Czy transakcja przekazania przez spółkę A dla wnioskodawcy kwoty pieniężnej niższej o (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 02 kwietnia 2008r. (data wpływu do tut. Biura ? 08 kwietnia 2008r.) uzupełnionym w dniu 26 maja 2008r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie sposobu opodatkowania zawartej transakcji przekazania kwoty pieniężnej w zamian za weksel własny - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 05 marca 2008r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie sposobu opodatkowania zawartej transakcji przekazania kwoty pieniężnej w zamian za weksel własny.
Z uwagi na fakt, iż wniosek nie spełniał wymogów formalnych pismem z dnia 16 maja 2008r. Znak: IBPB2/436-75/08/MZ wezwano wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 26 maja 2008r.

W przedmiotowym wniosku został m.in. przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółka akcyjna) zgodnie z porozumieniem wystawił weksel własny na rzecz spółki A, będącej większościowym wspólnikiem wnioskodawcy. Blankiet wekslowy jest ofrankowany opłatą skarbową. Z chwilą otrzymania weksla przez spółkę A podmiot ten przekazał wnioskodawcy kwotę niższą od sumy wekslowej, na którą opiewał weksel o tzw. ?dyskonto?. Weksel może być domicylowany w banku i tam zostać przedstawiony do wykupu. Weksel zawiera klauzule ?na zlecenie? i ?bez protestu?. Wszelkie koszty związane z ewentualnym domicylowaniem weksla w banku poniesie wnioskodawca.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy transakcja przekazania przez spółkę A na rzecz wnioskodawcy kwoty pieniężnej niższej o ?dyskonto? od sumy wekslowej w zamian za ofrankowany opłatą skarbową weksel własny wnioskodawcy powinna zostać potraktowana jako umowa pożyczki udzielona wnioskodawcy przez jej udziałowca, a w konsekwencji uznana za zmianę umowy spółki opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% podstawy opodatkowania, którą stanowi kwota pieniężna przekazana wnioskodawcy w zamian za weksel...

Zdaniem wnioskodawcy, kwota pieniężna przekazana przez spółkę A na rzecz wnioskodawcy w zamian za ofrankowany weksel własny wnioskodawcy nie może zostać uznana za umowę pożyczki. Zgodnie bowiem z porozumieniem łączącym wnioskodawcę oraz spółkę A brak jest podstaw do uznania, iż w przedmiotowym stanie faktycznym określone zostały chociażby essentialia negoti umowy pożyczki.
Zgodnie z art. art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego ?Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości?. Tymczasem porozumienie zawarte między wnioskodawcą a spółką A wskazuje jedynie, iż spółka A w zamian za weksel własny wnioskodawcy przekazuje mu kwotę pieniężną niższą od sumy wekslowej o kwotę tzw. ?dyskonta?. Zgodnie z tym porozumieniem spółka A jest uprawniona do indosowania powyższego weksla albo może sama przedstawić go do inkasa w terminie wykupu. Jak zatem wynika z powyższego, porozumienie zawarte między wnioskodawcą a spółką A przewiduje wprost możliwość, iż kwota zapłacona przez spółkę A za weksel wnioskodawcy nigdy nie zostanie zwrócona tej spółce przez wnioskodawcę.
Zobowiązanie wekslowe jest bowiem zobowiązaniem abstrakcyjnym, tzn. niezależnym od kauzy, podczas gdy umowa pożyczki jest zobowiązaniem kauzalnym.
Podział czynności prawnych na czynności kauzalne i abstrakcyjne jest jednym z podstawowych podziałów czynności prawnych. O ile czynności abstrakcyjne są pewnym wyjątkiem w systemie prawa polskiego, o tyle czynności kauzalne są zasadą. Najdonioślejszą różnicą między czynnością abstrakcyjną a czynnością kauzalną jest brak w odniesieniu do tej pierwszej możliwości uznania jej za nieważną z uwagi na sprzeczną z prawem kauzę, a zatem w uproszczeniu ?przyczynę? dokonania czynności. O ile bowiem pożyczka udzielona w zamian za czyn niedozwolony, a więc np. w zamian za dokonanie rozboju na zlecenie będzie nieważna, o tyle czynność przekazania weksla w zamian za dokonanie rozboju na zlecenie będzie ważna spowoduje powstanie wiążącego prawnie stosunku wekslowego.
Abstrakcyjność zobowiązania wekslowego nie wyklucza istnienia stosunków pozawekslowych, jednakże byt prawny tych ostatnich jest obojętny dla treści i bytu zobowiązania wekslowego, które od momentu powstania uzyskuje pełną niezależność. Oznacza to, że roszczenie wekslowe jest niezależne od istnienia i skuteczności roszczeń z ewentualnego stosunku podstawowego bowiem weksel, jako nieakcesoryjny, od chwili jego powstania materializuje samoistne roszczenie, którego jest źródłem. Charakterystyczną cechą zobowiązania wekslowego jest jedynie inkorporacja bezwarunkowego przyrzeczenia zapłaty sumy pieniężnej, a sam weksel funkcjonuje w oderwaniu od istnienia (ważności) oraz treści stosunku podstawowego. Istnienie bądź brak ważnego stosunku podstawowego nie ma więc znaczenia dla powstania i nabycia wierzytelności wekslowej. W odniesieniu do stanu faktycznego w niniejszej sprawie oznacza to tyle, że z chwilą otrzymania przez spółkę A weksla własnego wnioskodawcy podstawą do uzyskania sumy wekslowej przez spółkę A bądź indosatariusza jest wyłącznie weksel, traktowany jako papier wartościowy. Dochodzenie zaś ewentualnej zapłaty sumy wekslowej zostanie poddane reżimom dotyczącym weksli, co oznacza chociażby, iż termin przedawnienia roszczenia z weksla będzie określany zgodnie z prawem wekslowym a nie prawem cywilnym.
W tym stanie rzeczy nie można przyjąć, iż zapłata przez spółkę A na rzecz wnioskodawcy określonej kwoty pieniężnej w zamian za wręczony spółce A weksel własny wnioskodawcy, jest wydaniem pieniędzy na podstawie umowy pożyczki bowiem zapłata ta jest dokonywana tylko i wyłącznie w związku z otrzymaniem przez spółkę A abstrakcyjnego papieru wartościowego na zlecenie.

W konsekwencji, transakcja ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jako pożyczka udzielona spółce przez wspólnika, a zatem jako zmiana umowy spółki.
Dodatkowo, na przeszkodzie opodatkowania ww. transakcji stoi okoliczność wykorzystania przez wnioskodawcę ofrankowanych blankietów wekslowych. Oznacza to, iż czynność ?posłużenia się wekslem? została już opodatkowana opłatą skarbową i nie może być ponownie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych ( t.j. Dz. U. z 2007r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długówi ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnejsłużebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki (akty założycielskie).
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt. 2 i 3 ww. ustawy).

Powołany przepis zawiera enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeśli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione. Natomiast o zakwalifikowaniu danej umowy do umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje nazwa umowy ale jej treść.

Jak wynika z powyższego samo wystawienie weksla nie jest czynnością wymienioną w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a zatem wystawienie weksla, o ile następuje zgodnie z przepisami prawa wekslowego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Brak też obowiązku złożenia deklaracji PCC-3. Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych mogą podlegać natomiast czynności cywilnoprawne, w związku z zawarciem których wystawiony jest weksel, o ile są to czynności wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) i k) i pkt 2 ww. ustawy, podatkowi temu podlegają umowy pożyczki i umowy spółki (akty założycielskie) oraz ich zmiany jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Z kolei w myśl art. 1 ust. 3 pkt 2 ww. ustawy za zmianę umowy przy spółce kapitałowej uważa się wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika (akcjonariusza) oraz dopłaty.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania przy zmianie umowy spółki w postaci pożyczki udzielanej spółce przez wspólnika stanowi kwota lub wartość pożyczki. Stawka podatku, stosownie do treści art. 7 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy wynosi 0,5%.

Ponieważ w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych brak jest definicji umowy pożyczki, w tym zakresie należy posiłkować się uregulowaniami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).
Stosownie do art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca zawarł porozumienie, zgodnie z którym wystawił ofrankowany opłatą skarbową weksel własny na rzecz swojego udziałowca. Udziałowiec z chwilą otrzymania weksla przekazał wnioskodawcy kwotę niższą od sumy wekslowej, na którą opiewa weksel, o tzw. ?dyskonto?.

Należy zauważyć, że weksel własny jest papierem wartościowym posiadającym części składowe ściśle przez prawo wekslowe przepisane, w którym wystawca dokumentu sam przyrzeka zapłatę sumy wekslowej. Wystawiając weksel własny wystawca przyjmuje odpowiedzialność za zapłatę sumy wekslowej, tj. za to, że sam ją zapłaci. Zobowiązanie wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była podstawą wystawienia i wręczenia weksla, nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego, tj. oderwanego od podstawy gospodarczej, która spowodowała jego wystawienie.

Okoliczność, że zobowiązanie wekslowe jest abstrakcyjne nie oznacza jednak, że nie istniała podstawa gospodarcza wystawienia weksla. Weksel pełni różne funkcje gospodarcze np. może być środkiem płatniczym spełniającym w pewnym sensie funkcję surogatu pieniądza (zapłata wekslem za towar), może również spełniać funkcję kredytową pozwalającą na dokonywanie różnorodnych transakcji bez konieczności natychmiastowej zapłaty gotówką albo funkcję gwarancyjną jako zabezpieczenie spłaty kredytu, pożyczki.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wystawca ofrankowanego opłatą skarbową weksla własnego w związku z jego wystawieniem otrzymał pieniądze. Oznacza to, że wystawienie weksla miało związek z czynnością, na podstawie której zostały wypłacone pieniądze. Charakter tej właśnie czynności ma decydujące znaczenie dla określenia czy w niniejszym przypadku ma miejsce opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Jeżeli zawarta umowa nazywana przez wnioskodawcę ?porozumieniem? (będąca przyczyną gospodarczą wystawienia weksla własnego) na podstawie, której wypłacono pieniądze nosi w świetle odrębnych przepisów (nie będących przepisami prawa podatkowego) znamiona którejkolwiek z umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności umowy pożyczki udzielonej spółce przez jej wspólnika wówczas umowa-porozumienie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Jeżeli natomiast zawarta między stronami umowa-porozumienie nie nosi znamion umów wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności umowy pożyczki czyli na gruncie tej ustawy zmiany umowy spółki, powyższe uregulowania nie znajdują zastosowania. O kwalifikacji umowy nie decydują jednak przepisy prawa podatkowego, ale cywilnego, stąd ocena jaki charakter ma zawarta umowa nie może być przedmiotem niniejszej interpretacji.

Należy zaznaczyć, że dla celów opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie ma znaczenia fakt wykorzystania przez wnioskodawcę ofrankowanych blankietów wekslowych. Jak już bowiem wyjaśniono samo wystawienie weksla nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, tak jak nie podlegało temu podatkowi w okresie gdy dokument weksla podlegał opłacie skarbowej. Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegać może natomiast czynność cywilnoprawna w związku z zawarciem, której wystawiono weksel, o ile jest czynnością wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.