Czy MOPS powinien zaliczyć kwoty odstąpień od żądania zwrotu opłaty za pobyt dzieci w rodzinach (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 07 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura ? 16 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odstąpienia od żądania uiszczenia opłat za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 grudnia 2011 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m. in. w zakresie skutków podatkowych odstąpienia od żądania opłat za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca ? Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jest jednostką organizacyjną Gminy. Wnioskodawca działa jako jednostka budżetowa. Celem działalności MOPS jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. W przeważającej większości cele te realizowane są poprzez przyznawanie rozmaitego rodzaju świadczeń (głównie pieniężnych) oraz świadczeń o charakterze odpłatnym.

Zdarza się jednak, że w niektórych przypadkach udzielone świadczenie pieniężne podlegające zwrotowi nie zostanie dobrowolnie zwrócone. W myśl odnośnych przepisów podlega wówczas przymusowemu ściągnięciu.

To samo dotyczy sytuacji, kiedy zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia oraz uiszczenia należności z tytułu nierealizowanej opłaty za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych, nie reguluje zobowiązania. W takich przypadkach przepisy prawa przewidują możliwość zastosowania ulg w spłacie ww. należności. Do przepisów tych, należy zaliczyć:

• art. 104 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze. zm.,
• art. 30 ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.,
• art. 23 ust. 8, art. 30 ust. 1-2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów - Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.,
• art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej ? Dz. U. z 2005 r. Nr 86, poz.. 732 ze zm.
  
  

Zastosowanie jednak takiej ulgi jak umorzenie, czy też zastosowanie ww. odstąpienia od żądania zwrotu należności (art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej) może rodzić wątpliwości podatkowe, ponieważ osoby, w stosunku do których nie będzie się dochodzić zwrotu takich należności, mogłyby być uznane za osoby osiągające przychód w rozumieniu przepisów podatkowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy MOPS powinien zaliczyć kwoty umorzeń w zakresie nieuregulowanych należności do przychodów z innych źródeł, podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych...
2. Czy MOPS powinien zaliczyć kwoty odstąpień od żądania zwrotu opłaty za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych do przychodów z innych źródeł, podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych...
3. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytania 1-2, czy MOPS w związku z powyższym ma obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie powinny być zaliczane:

• nieuregulowane i następnie umorzone należności oraz
• te świadczenia z pomocy społecznej, w stosunku do których wydano decyzję o odstąpieniu od żądania zwrotu należności.
  
  

Wnioskodawca zaznacza, że świadczenia z pomocy społecznej oraz świadczenia rodzinne i świadczenia pieniężne otrzymywane w przypadku bezskutecznej egzekucji alimentów korzystają z przedmiotowego zwolnienia od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 8 i pkt 79 ww. ustawy). Prowadzi to do wniosku, że ze zwolnienia od podatku powinny także korzystać kwoty umorzonych należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń lub kwoty, co do których odstąpiono od żądania ich zwrotu. Tym samym MOPS nie powinien w takim wypadku wystawiać informacji PIT-8C.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie skutków podatkowych odstąpienia od żądania opłat za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych. W pozostałym zakresie wniosku sprawa została rozstrzygnięta odrębną interpretacją znak: IBPB II/1/415-1041/11/BJ.

Zgodnie z generalną zasadą opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje, co należy rozumieć przez ?nieodpłatne świadczenie?. Z tego też względu pojęcie ?świadczenia? należy rozpatrywać z punktu widzenia zobowiązaniowego, tj. na tle art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu (art. 353 § 2).

Zatem pojęcie ?nieodpłatne świadczenie? w prawie podatkowym ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby, ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie kosztem majątku innego podmiotu, mające konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów są ?inne źródła?. W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w ww. przepisie sformułowanie ?w szczególności?, świadczy o tym, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W świetle powyższego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są świadczenia z pomocy społecznej.

Z wniosku wynika, iż w sytuacji kiedy osoba zobowiązana do uiszczenia należności z tytułu opłaty za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych nie reguluje zobowiązania, możliwym jest zastosowanie w oparciu o art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej ulg w spłacie ww. należności.

Stosownie do art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w 2011 r., opłatę za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej oraz osoby pełnoletniej, o której mowa w art. 78 ust. 5, do wysokości miesięcznej pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w tej rodzinie, wnoszą solidarnie rodzice.

W myśl art. 79 ust. 2 ww. ustawy decyzję administracyjną o wysokości tej opłaty wydaje starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej.

Starosta może częściowo albo całkowicie zwolnić lub odstąpić od ustalenia opłaty, o której mowa w ust. 1, na wniosek lub z urzędu, ze względu na trudną sytuację materialną rodziny (art. 79 ust. 5 cyt. ustawy).

Stosownie do art. 80 ust. 1 powołanej ustawy dziecko pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej może być umieszczane w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej następującego typu:

1. interwencyjnego;
2. rodzinnego;
3. socjalizacyjnego.
   
   

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej, o której mowa w art. 80 ust. 8, w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej opłatę ponoszą, do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania, rodzice dziecka, osoba pełnoletnia lub jej rodzice, a także opiekunowie prawni lub kuratorzy, w przypadku gdy dysponują dochodami dziecka, z tym że opłata ponoszona przez opiekunów prawnych, kuratorów lub osobę pełnoletnią nie może być wyższa niż 50 % kwoty stanowiącej dochód dziecka lub osoby pełnoletniej.

Stosownie do art. 104 ust. 1 powołanej ustawy należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, z tytułu opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W myśl art. 104 ust. 3 ww. ustawy wysokość należności, o których mowa w ust. 1, podlegających zwrotowi oraz terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej.

Zgodnie z art. 104 ust. 4 cyt. ustawy w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty.

Wskazać należy, iż powołane wyżej przepisy art. 79, 80, 81 ustawy o pomocy społecznej zostały uchylone ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r.

Zgodnie z art. 193 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości:

1. przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 - w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka;
2. średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym - w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno-terapeutycznego, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;
3. środków finansowych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego oraz środków finansowych na bieżące funkcjonowanie tej placówki - w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego.
   
   

Za ponoszenie opłaty, o której mowa w ust. 1, rodzice odpowiadają solidarnie (art. 193 ust. 2 ww. ustawy).

Stosownie do art. 193 ust. 6 pow. ustawy opłatę, o której mowa w ust. 1, ponoszą także rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona.

Zgodnie z art. 194 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej opłatę, o której mowa w art. 193 ust. 1, ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.

W myśl art. 194 ust. 2 cyt. ustawy rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1.

Stosownie do art. 194 ust. 3 ww. ustawy starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając uchwałę, o której mowa w ust. 2, może umorzyć w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczyć termin płatności, rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1.

Mając na uwadze opisane we wniosku zdarzenie oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, iż odstąpienie od żądania uiszczenia opłat za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych od osób, które nie realizują tej opłaty i tym samym nie regulują zobowiązania (w sytuacji kiedy obowiązek uiszczenia takiej należności został nałożony stosowną decyzją właściwego oragnu) będzie co do zasady tożsame ze spełnieniem na rzecz rodziców nieodpłatnego świadczenia. W wyniku powyższego rodzice dziecka odniosą bowiem rzeczywistą korzyść nie wydatkując środków, które byliby zobowiązani wydatkować płacąc za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej i placówce opiekuńczo-wychowawczej. W efekcie nastąpi u nich trwały przyrost majątku.

W związku z powyższym osoby, wobec których Wnioskodawca odstąpi od żądania uiszczenia opłat za pobyt dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych uzyskają przychód, w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy nie będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż powyższe nie stanowi rodzaju świadczenia z pomocy społecznej. Z przepisów zawartych w ustawie o pomocy społecznej nie wynika bowiem, iżby na ich podstawie można było odstąpić od żądania uiszczenia opłaty w sytuacji gdy osoba nie realizuje tej opłaty i tym samym nie wywiązuje się z nałożonego na nią zobowiązania. Przywołany przez Wnioskodawcę przepis art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej przewiduje co prawda zastosowanie ulg w spłacie różnego rodzaju zobowiązań, jednakże nie zostały w nim wymienione te świadczenia, o których mowa we wniosku. Przepis ten mówi bowiem o zwolnieniu z obowiązku zwrotu wydatków na udzielane świadczenia, opłaty, nienależnie pobranych świadczeń. Omawiane w niniejszej interpretacji zobowiązania nie mają natomiast podlegać zwrotowi, od żądania którego organ właściwy na mocy art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej może odstąpić lecz winny być uiszczone przez osoby zobowiązane do tego na mocy ustawy i stosownej decyzji właściwego organu.

Ze zwolnienia nie będą korzystać takie same świadczenia jednakże otrzymane na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, gdyż nie są to świadczenia otrzymane na podstawie ustawy o pomocy społecznej a ponadto, jak wynika z treści art. 21 ust. 1 pkt 24 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu zwolnień zawartych w tym przepisie mieszczą się ściśle określone świadczenia otrzymane na podstawie wskazanej ustawy; wśród nich brak jest świadczeń będących przedmiotem analizy w niniejszej interpretacji.

Zatem na Wnioskodawcy będzie ciążyć obowiązek sporządzenia w przedmiotowym zdarzeniu informacji PIT-8C.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Referencje

IBPBII/1/415-1041/11/BJ, interpretacja indywidualna