Czy od otrzymanego odszkodowania Wnioskodawczyni powinna płacić podatek?

14.9.2012

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 04 czerwca 2012 r. (data wpływu do tut. Biura ? 15 czerwca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych:

w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego wyrokiem sądowym ? jest prawidłowe,
w zakresie opodatkowania odsetek od odszkodowania - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 czerwca 2012 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wraz z odsetkami przyznanego wyrokiem sądowym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 19 lutego 1999 r. Wnioskodawczyni zakupiła od Gminy X, w drodze przetargu, lokal mieszkalny o pow. 35 m², za 85.724,00 zł.

Wkrótce po przejęciu lokalu na ścianach we wszystkich pomieszczeniach zaczęły pojawiać się pierwsze pęknięcia, o czym Wnioskodawczyni powiadomiła Gminę. Z biegiem czasu pojawiały się następne pęknięcia. Gmina próbowała usunąć pęknięcia przez zacieranie, skuwanie ścian, nakładanie tynków. Zabiegi okazywały się nieskuteczne, bo pęknięcia wciąż powstawały. Nieco później w mieszkaniu na ścianach w kuchni i w pokoju pojawiły się zacieki. Mokre zacieki i plamy nie zostały nigdy usunięte; powstał grzyb. Poza pęknięciami i zaciekami na ścianach w mieszkaniu Wnioskodawczyni utrzymywał się nietypowy, chemiczny zapach, który wywoływał złe samopoczucie, bóle głowy, skłonności do omdleń.

Wskutek interwencji mieszkańców budynku, w którym znajdował się lokal Wnioskodawczyni, w okresie od 1999 r. do 2006 r. nie wydano zezwolenia na zamieszkanie w ww. budynku.

Dopiero dnia 27 listopada 2006 r. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego udzielił pozwolenia na użytkowanie ww. budynku.

Wnioskodawczyni wskazała, że nie zamieszkała jeszcze w przedmiotowym lokalu, zamontowała dopiero drzwi wejściowe.
Wnioskodawczyni dostała odszkodowanie z podstawowymi odsetkami przyznane jej wyrokiem sądowym za poniesioną szkodę.
Koszt usunięcia ww. wad przekroczy kwotę przyznaną Wnioskodawczyni przez Sąd.

W tak przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawczyni zajęła stanowisko, iż nie musi płacić podatku za tak wyrządzoną szkodę.

Wnioskodawczyni wskazała, że zbyte mieszkanie dotknięte było wadą fizyczną, za które sprzedawca ponosi odpowiedzialność. W umowie sprzedaży Wnioskodawczynię zapewniono, że wady nie istnieją.

Zdaniem Wnioskodawczyni, szkoda, jaką poniosła, jest niewątpliwa.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że powołany powyżej przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym ? jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy została więc wyłączona (poza odszkodowaniami otrzymanymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą) kategoria odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu).

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia ? z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Uszczerbek w majątku może polegać na:

zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych ? w tym własności lub obniżenie ich wartości),
zwiększeniu się pasywów (długów),
udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie natomiast do treści art. 363 § 1 ustawy Kodeks cywilny, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Wskazać należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Nadto w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, iż aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

szkody, która jest albo źródłem zobowiązania przy tzw. odpowiedzialności ex delicto (art. 415 Kodeksu cywilnego), albo stanowi następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przy odpowiedzialności ex contractu (art. 471 Kodeksu cywilnego),
szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt (działanie lub inne zdarzenie), z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy,
między szkodą a faktem, który ją spowodował musi istnieć związek przyczynowy.

Żeby rozstrzygnąć kwestię opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzonej wyrokiem Sądu należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego ? wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z zaistniałego stanu faktycznego wynika, że w dniu 19 lutego 1999 r. Wnioskodawczyni zakupiła od Gminy X, w drodze przetargu, lokal mieszkalny o pow. 35 m², za 85.724,00 zł.

Nieco później w mieszkaniu na ścianach w kuchni i w pokoju pojawiły się zacieki. Mokre zacieki i plamy nie zostały nigdy usunięte; powstał grzyb.

Poza pęknięciami i zaciekami na ścianach w mieszkaniu Wnioskodawczyni utrzymywał się nietypowy, chemiczny zapach, który wywoływał złe samopoczucie, bóle głowy, skłonności do omdleń.

Wskutek interwencji mieszkańców budynku, w którym znajdował się lokal Wnioskodawczyni, w okresie od 1999 r. do 2006 r. nie wydano zezwolenia na zamieszkanie w ww. budynku. Dopiero dnia 27 listopada 2006 r. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego udzielił pozwolenia na użytkowanie ww. budynku.

Wnioskodawczyni wskazała, że nie zamieszkała jeszcze w przedmiotowym lokalu, zamontowała dopiero drzwi wejściowe.

Wnioskodawczyni dostała odszkodowanie przyznane jej wyrokiem sądowym za poniesioną szkodę z podstawowymi odsetkami.

W świetle powołanych powyżej przepisów należy zatem uznać, że Wnioskodawczyni otrzymała odszkodowanie za poniesioną szkodę rzeczywistą, które podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym stanowisko Wnioskodawczyni w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania należało uznać za prawidłowe.

Z wniosku wynika również, że Wnioskodawczyni zasądzono odszkodowanie wraz z odsetkami.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Z powyższego przepisu wynika, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody i stanowi instytucję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może żądać zapłaty odsetek dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego ? są skutkiem niewykonania zobowiązań.

W niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Zwolnienie to zostało zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z odszkodowaniem wraz z odsetkami, nie zaś z wynagrodzeniem, o którym mowa powyżej, tym samym takie odsetki nie korzystają z powyższego zwolnienia.

Z uwagi więc na to, iż w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowań, przyjąć należy, iż podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W związku z powyższym wynikające z wyroku sądowego należne odsetki nie korzystają ze zwolnienia. W konsekwencji wypłata odsetek stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie bowiem do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze oraz innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyte w tym przepisie sformułowanie ?w szczególności? oznacza, iż definicja źródeł przychodów ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Przychód podatkowy z innych źródeł powstaje w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.