniosku Spółki, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazał dodatkowo definicję funduszu inwestycyjnego zawartą w art. 3 ust. 1 uli oraz wskazał na możliwość dokonywania wpłat na certyfikaty inwestycyjne papierami wartościowymi, zgodnie z art. 128 ust. 1 ufi. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje jednoznacznie pojęcia przychodów, tylko wskazuje co w szczególności stanowi przychód dla tego podatku. Zwrócił uwagę, iż wyliczenie rodzajów przychodów zawiera art. 12 ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz art. 13 i 14 updop.

W opinii Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, przychody wymienione powyżej cechuje to, że stanowią przysporzenie majątkowe o trwałym charakterze powodujące przyrost majątku podatnika bądź też zmniejszenie jego zobowiązań. Natomiast, enumeratywnie w art. 12 ust. 4 oraz art. 2 updop wyszczególniono przychody, które nie są zaliczane do przychodów podatkowych. W związku z tym, że ustawodawca w żadnym z tych przepisów nie wymienił przychodów nie podlegających opodatkowaniu z tytułu objęcia przez podatnika certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym w zamian za wniesienie wpłaty w postaci akcji, należy uznać, że przychód powstaje, natomiast jego ustalenie zostaje przesunięte w czasie do chwili zbycia certyfikatów inwestycyjnych.

W przypadku ekwiwalentnej zamiany akcji na certyfikaty inwestycyjne, tj. o identycznej wartości, nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób prawnych. W tym względzie zwrócono uwagę w szczególności na treść art. 16 ust. 1 pkt 8 updop, gdzie moment opodatkowania wiąże się zarówno z ustaleniem przychodu do opodatkowania jak i kosztów uzyskania przychodu. Tak więc przychód z przedmiotowej transakcji wystąpi dopiero w momencie dokonania obrotu certyfikatami inwestycyjnymi, tj. w chwili ich odpłatnego zbycia.

Według Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, z definicji kosztów uzyskania przychodów wskazanej w art. 15 ust. 1 updop wynika, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 updop, stanowić mogą koszty uzyskania przychodu, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów. Kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio, jak i pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, dotyczące całokształtu działalności podatnika, związane z funkcjonowaniem firmy.

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 updop oraz wyżej wymienionymi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa nie podlegają zaliczeniu w koszty uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia, lecz dopiero w momencie ich odkupienia albo umorzenia.

Po zapoznaniu się z wnioskiem Spółki oraz wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie przedmiotową interpretacją indywidualną, Minister Finansów zważa, co następuje.

Zgodnie z art. 14e § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepis ten nie zawiera ograniczeń czasowych, co oznacza, że jeśli stwierdzona zostanie nieprawidłowość w wydanej interpretacji indywidualnej, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić ją w dowolnym czasie.

W ocenie Ministra Finansów, stanowiska wyrażonego w indywidualnej interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 4 lutego 2007 r. (Nr IP-PB3-423-427/07-2/JB) oraz stanowiska Spółki, nie można uznać za prawidłowe.

Kwestię nabywania jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych reguluje ustawa o funduszach inwestycyjnych. W świetle art. 3 ust. 1 ufi, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub gdy ustawa tak stanowi, niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe (akcje), instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W myśl art. 7 ufi, nabycie jednostek uczestnictwa czy też certyfikatów inwestycyjnych odbywa się w drodze dokonania wpłaty do funduszu, przy czym może ona mieć postać wpłaty pieniężnej, ale również wniesienia zdematerializowanych lub innych niż zdematerializowane papierów wartościowych (akcji) lub udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Ustawa nie przewiduje innego, niż wskazany powyżej, sposobu opłacenia tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z treścią art. 28 ust. 2 ufi, w przypadku wpłat do funduszu inwestycyjnego, dokonywanych w innych niż zdematerializowane papierach wartościowych, osoba zapisująca się na certyfikaty inwestycyjne przenosi, w drodze umowy, zgodnie z odrębnymi przepisami, prawa z tych papierów wartościowych (akcji) na towarzystwo. Składa również u depozytariusza kopię tej umowy, a w przypadku papierów wartościowych, także te papiery lub, jeżeli papiery wartościowe nie mają formy dokumentu, dokument potwierdzający ich posiadanie wydany na podstawie właściwych przepisów.

Przywołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazują, iż wpłata do funduszu inwestycyjnego w postaci akcji stanowi szczególną formę ich zbycia. Przemawia za tym także fakt, iż w odniesieniu do akcji, wniesienie ich do funduszu związane będzie z obowiązkiem zachowania wymogów przewidzianych przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 ze zm.), regulującymi m.in. kwestię zawiadomienia spółki o fakcie zbycia akcji (art. 337 Ksh).

Zatem, poprzez wniesienie papierów wartościowych, a do takich niewątpliwie należą akcje, do funduszu inwestycyjnego, w zamian za jednostki uczestnictwa bądź certyfikaty inwestycyjne, dochodzi do zbycia akcji na rzecz funduszu oraz do jednoczesnego nabycia innych papierów wartościowych, tj. jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych. W rezultacie tej transakcji, fundusz inwestycyjny staje się wspólnikiem (akcjonariuszem) w spółce, zaś podmiot dokonujący wpłaty zostaje uczestnikiem funduszu inwestycyjnego.

Wniesienie do funduszu inwestycyjnego wpłaty, w postaci akcji, związane jest więc z odpłatnym zbyciem tych akcji oraz z odpłatnym nabyciem jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych przez podmiot zapisujący się na jednostki uczestnictwa.

W związku z powyższym, Minister Finansów nie podziela stanowiska Spółki, popartego w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, iż w przypadku wpłaty do funduszu inwestycyjnego, dokonanej w formie wniesienia akcji, dochód do opodatkowania, wynikający z różnicy wartości zbywanych praw oraz kosztów uzyskania przychodu, powstanie dopiero i tylko w momencie zbycia lub umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszu.

Rozważając podatkowe skutki objęcia tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym należy ocenić konsekwencje tej transakcji w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wartość pieniężna nabywanych jednostek uczestnictwa będzie stanowić przychód po stronie Spółki, wnoszącej akcje do funduszu inwestycyjnego (art. 12 ust. 1 pkt 1 updop), z tytułu ich zbycia. Natomiast, kosztami uzyskania tego przychodu będą wydatki na nabycie wniesionych akcji, za które nastąpiło objęcie certyfikatów inwestycyjnych (art. 16 ust. 1 pkt 8 updop).

Należy bowiem zauważyć, iż katalog przychodów podlegających opodatkowaniu, ujęty w art. 12 ust. 1 updop, jest katalogiem otwartym. Zatem nie oznacza to, że przychody, o których mowa powyżej, automatycznie zostały wyłączone z opodatkowania.

W świetle art. 128 ust. 2 ufi, w przypadku dokonywania wpłat na certyfikaty inwestycyjne akcjami, akcje te wyceniane są według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów netto. Poprzez wniesienie akcji do funduszu ustalana jest wartość pieniężna, która stanowi dc facto cenę, po której owe papiery są zbywane. Ponadto, zgodnie z art. 26 ust. 2 ufi, osoby zapisujące się na jednostki uczestnictwa albo na certyfikaty inwestycyjne dokonują wpłat do funduszu inwestycyjnego i otrzymują pisemne potwierdzenie wpłat. Czynności te wymagają więc uprzedniej wyceny w celu wykazania wartości wniesionej wpłaty.

Przychodem będzie również wartość akcji wniesionych do funduszu, odpowiadająca wartości emitowanych certyfikatów inwestycyjnych lub jednostek uczestnictwa.

Za przychód należy także uznać zwrot dokonanej w środkach pieniężnych nadpłaty, w przypadku gdy z wyceny wniesionych do funduszu inwestycyjnego akcji, dokonanej w dniu następującym po ostatnim dniu przyjmowania zapisów na certyfikaty inwestycyjne, wynika, że wartość tych akcji przewyższa cenę emisyjną certyfikatu, albo wielokrotność tej ceny.

Określenie skutków podatkowych wniesienia akcji do funduszu inwestycyjnego następuje niezależnie od skutków następujących na dzień zbycia (umorzenia) samych certyfikatów lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym. Są to dwie niezależne od siebie czynności, wywołujące odrębne skutki podatkowe.

Rozpatrując zatem podatkowe konsekwencje zbycia (umorzenia) tytułów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, należy zauważyć, iż kwota uzyskana ze zbycia (umorzenia) certyfikatów lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym posiadanych przez Spółkę, stanowić będzie przychód podatkowy (art. 12 ust. 1 pkt 1 updop), zaś wydatki na ich nabycie będą stanowić koszty uzyskania przychodu (art. 16 ust. 1 pkt 8 updop).

Do typowych kosztów warunkujących nabycie tytułów uczestnictwa zaliczyć należy zapłaconą cenę za certyfikaty inwestycyjne lub jednostki uczestnictwa oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym zakupem (opłaty notarialne, prowizje biura maklerskiego itp.).

Zmiana interpretacji indywidualnej dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania zmienionej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą zmianę interpretacji przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał zmianę interpretacji indywidualnej w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).