Czy Spółka ma obowiązek, w związku z dokonanym umorzeniem, sporządzić i przekazać podatnikowi (...)

UZASADNIENIE

W dniu 15 lipca 2010r. do tut. Biura wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia podatnikowi odsetek od zaległości czynszowych oraz kosztów zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka pobiera czynsz od lokatorów lokali mieszkalnych. W sytuacji, w której lokator nie płaci czynszu sprawa jest kierowana do sądu. Sąd w nakazie zapłaty nalicza poza należnością główną również odsetki ustawowe oraz koszty zastępstwa procesowego. Zdarzają się sytuacje, iż lokatorzy wobec których sąd wydał nakaz zapłaty występują do Spółki o umorzenie odsetek i kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności trudną sytuacją materialną dłużników, Spółka podejmuje decyzję o umorzeniu w całości lub części zasądzonych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka ma obowiązek, w związku z dokonanym umorzeniem, sporządzić i przekazać podatnikowi (dłużnikowi, któremu umorzyła odsetki i koszty zastępstwa procesowego) informację PIT-8C...

Zdaniem Spółki, nie ma ona obowiązku w opisanej sytuacji sporządzania i przekazywania podatnikom informacji PIT-8C. Obowiązek przekazania takiej informacji jest implikowany przez powstanie przychodu u podatnika. W przedmiotowej sprawie przychód ten powinien powstać na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i kluczowym jest ustalenie czy przychód taki w ogóle powstaje. Przez przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń należy rozumieć rzeczywite przysporzenie w sensie ekonomicznym. W tej sytuacji nie dochodzi do żadnego przysporzenia u podatników (dłużników), ich majątek nie ulega zwiększeniu. Ministerstwo Finansów odniosło się do tego zagadnienia w piśmie z dnia 13 stycznia 1999r., nr PB3/5912-722-604/HS/98 wyjaśniając, że umorzenie odsetek, podobnie jak ich naliczenie, jest zdarzeniem neutralnym podatkowo i dla wierzyciela, i dla dłużnika. W ocenie resortu finansów: ?(...) podjęte przez strony umowy decyzje odnośnie odsetek niezapłaconych o ich umorzeniu, odroczeniu terminów płatności odsetek (prolongowaniu), obniżeniu oprocentowania, całkowitym lub częściowym zaniechaniu naliczania odsetek zarówno u wierzyciela, jak i dłużnika, są podatkowo obojętne, chyba że zachodzą okoliczności określone w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych'. Organy podatkowe przyjmowały, że osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nie mają obowiązku ustalenia i opodatkowania przychodu z tego tytułu. Uzasadniając takie stanowisko Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku, w decyzji z dnia 06 marca 2006r., nr BI/4117-0003/06 wyjaśnił, że: ?(...) umorzone odsetki i koszty windykacji kredytu nie stanowią jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego dla kredytobiorcy (...), a jedynie zmniejszają lub likwidują zobowiązanie pieniężne wobec kredytodawcy. Skutkiem takiej sytuacji jest wystąpienie po stronie dłużnika określonej korzyści. Ustawodawca wskazał wprawdzie w treści art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródło przychodów wartość innych nieodpłatnych świadczeń, jednak orzecznictwo NSA potwierdza, że z tego, iż dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania, nie można wyciągnąć wniosku, iż fakt ten stanowi równocześnie nieodpłatne świadczenie wierzyciela na rzecz dłużnika. Aby mówić o otrzymaniu świadczenia przez świadczeniobiorcę, świadczeniodawca musi wyrazić pozytywną wolę świadczenia, tzn., że chce przekazać nieodpłatne świadczenie na rzecz świadczeniobiorcy; działanie polegające na przekazaniu świadczenia nie może być bezwolne. (...) W świetle powyższego (...) należy uznać, iż korzyści jakie osiąga dłużnik z tytułu umorzenia odsetek od kredytu (pożyczki) oraz kosztów jego windykacji są podatkowo obojętne, nie stanowią bowiem dla niego realnego przysporzenia majątkowego'. Podobnie uważał Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie (postanowienie z dnia 08 sierpnia 2007r., nr 1471/DPF/415/37/07/MJ). Warto również przytoczyć fragment sentencji wyroku Wojewódzkiego Sądu Aministracyjnego w Bydgoszczy (sygn. akt I SA/Bd 298/09). Zdaniem sądu nie ma podstaw prawnych, aby pojęciem nieodpłatnego świadczenia obejmować każdą korzyść ekonomiczną. Powstrzymywanie się dłużnika od regulowania zobowiązania wobec wierzyciela nie jest otrzymaniem świadczenia przez tego dłużnika. Gdyby tak było, wówczas każde nieterminowe regulowanie zobowiązań cywilnoprawnych (np. czynsz za wynajmowany lokal, telefon) podlegałoby opodatkowaniu jako nieodpłatnie otrzymane świadczenie. Sąd orzekł, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega wartość nieodpłatnego świadczenia, którego źródłem jest działanie świadczeniodawcy, a nie zachowanie podatnika, polegające w szczególności na powstrzymaniu się od spełnienia świadczenia (zapłaty). Nie wolno przyjmować fikcji, że dłużnik otrzymuje takie świadczenie przez sam fakt niedochodzenia przez wierzyciela swoich roszczeń. W przypadku, gdy wierzyciel pozostanie przez określony czas bezczynny w egzekwowaniu swojej należności, wówczas dłużnik uzyska przychód, lecz będzie to przychód z tytułu przedawnionych zobowiązań.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 tejże ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 20 ww. ustawy wymienia w swej treści przychody zaliczane do innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, w myśl którego za przychodu z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w cytowanym przepisie sformułowania ?w szczególności? oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i tym samym powyższa ustawa w swoich założeniach daje podstawy prawne, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Spółka pobiera czynsz od lokatorów lokali mieszkalnych. W sytuacji, w której lokator nie płaci czynszu sprawa jest kierowana do sądu. Sąd w nakazie zapłaty nalicza poza należnością główną również odsetki ustawowe oraz koszty zastępstwa procesowego. Zdarzają się sytuacje, iż lokatorzy wobec których sąd wydał nakaz zapłaty występują do Spółki o umorzenie odsetek i kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności trudną sytuacją materialną dłużników, Spółka podejmuje decyzję o umorzeniu w całości lub części zasądzonych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż umorzenia w całości bądź w części tj. odstąpienie od długu z tytułu odsetek za zwłokę w regulowaniu czynszu jak i poniesione przez wnioskodawcę koszty zastępstwa procesowego stanowić będą dla tych lokatorów przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu w myśl zapisu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z analizy przytoczonych przepisów wynika, że powyższe umorzone zobowiązania nie zostały objęte zwolnieniem podatkowym ani zaniechaniem poboru podatku.

Przepisy art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) stanowią, że zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. W efekcie zwolnienia dłużnika z całości lub części długu następuje u niego trwały przyrost majątku. Umorzenie zobowiązania oznacza zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego, skutkiem czego jest wystąpienie po stronie dłużnika określonej korzyści.

W świetle powyższego, kierując się przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy uznać, że korzyści jakie osiąga dłużnik z tytułu umorzenia odsetek za zwłokę w regulowaniu czynszu jak i kosztów zastępstwa procesowego jakie poniósł wnioskodawca stanowią dla niego realne przysporzenie majątkowe i przez to podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wbrew twierdzeniu wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym dochodzi do rzeczywistych korzyści majątkowych, bowiem osoba fizyczna, której zobowiązanie zostało umorzone nie musi tegoż zobowiązania regulować kosztem swojego majątku. Przyjmując oświadczenie wnioskodawcy o umorzeniu części (lub całości) odsetek oraz kosztów zastępstwa procesowego uzyskuje korzyść kosztem innego podmiotu bez stosownego ekwiwalentu. Nieodpłatność świadczenia przejawia się zatem w tym, że lokator nie musi ponosić kosztów, do których jest zobowiązany, które przyszłoby mu zapłacić gdyby nie ich umorzenie przez wnioskodawcę. Skoro lokator unika obowiązku uiszczenia należnych odsetek oraz kosztów zastępstwa procesowego, to o ich wartość zmniejszają się jego pasywa, a w konsekwencji uzyskuje on realną korzyść. W związku z powyższym stwierdzić należy, że z chwilą umorzenia ww. zobowiązań po stronie lokatora powstaje przychód, gdyż z tym momentem definitywnie uzyskuje on przychód netto powiększający jego majątek, co jest istotą podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowującego przyrost czystego majątku podatnika. W tym kontekście nie sposób zgodzić się z argumentacją wnioskodawcy. Działanie jego, poprzez umorzenie zobowiązania wobec lokatorów czyni go bowiem świadczeniodawcą. Zatem decydując się na umorzenie rzeczonych zobowiązań przyczynia się do uzyskania przez lokatorów realnego przysporzenia, mającego wymiar finansowy, a tym samym do powstania po ich stronie przychodu podatkowego.

Na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. W związku z tym na Wnioskodawcy ciąży obowiązek sporządzenia i przekazania w terminie do końca lutego następującego po roku podatkowym informacji PIT-8C podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, a przypadku podatnika o którym mowa w art. 3 ust. 2a urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, należy stwierdzić, iż umorzenie w całości bądź w części odsetek za zwłokę w regulowaniu czynszu jak i poniesionych przez wnioskodawcę kosztów zastępstwa procesowego, stanowić będzie dla tych lokatorów przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu w myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym wnioskodawca winien sporządzić informację PIT-8C.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do wskazanych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyroków sądów, należy stwierdzić, iż orzeczenia sądów nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły.

Jednocześnie tutejszy Organ nadmienia, że powołane przez wnioskodawcę stanowiska zawarte w pismach Ministerstwa Finansów oraz Dyrektora Izby Skarbowej jak i Naczelnika Urzędu Skarbowego zostały zajęte w indywidualnych sprawach podatników dla indywidualnie przedstawionych stanów faktycznych. Z tego względu powołane powyżej pisma nie mogą być podstawą do wydania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej w wyniku rozpatrzenia ww. wniosku.

Niezależnie od tego zauważyć należy, iż jest szereg interpretacji jak również wyroków, w których zajęto takie samo stanowisko jak w niniejszej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.