Czy kwota uzyskana w wyniku ugody pozasądowej dotyczącej wypłaty z masy spadkowej zaległych alimentów, (...)

Czy kwota uzyskana w wyniku ugody pozasądowej dotyczącej wypłaty z masy spadkowej zaległych alimentów, wypłacona po śmierci zobowiązanego przez jego żonę na zasadzie uznania długu z masy spadkowej - stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadzie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też nie podlega ww. ustawie?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 21 listopada 2009r. (data wpływu do tut. Biura - 30 listopada 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania świadczenia alimentacyjnego od spadkobierczyni zobowiązanego do wypłaty świadczenia:

  • w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania tego świadczenia ? jest prawidłowe,
  • w części dotyczącej wyłączenia stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do ww. świadczenia ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 listopada 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania świadczenia alimentacyjnego od spadkobierczyni zobowiązanego do wypłaty świadczenia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 14 października 1993r. Sąd Rejonowy ustalił ojcostwo Pana P.O. oraz określił wysokość alimentów na kwotę 500 zł miesięcznie. Alimenty w latach 2007 - 2008 egzekwowane były przez Komornika przy Sądzie Rejonowym. W II połowie 2008r. matka wnioskodawczyni i Pan P.O. uzgodnili pozasądownie, że matka wycofa egzekucję komorniczą a Pan P.O. wypłaci jednorazowo alimenty za okres do pełnoletności córki w zryczałtowanej kwocie 30 tys. zł w terminie do 24 grudnia 2008r. Następnie data ta była przesuwana na podstawie ustnych ustaleń do 31 grudnia 2008r. W dniu 31 grudnia 2008r. zobowiązany do alimentów zginął tragicznie i nie zdążył wykonać podjętych zobowiązań. Matka wnioskodawczyni zgłosiła żonie zmarłego pisemne żądanie uregulowania jego zobowiązania z masy spadkowej. Matka wnioskodawczyni wystąpiła do Sądu Rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku, gdyż spadek obciążony był długami z czynów niedozwolonych spadkodawcy na kilkaset tysięcy złotych. Sąd wydał zezwolenie i matka nieletniej złożyła przed notariuszem we wrześniu 2009r. oświadczenie o odrzuceniu spadku. Matka wnioskodawczyni ponowiła roszczenie o zapłatę uzgodnionych alimentów w kwocie 30 tys. zł. Żona zmarłego wyraziła wolę uregulowania długu z majątku dorobkowego i we wrześniu 2009r. strony zawarły ugodę pozasądową, poświadczoną notarialnie, na podstawie której ww. uregulowała na poczet zaległych alimentów zryczałtowaną kwotę 30 tys. zł. Wnioskodawczyni zrzekła się w imieniu nieletniej jakichkolwiek roszczeń alimentacyjnych poza ww. kwotę. Matka wnioskodawczyni nie składała w sądzie - wobec odrzucenia spadku - wniosku o stwierdzenie spadku po zmarłym. Nieletnia nie pozostawała ze swoim ojcem we wspólnym gospodarstwie domowym i nie była pod jego opieką, gdyż Pan P.O. miał ograniczone prawa rodzicielskie. W dacie zawierania ugody nieletnia nie miała ukończonych 18 lat i była uczennicą II klasy liceum ogólnokształcącego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota uzyskana w wyniku ugody pozasądowej dotyczącej wypłaty z masy spadkowej zaległych alimentów, wypłacona po śmierci zobowiązanego przez jego żonę na zasadzie uznania długu z masy spadkowej - stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadzie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też nie podlega ww. ustawie...

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż przychód otrzymany już po śmierci jej ojca nie podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3 i 4 ww. ustawy.

Zdaniem wnioskodawczyni przedmiotem ugody z P.O. były alimenty i wycofanie wniosku egzekucyjnego oraz zrzeczenie się możliwości podwyższania alimentów do 18 roku życia. To samo roszczenie stało się przedmiotem ugody z żoną zmarłego. Matka wnioskodawczyni nie mogła zawrzeć skutecznej umowy z P.O. przed notariuszem, gdyż zobowiązany w dniu na jaki był wyznaczony termin czynności, zginął w wypadku drogowym. Tym samym brak było drugiej strony, aby ugoda stała się prawnie skuteczna. Nie pozbawiło to wnioskodawczyni prawa domagania się wykonania zobowiązania dokonanego za życia P.O. i zgłoszenia roszczenia, które było wymagalne na 24 grudnia 2008r. a następnie na 31 grudnia 2008r. Żona zmarłego, jako spadkobierczyni nie kwestionowała długu alimentacyjnego. Uregulowała go z części spadkowej z majątku dorobkowego ze spadkodawcą.

Zdaniem wnioskodawczyni art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy zwalnia przedmiotowo od podatku określone czynności i dochody. Wnioskodawczyni spełnia wymogi ustawowe, gdyż jest małoletnia, nie ukończyła 25 lat i uczy się w szkole średniej, a otrzymana na jej rzecz kwota 30 tys. zł stanowi alimenty, do których był zobowiązany jej ojciec. W ocenie wnioskodawczyni ustawa nie reguluje przypadku przez kogo mają być wypłacane alimenty a jedynie tytuł - pochodzenie środków, muszą one być alimentami. Obowiązek alimentacyjny wobec nieletniej ustalił sąd w wyroku z 1993r. Zdaniem wnioskodawczyni bez znaczenia jest fakt, że strony w celu uniknięcia sprawy sądowej i upublicznienia sprawy alimentów - wyraziły wolę zawarcia ugody pozasądowej. Z kolei, istotne może być w świetle art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, że dług został uregulowany z majątku spadkowego co do którego roszczenie zgłosiła matka wnioskodawczyni, chociaż prawnie spadek z długami odrzuciła za zgodą sądu. Sposób uregulowania ze spadku roszczenia wynikał woli uprawnionej do spadku żony zmarłego, która wypłaciła wymaganą kwotę do rąk matki wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni uważa, że kwota 30 tys. zł otrzymana dla nieletniej tytułem zaległych alimentów nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu i w związku z tym nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Należy zatem stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody z wyjątkiem tych, które ustawodawca enumeratywnie wymienił w katalogu zwolnień przedmiotowych lub od których został zaniechany pobór podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a) wyżej powołanej ustawy ? w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 6 listopada 2008r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316) i mających zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionej straty) od 1 stycznia 2008r. - wolne od podatku dochodowego są alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.

Zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964r. ? Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W myśl art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na rodzicach ciąży obowiązek alimentacyjny względem dziecka, jeżeli nie jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie, a dochody z majątku dziecka nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania lub dziecko jest wprawdzie w stanie utrzymać się samodzielnie, ale znajduje się w niedostatku.

Świadczenia alimentacyjne mogą być spełniane przez zobowiązanego dobrowolnie i nie jest w tej mierze konieczne orzeczenie sądowe.

Jak z powyższego wynika zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, objęte są uzyskane alimenty na rzecz dzieci, które m.in. nie ukończyły 25 roku życia. Ponieważ ww. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia ?alimenty? to w tym zakresie należy odnieść się do przepisów ww. ustawy Kodeks rodziny i opiekuńczy i pojęć w nim zawartych, w tym przepisu art. 133 tej ustawy. W art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zastrzegł dodatkowych ? poza ograniczeniem wiekowym oraz szczególnym uregulowaniem dotyczącym dzieci otrzymujących zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną ? warunków, które muszą być spełnione aby otrzymana kwota alimentów była zwolniona od opodatkowania. Powyższe oznacza, że z przepisu tego nie wynika, by zwolnione były świadczenia wyłącznie dla dzieci uczących się, czy też dzieci otrzymujących świadczenie alimentacyjne wyłącznie na podstawie wyroku Sądu. Ustawodawca nie zakreślił również granicy wysokości alimentów na rzecz dzieci zwolnionych z opodatkowania podatkiem dochodowym oraz nie wskazał, iż nie mogą one zostać wypłacone jednorazowo.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zgodnie z art. 922 § 2 ww. ustawy nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W myśl art. 1012 Kodeksu cywilnego spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Sąd Rejonowy ustalił ojcostwo Pana P.O. oraz określił wysokość alimentów. W II połowie 2008r. matka wnioskodawczyni i ojciec (zobowiązany do alimentów) uzgodnili pozasądownie, że w zamian za wycofanie egzekucji komorniczej ojciec wypłaci jednorazowo alimenty za okres do pełnoletności córki w zryczałtowanej kwocie 30 tys. zł w terminie do 24 grudnia 2008r. Następnie data ta była przesuwana na podstawie ustnych ustaleń do 31 grudnia 2008r., kiedy to zobowiązany do alimentów zginął i nie zdążył wykonać podjętych zobowiązań. Matka wnioskodawczyni zgłosiła żonie zmarłego pisemne żądanie uregulowania jego zobowiązania z masy spadkowej. We wrześniu 2009r. strony zawarły ugodę pozasądową, poświadczoną notarialnie, na podstawie której żona zmarłego uregulowała na poczet zaległych alimentów zryczałtowaną kwotę 30 tys. zł.

Z powyżej powołanych przepisów wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Z uwagi na to, że obowiązek alimentacyjny ma charakter osobisty nie przechodzi on na spadkobierców na skutek śmierci zobowiązanego. A zatem żona spadkodawcy - jako spadkobierczyni nie jest osobą zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych na rzecz wnioskodawczyni. Należy jednakże zaznaczyć, iż ta niedziedziczność odnosi się do przyszłych alimentów. Nie ma przeszkód, aby od spadkobierców dochodzone były zaległe, wymagalne ? do dnia śmierci zobowiązanego ? alimenty.

We wniosku zostało stwierdzone, iż matka wnioskodawczyni nie mogła zawrzeć ze zobowiązanym do alimentów skutecznej umowy przed notariuszem, gdyż jej ojciec zginął w wypadku ? tym samym, jak wskazuje wnioskodawczyni, brak było drugiej strony, aby ugoda stała się prawnie skuteczna.

Z powyższego nie wynika zatem jednoznacznie, iż wnioskodawczyni posiada dokumenty z treści których wynikałoby, iż zobowiązany uznał kwotę alimentów przed śmiercią. Wnioskodawczyni sama podnosi, iż brak było drugiej strony, aby ugoda stała się prawnie skuteczna. Jeżeli zatem wnioskodawczyni bądź jej matka nie dysponuje dowodami, że takie uznanie istotnie miało miejsce, to obowiązek alimentacyjny co do świadczeń przyszłych wygasł z chwilą śmierci zobowiązanego. O tym, że było to świadczenie alimentacyjne ma decydować bowiem jego uznanie przez ojca, a nie faktyczna zapłata przez spadkobierczynię. Stan rzeczy w tym zakresie może jednakże być ustalony jedynie na podstawie postępowania dowodowego, do którego przeprowadzenia Organ wydając niniejszą interpretację nie jest uprawniony.

Wobec powyższego, jeżeli jednak wnioskodawczyni jest w stanie udowodnić, że istotnie jej ojciec przed śmiercią uznał kwotę alimentów i zobowiązał się do jej wypłaty, to wówczas świadczenie wypłacone przez spadkobierczynię będzie stanowiło dla niej dług spadkowy, jako świadczenie alimentacyjne wymagalne, ale nieuiszczone w chwili śmierci. I w takiej sytuacji otrzymana przez wnioskodawczynię kwota 30 tys. zł. korzystać będzie ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowi świadczenie, o którym mowa w art. 133 ww. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zatem w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania tego świadczenia ? stanowisko wnioskodawczyni należy uznać za prawidłowe - pod warunkiem, iż dysponuje ona dowodami, że jej ojciec przed śmiercią istotnie uznał tę kwotę alimentów.

Nie można się natomiast zgodzić ze stanowiskiem wnioskodawczyni w zakresie w jakim stwierdza, iż powyższy przychód nie podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 93 poz. 768) ww. podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne w drodze dziedziczenia własności rzeczy znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Z opisu stanu faktycznego jasno wynika, iż matka wnioskodawczyni działając w imieniu małoletniej córki po uzyskaniu zgody sądu rodzinnego odrzuciła spadek. To oznacza, że otrzymane świadczenie nie mogło być nabyciem w drodze dziedziczenia. Nie ma w tym zakresie znaczenia fakt, iż uzgodniona kwota świadczenia alimentacyjnego została wypłacona z majątku spadkowego. Skoro ww. świadczenie nie zostało otrzymane w drodze dziedziczenia, to tym samym wyłączona jest możliwość zastosowania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, co oznacza, że zastosowanie do ww. świadczenia ma ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei z treści art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. wynika, iż przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Wspomniany przepis nie ma w tym przypadku zastosowania, gdyż przez czynności niemogące być przedmiotem prawnie skutecznej umowy należy rozumieć przede wszystkim te czynności, które są przez prawo zakazane.

Zatem w części dotyczącej wyłączenia stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do ww. świadczenia stanowisko wnioskodawczyni należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika