Czy cesja wierzytelności własnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

UZASADNIENIE

W dniu 3 września 2007r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przejęcia wierzytelności spłaconych z funduszu gwarancyjnego Spółki.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy m.in. usługi pośrednictwa finansowego między stronami zaangażowanymi w udzielanie i przyjmowanie kredytów. Kredytobiorcami są osoby fizyczne, dokonujące np. zakupu towarów na raty. Kredytodawcą jest natomiast Bank, z którym Spółka podpisała umowę współpracy w zakresie obsługi kredytowej sprzedaży na raty artykułów przemysłowych i usług. Bank poprzez Pośrednika pobiera od kredytobiorców wpłatę w wysokości 2 % kredytu na bezzwrotny fundusz gwarancyjny, mający stanowić zabezpieczenie na wypadek braku spłaty. Kwota ta potrącana jest z kwoty kredytu najpóźniej w dniu jego uruchomienia i przeznaczana w 1 % na fundusz gwarancyjny Spółki i w 1 % na fundusz gwarancyjny Banku. Zdarzają się sytuacje, że kredytobiorcy zaprzestają spłaty kredytu. Wówczas Spółka po przeanalizowaniu sprawy zwraca się na piśmie do Banku, na podstawie umowy współpracy, z wnioskiem o wyrażenie zgody na spłatę zadłużenia za kredytobiorcę i potrącenie należnej kwoty z funduszu gwarancyjnego Spółki. W odpowiedzi Bank wyraża zgodę i zawiadamia Spółkę o dokonaniu potrącenia, po czym przesyła dokumenty, z których wynika, że w wyniku dokonanej cesji wierzytelności Spółka wstępuje w prawa dotychczasowego wierzyciela i z tego tytułu przechodzą na nią wszelkie prawa związane z zabezpieczeniem przedmiotowej wierzytelności. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika również, że wpłaty na fundusz gwarancyjny Spółki ujmowane są jako przychody dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych oraz jako obrót zwolniony z opodatkowania dla celów podatku od towarów i usług. Ponadto Spółka dochodzi przejętych wierzytelności od dłużników, powiększając kwotę wierzytelności o odsetki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy przejęcie wierzytelności spłaconych z funduszu gwarancyjnego Spółki podlega opodatkowaniu bądź jest zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych...

Zdaniem wnioskodawcy przejęcie przez Spółkę wierzytelności od Banku i wstąpienie w prawa dotychczasowego kredytodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług a obrót z tytułu pośrednictwa finansowego jest zwolniony z tego podatku.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Przedstawioną we wniosku konstrukcję prawną regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 tego Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Jak wynika z powyższego istotą przelewu wierzytelności jest zmiana osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Cesja wierzytelności nie ma charakteru samoistnej umowy, dlatego dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której dojdzie do przeniesienia wierzytelności. Cesja może zatem przybrać formy wymienione w art. 510 § 1 w/w ustawy, czyli formę umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007r. Nr 68, poz. 450) podatkowi temu podlegają następujące czynności:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki (akty założycielskie);
    
    

Sama umowa przelewu wierzytelności, jako nie wymieniona w katalogu czynności cywilnoprawnych, co do zasady temu podatkowi nie podlega. Jeżeli jednak przelew wierzytelności przyjmie postać jednej z umów wymienionych w powyższym przepisie np. umowy sprzedaży, to wówczas, jako że umowa sprzedaży została wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) tej ustawy, cesja wierzytelności będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jednakże w myśl art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają czynności, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   ? umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,? umowy spółki i jej zmiany,
   ? umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;
   
   

Z powyższego wynika, że aby móc wyłączyć od opodatkowania cesję wierzytelności, noszącą cechy umowy sprzedaży, przynajmniej jedna ze stron umowy musi z tytułu tej konkretnej czynności podlegać lub być zwolniona z podatku od towarów i usług.

Sprzedaż wierzytelności nie stanowi jednak dostawy towarów, gdyż wierzytelność nie jest towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Podobnie sprzedaż wierzytelności nie w każdym wypadku może być uznana za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 powyższej ustawy. Z odpłatnym świadczeniem usług będziemy mieć do czynienia jedynie w przypadku, kiedy podmiot uczyni przedmiotem zbycia wierzytelność nabytą uprzednio w celu dalszej odsprzedaży lub windykacji. Podmiot dokonuje wówczas obrotu wierzytelnościami, który kwalifikowany jest jako usługa pośrednictwa finansowego i jako taka podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług. Odmiennie kwalifikowane jest natomiast zbycie wierzytelności własnej, która nie została wcześniej nabyta celem odsprzedaży lub windykacji. Czynność ta wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, bowiem nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej zbywcy, a jedynie sposób na wcześniejsze uzyskanie przez niego zapłaty za uprzednio wykonane świadczenie. Wierzytelność własna stanowi zatem przysługujące podmiotowi prawo majątkowe, którego sprzedaż podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Dzieje się tak nawet wówczas, gdy nabywca wierzytelności świadczy usługi pośrednictwa finansowego.

Z opisanego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca przejmuje należącą do Banku wierzytelność własną. Ponieważ przedmiotem cesji noszącej cechy umowy sprzedaży jest w opisanym stanie faktycznym prawo majątkowe, które nie jest ani towarem, ani usługą, czyli nie jest objęte ustawą o podatku od towarów i usług, a tym samym, z tytułu dokonania tej konkretnej czynności, żadna ze stron umowy cesji nie jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług ani z niego zwolniona. Tym samym, w przedmiotowej sprawie, wbrew stanowisku wnioskodawcy nie ma zastosowania zwolnienie opisane w art. 2 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dla rozstrzygnięcia kwestii czy opisana cesja podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych kluczowe znaczenie ma zatem odpowiedź na pytanie czy dokonany przelew wierzytelności przybrał postać jednej z umów, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeśli tak, cesja wierzytelności jako forma np. sprzedaży prawa majątkowego będzie podlegała opodatkowaniu tymże podatkiem, jeśli natomiast nie ma formy żadnej z wymienionych w powołanym przepisie umów a stanowi np. formę potrącenia, przejęcia długu - nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż czynności te nie są wymienione w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.