Czy wypłacone wnioskodawcy odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega (...)

Czy wypłacone wnioskodawcy odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 czerwca 2011r. (data wpływu do tut. Biura ? 28 czerwca 2011r.), uzupełnionym w dniu 09 września 2011r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie odszkodowania otrzymanego z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości ? jest nieprawidłowe.

Porady prawne

UZASADNIENIE

W dniu 28 czerwca 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie odszkodowania otrzymanego z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z dnia 26 sierpnia 2011r. Znak: IBPB II/1/415-626/11/AA, IBPB II/1/415-759/11/AA wezwano wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Przedmiotowy wniosek uzupełniono w dniu 09 września 2011r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny :

W dniu 12 maja 2000r. wnioskodawca podpisał z Kompanią X S.A. umowę dzierżawy, oddając w dzierżawę część działki w celu eksploatacji przez nią przechodzącego toru kolejowego. WW. umowę wnioskodawca wypowiedział po 5 latach jej obowiązywania. Tor kolejowy został bezprawnie wybudowany w 1974r. na części posesji należącej do wnioskodawcy, co zostało potwierdzone wyrokiem sądowym z dnia 05 czerwca 2008r. zakazującym Kompani X S.A. naruszenia prawa własności wnioskodawcy poprzez zakazanie eksploatacji toru kolejowego znajdującego się na tej działce. Pomimo wypowiedzenia przez wnioskodawcę umowy dzierżawy jak również wyżej wspomnianego wyroku sądowego, Kompania X S.A. w dalszym ciągu, bezprawnie eksploatowała tor znajdujący się na działce wnioskodawcy, równocześnie składając w sądzie wniosek o ustanowienie służebności gruntowej na przedmiotowej działce. W trakcie trwania rozpraw sądowych, strony doszły do porozumienia i w dniu 08 czerwca 2010r. podpisały porozumienie, a sąd umorzył postępowanie apelacyjne. Podpisane porozumienie zaskutkowało wypłaceniem wnioskodawcy przez Kompanię X S.A. odszkodowania w kwocie 41.000 zł z tytułu bezumownego korzystania przez Kompanię z części nieruchomości należącej do wnioskodawcy. Począwszy od 08 czerwca 2010r. wnioskodawca otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.000 zł.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 07 września 2011r. (wpływ uzupełnienia do tut. Biura ? 09 września 2011r.) wnioskodawca doprecyzował stan faktyczny poprzez wskazanie, iż:

  1. W dniu 12 maja 2000r. wnioskodawca podpisał z Kompanią X S.A. umowę dzierżawy, oddając jej w dzierżawę działkę o nr (...) w celu eksploatacji znajdującej się na niej toru kolejowego. Umowa ta została przez wnioskodawcę wypowiedziana po 5 latach i 6 miesiącach jej obowiązywania.
  2. Po wypowiedzeniu ww. umowy dzierżawy, wnioskodawca zaproponował Kompanii X S.A. podpisanie nowej umowy dzierżawy, na dzierżawę tej samej działki geodezyjnej o nr (...) w celu dalszej eksploatacji toru kolejowego, jednak na nowych warunkach. W odpowiedzi na powyższe Kompania podjęła decyzję o wystąpieniu do sądu o ustanowienie na tejże działce służebności.
  3. W celu ugodowego zakończenia postępowania sądowego, w dniu 08 czerwca 2010r. strony podpisały porozumienie dotyczące ustanowienia służebności gruntowej na ww. nieruchomości, która była przedmiotem dzierżawy zapisanej w umowie z dnia 12 maja 2000r.

Ponadto wnioskodawca informuje, iż zgodnie z postanowieniami porozumienia z dnia 08 czerwca 2010r., zawartego pomiędzy Kompanią a wnioskodawcą miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.000 zł jest wypłacane z tytułu ustanowienia służebności gruntowej polegającej na prawie eksploatacji przez Kompanię toru kolejowego zlokalizowanego na przedmiotowej nieruchomości należącej do wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

  1. Czy wypłacone wnioskodawcy odszkodowanie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych...
  2. Czy miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.000 zł ustalone w porozumieniu z dnia 08 czerwca 2010r. należy traktować jako przychody z dzierżawy...

Wnioskodawca jest zdania, iż wypłacone przez Kompanię X S.A. odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości należącej do wnioskodawcy podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ponadto otrzymywane miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.000 zł zdaniem wnioskodawcy należy traktować jako przychody z dzierżawy.

Wnioskodawca wskazał, iż z uwagi na fakt, że przedmiotem umowy dzierżawy z dnia 12 maja 2000r. jak i porozumienia z dnia 08 czerwca 2010r. jest odpłatna eksploatacja przez Kompanię X S.A. toru kolejowego zlokalizowanego, zarówno w pierwszym jak i w drugim przypadku, na tej samej nieruchomości, otrzymywane przez wnioskodawcę miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.000 zł, wynikające z postanowień ww. porozumienia należy traktować jako przychody z dzierżawy ww. działki.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych dotycząca odszkodowania otrzymanego z tytułu bezumownego korzystania z części nieruchomości. Jednocześnie wyjaśnia się, że w pozostałej części zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

  1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
  2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
  3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
  4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
  5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
  6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
  7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

  1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
  2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko tych, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b) ww. ustawy.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 ww. Kodeksu, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (w tym wypadku nieruchomości, stanowiącej własność wnioskodawcy).

Przysługujące, na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ww. ustawy, wynagrodzenie nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego, umownego stosunku prawnego.

Dla objęcia zwolnieniem od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanego odszkodowania nie jest wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o to odszkodowanie. Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają bowiem wprost wysokości ani zasad ustalania otrzymanego odszkodowania.

Zatem przedmiotowe odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie korzysta również ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Wskazane świadczenie, wynikające z treści art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 Kodeksu cywilnego, określone przez tenże przepis wynagrodzeniem (a nie odszkodowaniem) obejmuje spodziewane korzyści jakie wnioskodawca uzyskałaby z tytułu umowy dzierżawy zawartej na tę część gruntu, która została zajęta bezumownie. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wydzierżawiał lub wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (np. czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

Z przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego wynika jednoznacznie, iż w dniu 08 czerwca 2010r. wnioskodawca podpisał porozumienie z Kompanią X S.A., które zaskutkowało wypłaceniem wnioskodawcy świadczenia w kwocie 41.000 zł, nazwanego we wniosku odszkodowaniem z tytułu bezumownego korzystania przez Kompanię z części nieruchomości należącej do niego.

Mając na uwadze przywołane przepisy Kodeksu cywilnego oraz przedstawiony stan faktyczny trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż wskazane świadczenie, mimo że zostało nazwane odszkodowaniem, w istocie odszkodowania nie stanowi. Świadczenie to, w rzeczywistości, stanowi sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie z art. 224 § 2 i art. 255 kodeksu cywilnego ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść.

O wysokości należnego wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 kodeksu cywilnego), a nie wyrządzenia szkody w jakiejkolwiek postaci. Roszczenie to łączy wprawdzie w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego i o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Jednakże pomimo pełnienia podobnych funkcji roszczenie o wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek roszczeń o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Tak więc, w świetle przepisów ustawy Kodeks cywilny, przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 255 tej ustawy, od samoistnego posiadacza wynagrodzenie, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Tym samym tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem.

Z powyższego wynika zatem, iż kwota otrzymana przez wnioskodawcę na podstawie ugody, ma na celu wyrównanie jego utraconych przez niego korzyści nie zaś poniesionej szkody. Obejmuje ona wszystko, co uzyskałby właściciel nieruchomości, gdyby nieruchomość nie została zajęta w sposób bezumowny.

Zatem, otrzymana przez wnioskodawcę kwota 41.000 zł z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, winna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako kwota nie objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12?14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania ?w szczególności?, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż otrzymana przez wnioskodawcę kwota w wysokości 41.000 zł z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, stanowi przychód ?z innych źródeł?, o którym mowa w art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy, podlegający opodatkowaniu w roku podatkowym, w którym została ona wypłacona.

Biorąc powyższe pod uwagę stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika