Czy z tytułu umowy o dożywocie powstaje dla nabywającego obowiązek zapłaty podatku dochodowego (...)

UZASADNIENIE

W dniu 23 lipca 2008 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy dożywocia.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego pismem z dnia 12 listopada 2008r. Znak: IBPB2/436-183/08/MZ, IBPB2/436-184/08/MCZ, IBPB2/415-1614/08/JT, wezwano do jego uzupełnienia.

Wniosek uzupełniono w dniu 18 listopada 2008r.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca ma zamiar przejąć od osoby spokrewnionej z nim nie w linii prostej, majątek składający się z nieruchomości i gruntów rolnych na zasadzie umowy dożywocia (art. 908 i dalsze k.c.). Zbywca jest właścicielem nieruchomości powyżej 5 lat.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie.

Czy po stronie nabywcy nieruchomości w drodze tej umowy nie wystąpi przychód określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł...

Zdaniem wnioskodawcy, po jego stronie jako nabywcy nieruchomości w drodze umowy o dożywocie nie wystąpi przychód określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z innych źródeł. Według wnioskodawcy na uwagę zasługuje także fakt, iż w ww. ustawie nie pojawia się ani razu pojęcie umowy o dożywocie i na tej podstawie wnioskuje on, iż podatek dochodowy nie jest pobierany.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) źródłami przychodów są m.in. inne źródła. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 tej ustawy - za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wnioskodawca zgodnie z przedstawionym we wniosku zdarzeniem przyszłym ma zamiar przejąć od osoby spokrewnionej z nim nie w linii prostej, majątek składający się z nieruchomości i gruntów rolnych na zasadzie umowy o dożywocie.

Zgodnie z art. 908 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93) jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Jeżeli zaś w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia (art. 908 § 2 k.c.)

Przepis art. 910 § 1 Kodeksu z kolei stanowi, że przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.

W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna (art. 910 § 2 k.c.).

Przedmiotem umowy o dożywocie może być każda nieruchomość. Ustawa nie ogranicza możliwości przeniesienia własności nieruchomości w zamian za ustanowienie prawa dożywocia tylko do nieruchomości gruntowych, a tym bardziej wiejskich. Należy zatem przyjąć, że możliwe jest ustanowienie dożywocia na nieruchomości budynkowej lub lokalowej a także przeniesienie w zamian za dożywocie udziału we współwłasności nieruchomości. W wyniku zawarcia umowy o dożywocie powstaje dla zbywcy lub jego osoby bliskiej prawo dożywocia a odpowiadające temu prawu obowiązki obciążają nabywcę nieruchomości. Treść prawa dożywocia, a zatem także treść obciążających nabywcę obowiązków określa umowa stron. Dopiero w braku takiego określenia lub przy częściowym tylko określeniu tej treści, ma zastosowanie cytowany przepis art. 908 k.c.

Umowa o dożywocie zbliżona jest do umowy sprzedaży z uwagi na przejście między stronami własności rzeczy. Do obowiązków zbywcy należy zatem stosować odpowiednio przepisy o sprzedaży. W szczególności dotyczy to przeniesienia własności, wydania nieruchomości, przejścia korzyści i ciężarów oraz odpowiedzialności za wady rzeczy.

Umowa o dożywocie z uwagi na to, że łączy się z przeniesieniem własności nieruchomości, wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego.

Skutkiem zawarcia umowy dożywocia jest powstanie ex lege prawa dożywocia. Prawo to wygasa w razie śmierci dożywotnika, w razie rozwiązania umowy przez sąd, zrzeczenia się prawa przez uprawnionego oraz w razie nabycia własności obciążonej nieruchomości przez dożywotnika. Co do sytuacji nabywcy, to nie może budzić wątpliwości, że ponosi on odpowiedzialność rzeczową, a co do obowiązku spełnienia świadczeń powstałych po przejściu własności nieruchomości, także osobistą.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż w zamian za świadczenie ze strony zbywcy (dożywotnika), którym jest przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Nabywca zobowiązuje się zatem do świadczeń określonych w art. 908 Kodeksu cywilnego, przy czym ich wartość i okres, w którym mają być spełnione, w momencie zawierania umowy nie są znane.

Umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej.

Dla nabywcy zatem umowa ta stanowi zobowiązanie do dokonywania na rzecz dożywotnika zawartych w umowie świadczeń i do czasu ewentualnego zbycia nabytej na jej podstawie nieruchomości nie będzie stanowić źródła przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 a także art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako że umowa o dożywocie nie mieści się w zakresie źródeł przychodów wymienionych w tym przepisie. Pomimo bowiem, że katalog wymieniony w art. 20 ust. 1 ustawy jest katalogiem otwartym i zawiera jedynie przykładowe źródła przychodu, to zauważyć należy, że przychodem wymienionym w tym przepisie mogą być inne nieodpłatne świadczenia. Umowa o dożywocie jak wykazano powyżej, jest natomiast umową odpłatną, tym samym nie może być zaliczona do źródła przychodu, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym organ podatkowy informuje, iż dla wnioskodawcy, przedmiotowa nieruchomość w momencie nabycia w wyniku zawarcia umowy o dożywocie nie będzie stanowiła źródła opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.