Odszkodowania dla pracownika wynikające z gwarancji zawartych w umowie społecznej

UZASADNIENIE

W dniu 13 czerwca 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wypłaconego na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego w piśmie z 6 sierpnia znak: IBPB II/1/415 -520/14/MCZ wezwano o jego uzupełnienie. Wniosek uzupełniono 28 sierpnia 2014 r.

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 31 października 2013 r. pracodawca (Spółka) rozwiązał z Wnioskodawczynią umowę o pracę na podstawie ustawy z dnia 13 lutego 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm.).

Pracodawca na podstawie umowy społecznej na lata 2012-2013 zawartej pomiędzy związkami zawodowymi a zarządem spółki wypłacił Wnioskodawczyni:

1. odprawę w wysokości 15 miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego,
2. dodatkowe odszkodowanie w wysokości 26.000,00 zł,
3. dodatkowe odszkodowanie w wysokości 700 zł, za każdy brakujący rok do emerytury, tj. 3.500,00 zł.
   
   

Wymienione wyżej pozycje 1, 2 i 3 zostały opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Umowa nie zastępuje w żadnej mierze szczegółowych polityk lub porozumień zbiorowych, a także zakładowych, przepisów prawa pracy, w tym PUZP (Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy).

W związku z powyższym w wyniku uzupełnienia wniosku zadano następujące pytanie:

Czy wypłacone odszkodowania wyszczególnione w części G wniosku (pozycja 2 i 3) w świetle art. 21 pkt 3 (winno być art. 21 ust. 1 pkt 3) podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, w zapisie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pkt 3 (winno być art. 21 ust. 1 pkt 3) opodatkowaniu nie podlegają wypłacane odszkodowania lub zadośćuczynienia. W świetle tego zapisu wątpliwości Wnioskodawczyni budzi fakt opodatkowania odszkodowania z tytułu utraty pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Według oceny Wnioskodawczyni, sam fakt rozwiązania z nią umowy i utrata pracy po 35 latach pracy zawodowej u jednego pracodawcy jest znaczącą traumą psychiczną. To też, ww. odszkodowania Wnioskodawczyni traktuje osobiście jako formę rekompensaty i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę moralną. Dlatego też Wnioskodawczyni uważa, że nie powinny być one opodatkowane.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w przepisie art. 10 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy został zawarty katalog źródeł przychodów, w którym w pkt 1 wymieniono m.in.: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracę nakładczą, emeryturę lub rentę.

Na mocy art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania ?w szczególności? oznacza, iż wskazane kategorie przychodów zostały wymienione jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym ? aktualnie lub w przeszłości ? pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy objęte są tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że 31 października 2013 r. pracodawca rozwiązał z Wnioskodawczynią umowę o pracę na podstawie ustawy z dnia 13 lutego 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Na podstawie umowy społecznej na lata 2012-2013 zawartej pomiędzy związkami zawodowymi a zarządem firmy pracodawca wypłacił Wnioskodawczyni:

1. odprawę w wysokości 15 miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego,
2. dodatkowe odszkodowanie w wysokości 26.000,00 zł,
3. dodatkowe odszkodowanie w wysokości 700 zł, za każdy brakujący rok do emerytury, tj. 3.500,00 zł.
   
   

Umowa społeczna, na podstawie której dokonano ww. wypłaty nie zastępuje szczegółowych polityk lub porozumień zbiorowych, a także zakładowych, przepisów prawa pracy, w tym PUZP (Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy).

Zgodnie z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zm.) ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Z treści ww. przepisu Kodeksu pracy wynika, że oparte na ustawie porozumienia zbiorowe, regulaminy i statuty określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy są źródłem prawa pracy.

Porozumienia zawierane pomiędzy pracodawcą lub organizacją pracodawców a reprezentacją pracowników (związkami zawodowymi), gwarantujące pracownikom szczególną ochronę stosunku pracy można zaliczyć do kategorii branżowych aktów normatywnych. Specyficzna relacja między tego rodzaju porozumieniami branżowymi a innymi aktami prawnymi regulującymi treść stosunku pracy polega na alternatywności normatywnych postanowień takich umów w stosunku do innych aktów, usytuowanych wyżej (ustawy) lub niżej (regulaminy) w hierarchii źródeł prawa pracy aniżeli porozumienia społeczne czy układy zbiorowe prawa pracy.

Jednakże jak wynika z powyżej zacytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ze zwolnienia korzystają tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem ściśle w tym przepisie wymienionych jako wyłączonych ze zwolnienia.

W powyższym przepisie ustawodawca jednoznacznie wymienił obok ustaw akty wykonawcze do ustaw określające wysokość lub zasady ustalania odszkodowań (zadośćuczynień). Aktami wykonawczymi są takie uregulowania, które są wydane na podstawie jednoznacznej delegacji zapisanej w ustawie.

Umowa społeczna na lata 2012-2013 zawarta pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi nie jest aktem wykonawczym, o jakim mowa w omawianym przepisie.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawczyni dodatkowe odszkodowanie w wysokości 26.000,00 zł oraz dodatkowe odszkodowanie w wysokości 700 zł, za każdy brakujący rok do emerytury, tj. 3.500,00 zł, nie podlega zwolnieniu na podstawie ww. przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ stanowi wypłatę pieniężną, której podstawą prawną jest umowa społeczna na lata 2012-2013 nieposiadająca rangi ustawy lub przepisu wykonawczego wydanego na podstawie ustawy.

Wypłacone Wnioskodawczyni przez Spółkę na podstawie umowy społecznej kwoty wymienione w pkt 2 i 3 jako dodatkowe odszkodowania na rzecz pracownika zwolnionego z przyczyn nieleżących po jego stronie, stanowią przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.