Strona, żądając wznowienia postępowania, poza faktem ?niebrania udziału' w postępowaniu, musi wykazać (...)

Strona, żądając wznowienia postępowania, poza faktem ?niebrania udziału' w postępowaniu, musi wykazać brak winy.

Wyrokiem z dnia 22 marca 2006 r., sygn. akt I SA/Bd 30/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy oddalił skargę Marii S... na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 listopada 2005 r., nr PP2-4407-63/05, w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania.

Jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w dniu 13 sierpnia 2005r., Maria S... na podstawie art. 240 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) złożyła wniosek o wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 września 2003 r., Nr PP3-449-121/05.

Decyzją z dnia 13 września 2005r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy odmówił wznowienia przedmiotowego postępowania, podnosząc w uzasadnieniu, że termin wynikający z art. 241 § 2 pkt 1 o.p. nie został dotrzymany, gdyż wniosek o wznowienie postępowania został nadany przesyłką poleconą w dniu 13 sierpnia 2005r., natomiast zastępcze doręczenie decyzji pełnomocnikowi skarżącej, nastąpiło w dniu 26 września 2003 r.

Porady prawne

Od powyższej decyzji w dniu 27 września 2005r. skarżąca wniosła odwołanie zarzucając jej naruszenie art. 240 § 1 pkt 4 o.p. poprzez odmowę wznowienia postępowania w sytuacji, gdy nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, a ponadto podniosła, iż pomimo posiadania przez organ informacji dotyczących aktualnego adresu jej pełnomocnika, żadna korespondencja na nowy adres nie była mu dostarczana, w tym również decyzja z dnia 23 września 2003 r. O tym fakcie skarżąca dowiedziała się w dniu 18 lipca 2005 r. i dlatego w dniu 14 sierpnia 2005 r. złożyła wniosek o wznowienie postępowania. Nadto skarżąca w odwołaniu podniosła, że jej pełnomocnik nie został zawiadomiony o możliwości wypowiedzenia się, co do zgromadzonych w sprawie dowodów, a co stanowi naruszenie art. 220 § 1 o.p.

Decyzją z dnia 28 listopada 2005r., Nr PP2-4407-63/05, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu wskazał, że decyzja z dnia 23 września 2003 r. została zaadresowana i wysłana za zwrotnym potwierdzeniem odbioru na adres pełnomocnika skarżącej Tomasza S... (Kancelaria Adwokacka, ul. P..., Ł...). W związku z tym, że urząd pocztowy przesyłkę zwrócił z adnotacją 'wyprowadził się', przedmiotowa decyzja została wysłana na adres domowy skarżącej (... K..., ul. K...). Zwrotne potwierdzenie odbioru opatrzone jest podpisem odbiorcy i datą 2 października 2005 r. W ocenie organu nie można w tym przypadku mówić o braku doręczenia, bo chociaż pełnomocnik decyzji nie otrzymał, to należy uznać ją za doręczoną stosownie do art. 146 § 1 i 2 o.p. Odnosząc się do zarzutu skarżącej dotyczącego posiadania informacji odnośnie znajomości aktualnego adresu pełnomocnika, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy oświadczył, iż przywołane przez skarżącą w uzasadnieniu odwołania pismo z dnia 18 sierpnia 2003r, Nr PP 1-4440-3/02, było odpowiedzią na złożony przez pełnomocnika wniosek w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania sądowego i zostało wysłane zgodnie z adresem wskazanym we wniosku. Ponadto organ podniósł, że okoliczność, iż skarżąca dopiero w dniu 18 lipca 2005 r. dowiedziała się, że reprezentujący ją pełnomocnik nigdy nie otrzymał fizycznie decyzji z dnia 23 września 2003 r, Nr PP3-449-121/05, nie może stanowić przesłanki do wznowienia postępowania, bowiem stroną postępowania jest skarżąca, a ustanowienie pełnomocnika nie pozbawia w żaden sposób strony prawa do samodzielnego reprezentowania własnych interesów. Na tej podstawie organ uznał, że wiadomość o treści decyzji podjętej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 września 2003r., Nr PP1-4407-121/03, skarżąca powzięła w dniu 2 października 2003 r. i jest to data, od której należy liczyć bieg terminów przewidzianych w przepisach procedury podatkowej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy strona wniosła o uchylenie powyższej decyzji zarzucając jej naruszenie art. 240 § 1 pkt 4 o.p., poprzez odmowę wznowienia postępowania w sytuacji, gdy nie z własnej winy nie brała udziału w toczącym się wcześniej postępowaniu. W uzasadnieniu skargi powołała się na wyrok NSA z dnia 10 lutego 1987 r, sygn. akt SA/Wr 875/86.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymując dotychczasowe stanowisko wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę za nieuzasadnioną. Sąd I instancji w szczególności wskazał, że w przedmiotowej sprawie strona swój wniosek o wznowienie postępowania oparła na przesłance określonej w art. 240 § 1 pkt 4 o.p., a obowiązkiem organu przed merytorycznym badaniem czy istotnie przesłanka ta zaistniała, było to czy wniosek o wznowienie postępowania został złożony w ustawowym terminie tzn. w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o wydaniu decyzji, której dotyczył wniosek wznowieniowy (art. 241 § 2 pkt 1 o.p.). Sąd kolejno zaznaczył, że z unormowania art. 241 § 2 pkt 1 o.p. wynika, iż miesięczny termin do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania rozpoczyna bieg od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji. W związku z tym, że ustawodawca nie precyzuje, w jakich sytuacjach dochodzi do powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji należy przyjąć, iż każda sytuacja faktyczna, w której strona taką wiadomość powzięła powoduje rozpoczęcie biegu terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania.

Według Sądu niezależnie od tego, że niekwestionowany przez skarżącą fakt doręczenia jej przedmiotowej decyzji wymiarowej nie rodził określonych skutków procesowych w odniesieniu do prowadzonego postępowania w zakresie podatku od towarów i usług, to fakt ten powodował, że skarżąca powzięła wiadomość o wydaniu tejże decyzji. Poczynając od dnia doręczenia decyzji, tj. od dnia 2 października 2003 r. rozpoczął bieg miesięczny termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Skarżąca złożyła wniosek o wznowienie postępowania w dniu 13 sierpnia 2005 r. (data stempla pocztowego), a więc już po upływie terminu określonego w art. 241 § 2 pkt 1

Zdaniem Sądu I instancji powyższe dawało organom podatkowym w pełni uzasadnioną podstawę do odmowy wznowienia postępowania na podstawie art. 243 § 3 o.p.

W skardze kasacyjnej zaskarżono powyższy wyrok w całości oraz wniesiono o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy. Ponadto wniesiono o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Skarga kasacyjna została oparta na naruszeniu przepisów postępowania, tj. - art. 145 § 1 pkt lit. 1c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.) (dalej: u.p.p.s.a.) w związku art. 240 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa przez nieuwzględnianie skargi strony postępowania, a w konsekwencji odmowę wznowienia postępowania w sytuacji, gdy strona w sposób przez siebie niezawiniony nie uczestniczyła w postępowaniu przed organem administracji publicznej.

Autor skargi kasacyjnej podkreślił, że w doktrynie i orzecznictwie podnosi się, iż przesłanka z art. 240 § 1 pkt 4 o.p. zostaje spełniona zarówno wtedy, gdy strona nie brała udziału w całym postępowaniu, jak i wtedy gdy nie uczestniczyła w niektórych istotnych czynnościach. Nie ma przy tym znaczenia przyczyna nie uczestniczenia strony ani też wpływ tego faktu na treść decyzji.

Wskazał, że zgodnie z treścią art. 136 o.p. strona może działać przez pełnomocnika. Z kolei w myśl art. 145 § 2 o.p. jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się temu pełnomocnikowi. Wskazano na wyrok WSA w Opolu z dnia 5.08.2005r., I SA/Op 74/05, art. 40 § 2 k.p.a oraz postanowienie SN z dnia 9 września 1993 r., III ARN 45/93. Ponadto podniesiono, że doręczenie pisma stronie, mimo, iż ustanowiła ona pełnomocnika, jeżeli wywołuje dla niej ujemne skutki procesowe, nie może być uznane za skuteczne. Wskazano na wyrok NSA z dnia 3 sierpnia 2001 r., I SA/Wr 2995/98, niepubl. Dodatkowo zaznaczono, że doktryna i orzecznictwo zgodnie stoją na stanowisku, iż w przypadku doręczenia pisma stronie i ustanowionemu pełnomocnikowi bądź przedstawicielowi -doręczenie pisma stronie - nie ma żadnego znaczenia procesowego. Wskazano na wyrok NSA z dnia 14 sierpnia 1996 r., SA/Gd 1685/95. Jednoczesne doręczenie pisma stronie i pełnomocnikowi wywołuje jedynie ten skutek, że strona jest poinformowana o treści pisma, natomiast bieg terminu (np. do wniesienia środka odwoławczego) rozpoczyna się z datą skutecznego doręczenia pisma pełnomocnikowi. Wskazano na postanowienie NSA z dnia 11 marca 1997 r., I SA/Po 1333/96, niepubl. oraz wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27.10.2004r., I SA/Gd 1105/01.

Autor skargi kasacyjnej kolejno stwierdził, że od początku postępowania podatkowego prowadzonego przez Izbę Skarbową w Bydgoszczy Maria S... reprezentowana była przez profesjonalnego pełnomocnika. Fakt ten został w sposób przewidziany prawem uwidoczniony w aktach postępowania podatkowego zakończonego decyzją ostateczną z dnia 23.09.2003r. W związku ze zmianą siedziby kancelarii adwokackiej pełnomocnik powiadomił organ podatkowy o tym fakcie wypełniając tym samym obowiązek nałożony na niego na mocy art. 146 § 1 o.p. Z niezrozumiałych i niczym nieusprawiedliwionych względów organ podatkowy nie doręczył decyzji ostatecznej pełnomocnikowi strony. O fakcie niedoręczenia decyzji pełnomocnikowi strona dowiedziała się dopiero w dniu 18.07.2005r. dlatego też w ustawowo zakreślonym terminie - w dniu 13.08.2005r. -złożyła wniosek o wznowienie postępowania podatkowego.

Według skarżącego cytowane w skardze poglądy doktryny i judykatury prowadzą do jednoznacznego wniosku, że doręczenie decyzji tylko stronie zamiast jej pełnomocnikowi nie wywołuje żadnych skutków procesowych. W realiach niespornego stanu faktycznego sprawy nie może zatem budzić wątpliwości-stanowisko, że mamy do czynienia z klasycznym przykładem niezawinionego braku udziału strony w postępowaniu, co z kolei skutkować musi uznaniem, że zaistniała przesłanka wznowieniowa wymieniona w art. 240 § 1 pkt 4 o.p.

W kwestii podnoszonego przez WSA przekroczenia terminu wskazanego w art. 241 § 2 pkt 1 o.p. strona stwierdziła, że wyrażony w zaskarżonym wyroku pogląd, jakoby termin ów biegł od dnia doręczenia jej decyzji, tj. od 2.10.2003r. jest chybiony chociażby z tego względu, że decyzja ostateczna z dnia 23.09.2003r. nie wywołała skutków procesowych dla strony i trudno uznać ją za wiążącą w obrocie prawnym.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od skarżącej na rzecz organu kosztów postępowania kasacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarga kasacyjna została oparta na naruszeniu przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.) (dalej: u.p.p.s.a.) w związku art. 240 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa przez nieuwzględnianie skargi strony postępowania w sytuacji, gdy strona w sposób przez siebie niezawiniony nie uczestniczyła w postępowaniu przed organem administracji publicznej.

W tym miejscu należy podkreślić, że stosownie do treści art. 183 § 1 u.p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych. W nauce prawa wskazano, że rozpoznanie sprawy w granicach skargi kasacyjnej polega na tym, iż jeśli strona skarżąca wskaże konkretny przepis prawa materialnego lub prawa procesowego, który - jej zdaniem - został naruszony to Naczelny Sąd Administracyjny nie jest władny badać, czy w sprawie nie naruszono innego przepisu (B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Kantor Wydawniczy Zakamycze 2005, s. .453), Zasada ta oznacza pełne związanie sądu podstawami zaskarżenia wskazanymi w skardze kasacyjnej. Konkretne podstawy skargi kasacyjnej, czyli zawarte w niej przyczyny, zaskarżenia rozstrzygnięcia, determinują całkowicie kierunek działalności badawczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, który musi on podjąć w celu twierdzenia ewentualnej wadliwości zaskarżonego orzeczenia. W tym systemie nie może on z własnej inicjatywy podjąć żadnych badań w celu ustalenia innych - poza przedstawionymi w skardze kasacyjnej - wad zaskarżonego orzeczenia w pierwszej instancji lub postępowania przed tym sądem i musi koncentrować swoja uwagę wyłącznie na weryfikacji zarzutów przedstawionych sformułowanych przez skarżącego (T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, 567). w skardze się przyczyn i

Również w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego akcentuje się, że sąd ten nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów lub też formułowania domysłów w zakresie tego, na jakiej podstawie została oparta skarga kasacyjna, jakiego dotyczy przepisu i jakie jest uzasadnienie stawianych zarzutów (wyrok NSA z dnia 24 marca 2006 r. , sygn, akt I FSK 741/05, opubl. w: Bazie Komputerowej Wydawnictwa LEX nr 201531). W innym wyroku z dnia 24 maja 2006 r., sygn. akt II FSK 923/05 opubl. w: Bazie Komputerowej Wydawnictwa LEX nr 232899) NSA zajął stanowisko, że granice skargi kasacyjnej, o których mowa w art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U; Nr 153, poz. 1270 ze zm.), wyznaczają wskazane w niej podstawy kasacyjne, a nie ich uzasadnienie.

Sporna sprawa dotyczy wznowienia postępowania podatkowego. Instytucję wznowienia postępowania administracyjnego określa się przymiotnikiem nadzwyczajny. Nadzwyczajność instytucji wznowienia postępowania administracyjnego polega na tym, że przysługuje od rozstrzygnięć ostatecznych, a zamknięty katalog podstaw wznowienia sprawia, że stanowi ona w istocie pewien kompromis między koniecznością realizacji zasady praworządności a zasadą ochrony praw nabytych. Wyłącznym trybem weryfikacji nieostatecznych rozstrzygnięć jest postępowanie odwoławcze. Postępowanie o wznowienie postępowania jest zatem samoistnym, a ściślej mówiąc nowym postępowaniem administracyjnym, wiążącym się z postępowaniem zwykłym (instancyjnym). Owo powiązanie sprawia, że to nadzwyczajne postępowanie jest niejako zależne od postępowania zwykłego. Byt tego postępowania jest bowiem uzależniony od istnienia postępowania zwykłego i zakończenia go wydaniem ostatecznej decyzji. Art. 240 § 1 Ordynacji podatkowej, wyraźnie przecież stanowi, iż: ?W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie (...)'. Nadzwyczajny charakter wznowienia postępowania oznacza, że wykładnia wszelkich przepisów powinna być ścisła.

W tym przypadku wznowienie postępowania, gdy strona nie własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (art. 240 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej) może nastąpić jedynie na żądanie strony (art. 241 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej). Żądanie wznowienia, poza samym faktem ?niebrania udziału' w postępowaniu musi jeszcze wykazać brak winy po jej stronie. Powołany przepis wprowadza dodatkowa sankcję wzruszalności następuje tylko na żądanie wniesione w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji. Dla strony, która nie brała udziału w postępowania miesięczny termin biegnie od daty powzięcia wiadomości o rozstrzygnięciu. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie skarżąca otrzymała decyzję 2 października 2003 r., a wniosek o wznowienie postępowania złożyła 13 sierpnia 2005 r., tj. po upływie miesięcznego terminu określonego w art. 241 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej. A zatem należy zgodzić się z poglądem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, że organy podatkowe miały prawo na podstawie art. 243 § 3 Ordynacji podatkowej do wydania decyzji o odmowie wznowienia postępowania.

W skardze kasacyjnej strona skarżąca nie zarzuciła naruszenia art. 241 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej ani nie zwalczyła skutecznie przyjętego ustalenia otrzymania decyzji będącej przedmiotem wznowienia postępowania w dniu 2 października 2003 r. Z tych względów zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.) w związku art. 240 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa należy uznać za nietrafny.

Z tych to przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 u.p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną. Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia treść art.204 pkt 1cyt. ustawy.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika