Do żadnej z kategorii spraw regulujących zwrot i umorzenie należności celnych wymienionych w przepisach (...)

Do uchylenia bądź zmiany decyzji ostatecznej o wymiarze cła nie prowadziłopostępowanie nadzwyczajne w sprawie wznowienia postępowania, jak również o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej.

We wniosku z 8 grudnia 2004r. o umorzenie należności celnych Bogusław P. argumentował, że stan faktyczny ustalony przez organ celny w dacie wydania decyzji wymierzającej cło był odmienny niż stan rzeczywisty, powoływał się na ważny interes własny i interes publiczny, a także trudną sytuację materialną.

Dyrektor Izby Celnej w Białej Podlaskiej decyzją z 20 stycznia 2005 r. nr 300000-PC-481-3/05/MS odmówił umorzenia należności wymierzonych decyzją Dyrektora Urzędu Celnego w Terespolu z 5 września 1994r., wskazując, iż w sprawie nie zaistniały przesłanki umożliwiające uwzględnienie wniosku, w tym także umorzenia należności celnych ze względu na trudną sytuację materialną dłużnika.

Decyzją z 7 kwietnia 2005r. nr 300000-PC-481-4/05/JP Dyrektor Izby Celnej w Białej Podlaskiej utrzymał w mocy własną decyzję z 20 stycznia 2005r.

Oddalając skargę Bogusława P. na powyższą decyzję Sąd l instancji stwierdził, iż rozstrzygnięcie to nie narusza prawa materialnego i przepisów postępowania, w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Uznał, iż wydając zaskarżoną decyzję organ prawidłowo zastosował przepisyustawy z 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. nr 75, poz. 802 zezm.). Wprawdzie obie decyzje administracyjne wydane zostały po uzyskaniuprzez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej i po dacie wejścia w życie ustawy z 19 marca 2004r. - Prawo celne (Dz. U. nr 68, poz. 622 ze zm.), to zgodnie z treścią art. 26 ustawy z 19 marca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne (Dz. U. nr 68, poz. 623) przepisy dotychczasowe stosuje się do spraw dotyczących długu celnego, jeżeli dług celny powstał przed dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego przyczyny powołane przez skarżącego we wniosku o umorzenie należności celnych oraz wskardze, tj. trudna sytuacja ekonomiczna oraz okoliczność, iż zarejestrowanenależności celne nie były prawnie należne, nie mogą zostać zaliczone do żadnej kategorii spraw wymienionych w przepisach ustawy - Kodeks celny, regulujących zwrot i umarzanie należności celnych oraz w rozporządzeniu w sprawie zwrotu lub umarzania należności celnych.

Sąd podkreślił, iż należności celnych, których dotyczy wniosek skarżącego, nie można uznać za prawnie nienależne w chwili zarejestrowania (art. 246 § 1 Kodeksu celnego). Cło określone zostało decyzją ostateczną, co do której przysługuje domniemanie legalności, a nadto powyższe potwierdziły: negatywna decyzja ostateczna w sprawie wznowienia postępowania, a także wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 16 września 2004r. oddalający skargę Bogusława P. na decyzję o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej o wymiarze cła.

Zdaniem Sądu, Dyrektor Izby Celnej w Białej Podlaskiej prawidłowo uzasadnił brak możliwości zastosowania do sprawy umorzenia należności celnych, wynikających z decyzji z 22 maja 1995r., art. 67 Ordynacji podatkowej, z uwagi na, fakt iż przepisy tej ustawy mają zastosowanie do spraw celnych tylko wtedy, gdy wyraźnie stanowią o tym przepisy prawa. Skoro zatem art. 262 Kodeksu celnego przewiduje do postępowania w sprawach celnych zastosowanie przepisów działu IV Ordynacji podatkowej z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów prawa celnego, to w pierwszej kolejności zastosowanie mają przepisy Kodeksu celnego normujące w art. 246 - 2521 kwestie dotyczące umarzania należności, a takich nie ma w przepisach działu IV Ordynacji podatkowej.

Organ administracyjny prawidłowo stwierdził, że wśród wymienionych w przepisach art. 246 § 1 i art. 248 § 1 kodeksu celnego, a także § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 16 września 2003 r. w sprawie zwrotu lub umarzania należności celnych (Dz. U. Nr 170, poz. 1653) kategorii przesłanek uzasadniających umorzenie należności celnych, ustawodawca nie umieścił przesłanki ważnego interesu osobistego oraz ważnego interesu publicznego, na które powoływał się skarżący we wniosku o umorzenie należności. Cło określone zostało decyzją ostateczną, co do której przysługuje domniemanie legalności. Kodeks celny nie przewiduje podmiotowych przesłanek warunkujących umarzanie należności celnych, tj. przesłanek odnoszących się do sytuacji ekonomicznej strony zobowiązanej do ich uiszczenia; zatem powoływanie się na trudną sytuację rodzinną i majątkową nie mogło spowodować uwzględnienia wniosku o umorzenie należności celnych.

Bogusław P. zaskarżył w całości skargą kasacyjną wyrok Sądu l instancji, wnosząc o jego uchylenie i orzeczenie o umorzeniu należności celnej wraz z należnymi odsetkami, a także zasądzenie na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania.

Wyrokowi Sądu l instancji zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 246 § 1 ustawy z 9 stycznia 1997r. - Kodeks celny, poprzez błędne przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie nie zachodziła okoliczność uzasadniająca umorzenie należności celnej, w szczególności poprzez twierdzenie, że kwota należności była prawnie należna.

Wywodził, że omawiany przepis obejmuje również sytuację, gdy konkretną kwotą należności celnych została bezpodstawnie obciążona osoba uznana za dłużnika. Tymczasem w dacie wydawania decyzji wymiarowej Bogusław P. nie był dłużnikiem, a jedynie nie był w stanie przedstawić dowodu naokoliczność wywiezienia samochodu poza granice kraju.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor Izby Celnej w BiałejPodlaskiej wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania. Podniósł, iż na podstawie stanu faktycznego sprawy organy celne miały podstawy do uznania, że skarżący stał się podmiotem dokonującym obrotu towarowego z zagranicą w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne, i w związku z tym było oczywistym, iż w chwili zarejestrowania kwota należności była prawnie należna.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r, - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w drugiej instancji w zakresie wyznaczonym w skardze kasacyjnej. Granice te Sąd przekracza z własnej inicjatywy jedynie w przypadku nieważności postępowania (art. 183 § 2 powołanej ustawy), jednakże w rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie zachodzi.

Skargę kasacyjną, zgodnie z art. 174 p.p.s.a., można oprzeć na naruszeniuprawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Bogusław P. zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 174 pkt 1 p.p.s.a., poprzez błędną wykładnię art. 246 § 1 Kodeksu celnego. Nie podważał zatem ustalonego stanu faktycznego sprawy, a jedynie jego ocenę, to jest prawidłowość, zasadność ciągu logicznego czynności Sądu l instancji prowadzących do wydania wyroku.

Wytknął, iż wobec faktycznego wywiezienia przedmiotowego samochodu z kraju jeszcze przed wydaniem decyzji wymiarowej, zarejestrowane należności celne nie były prawnie należne a on sam niezasadnie został uznany za dłużnika, w konsekwencji Sąd l instancji błędnie przyjął brak podstawy prawnej umorzenia należności celnych.

W pierwszym rzędzie należy stwierdzić, że aczkolwiek decyzje administracyjne w przedmiocie odmowy umorzenia należności celnych zostały wydane po uzyskaniu przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej i po dacie wejścia w życie ustawy z 19 marca 2004 r.- Prawo celne (Dz. U. nr 68, poz. 622 ze zm.) oraz - w stosunku do Polski - Wspólnotowego Kodeksu celnego (rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 2913/92 z 12 października 1992 r.), to zgodnie z art 26 ustawy z 19 marca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne (Dz.U. nr 68, póz. 623) 'przepisy dotychczasowe stosuje się do spraw dotyczących długu celnego, jeżeli dług celny powstał przed dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej'. Nie budzi wątpliwości, jak trafnie stwierdził Sąd l instancji, że sformułowanie 'przepisy dotychczasowe' oznacza zastosowanie regulacji przewidzianych w obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r. ustawie z 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz.U. z 2001 r. nr 75, póz. 802, ze zm.).

W sprawie prawidłowo zatem stosowano dotyczące umorzenia należności celnych przepisy prawa materialnego zawarte w ustawie z 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny , a także wydane na podstawie art. 252 § 1 Kodeksu celnego rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2003 r. w sprawie zwrotu lub umarzania należności celnych (Dz. U. nr 170, poz. 1653).

Powoływany przez skarżącego przepis art. 246 § 1 Kodeksu celnego (w brzmieniu obowiązującym od 10 sierpnia 2003 r.) stanowił, że należności celne są umarzane, jeżeli w chwili zarejestrowania kwota należności niebyła prawnie należna...

Kwot, których dotyczy wniosek Bogusława P., nie można uznać za prawnie nienależne w chwili zarejestrowania. Cło określone zostało decyzjąostateczną, co do której przysługuje domniemanie legalności. Niezależnie odtego zasadność decyzji wymiarowych została potwierdzona negatywnym dlaskarżącego rozstrzygnięciem w sprawie wznowienia postępowania z 22 maja1995 r., a ponadto wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 16 września 2004 r., oddalającym skargę Bogusława P. nadecyzję o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej o wymiarzecła.

Powyższego stwierdzenia nie może zmienić powoływany w skardze kasacyjnej pogląd niektórych przedstawicieli nauki prawa, o istnieniu podstawy umorzenia w sytuacji 'bezpodstawnego obciążenia osoby uznanej za dłużnika konkretną kwotą należności celnych' .

Wyrwane z kontekstu zdanie Komentarza dotyczy przepisu art. 246 Kodeksucelnego w brzmieniu sprzed daty 10 sierpnia 2003 r., czyli stanu prawnego nieobowiązującego w okresie postępowania o umorzenie. Ponadto, nie sposób mówić o bezpodstawnym obciążeniu, w sytuacji obowiązywania ostatecznej decyzji wymiarowej.

Do żadnej z kategorii spraw regulujących zwrot i umorzenie należności celnych wymienionych w przepisach ustawy - Kodeks celny oraz w rozporządzeniu w sprawie zwrotu lub umarzania należności celnych nie mogą zostać zaliczone inne powoływane przez Bogusława P. okoliczności, to jest trudna sytuacja rodzinna i majątkowa, bowiem wymienione akty prawne nie przewidywały podmiotowych przesłanek warunkujących umarzanie należności celnych, czy też bliżej niesprecyzowany interes publiczny.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a oddalił skargę kasacyjną, jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1p.p.s.a. oraz § 14 ust. 2 pkt 2 lit. c/ rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 09 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, póz. 1349 ze zm.).