Czy zwolnienie z długu Wnioskodawcy (będącego synem wierzyciela) i podarowanie mu wierzytelności, (...)

UZASADNIENIE

W dniu 14 maja 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zwolnienia z długu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, nieprowadzący działalności gospodarczej, zawarł z matką umowę przedwstępną zakupu nieruchomości, na mocy której miał sprzedać matce nieruchomość. Matka wpłaciła Wnioskodawcy zaliczkę w dniu zawarcia umowy przedwstępnej. Strony obecnie zamierzają jednak nie zawrzeć umowy przyrzeczonej, przez co Wnioskodawca będzie miał dług wobec matki. Matka jednak zamierza darować ten dług synowi (Wnioskodawcy) i zwolnić go z obowiązku zwrotu całej kwoty. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do żadnego świadczenia względem matki, otrzyma wierzytelność pod tytułem darmym.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zwolnienie z długu Wnioskodawcy (będącego synem wierzyciela) i podarowanie mu wierzytelności, należy zaliczyć jako darowiznę podlegającą zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn, zgodnie z art. 4a ustawy, jeśli zostanie ona zgłoszona naczelnikowi urzędu skarbowego w ustawowym terminie?

Wnioskodawca wskazał, że umowę o zwolnienie z długu należy potraktować jako darowiznę wierzytelności, podlegającą podatkowi od spadków i darowizn, zwolnioną z opodatkowania na mocy art. 4a ww. ustawy.

Powołując się na stanowisko Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2010 r. nr ..., Wnioskodawca stwierdził, że w przypadku nieodpłatnego zwolnienia z długu, do umowy takiej należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego o darowiźnie, do której mogą mieć zastosowanie przepisy art. 4a ustawy.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez zstępnych, jeżeli zgłoszą nabycie własności tych praw w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne ? dowodem przekazania na rachunek bankowy.

Zdaniem Wnioskodawcy, skoro matka nie daruje Wnioskodawcy pieniędzy, a prawa majątkowe, to dla zwolnienia z podatku wystarczające jest zgłoszenie umowy zwolnienia z długu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy. Skoro Wnioskodawca jest synem dla wierzyciela (matki), to jeśli wierzyciel daruje dłużnikowi dług, a ten zgłosi to organowi podatkowemu, to będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 4a ustawy. Brak jakichkolwiek świadczeń ze strony syna względem matki z tytułu zwolnienia z długu powoduje, że zwolnienie jest pod tytułem darmym i stanowi darowiznę podlegającą zwolnieniu z podatku według zasad wskazanych w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej ?podatkiem?, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

W myśl art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. ? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego - do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy, prawa i inne świadczenia.

Z kolei instytucja zwolnienia z długu, która została uregulowana w części ogólnej zobowiązań nie stanowi typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem. Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 Kodeksu cywilnego. Zaznaczyć przy tym należy, że nie każde nieodpłatne zwolnienie z długu będzie dokonane na podstawie umowy darowizny. Zakwalifikowanie czynności nieodpłatnego zwolnienia z długu do konkretnego rodzaju umowy zależy od szczegółowego stanu faktycznego i postanowień tej umowy. Może być ono bowiem uzależnione od spełnienia określonych przesłanek lub stanowić część szerszego porozumienia lub ugody.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca, nieprowadzący działalności gospodarczej, zawarł z matką umowę przedwstępną zakupu nieruchomości, na mocy której miał sprzedać matce nieruchomość. Matka wpłaciła Wnioskodawcy zaliczkę w dniu zawarcia umowy przedwstępnej. Strony obecnie zamierzają jednak nie zawrzeć umowy przyrzeczonej, przez co Wnioskodawca będzie miał dług wobec matki. Matka jednak zamierza darować ten dług synowi (Wnioskodawcy) i zwolnić go z obowiązku zwrotu całej kwoty. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do żadnego świadczenia względem matki, otrzyma wierzytelność pod tytułem darmym.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje ? przy nabyciu w drodze darowizny ? z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy ? z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
   
   

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

Zgodnie z art. art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
   
   

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) ? stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że w przedmiotowym zdarzeniu nie mamy do czynienia z darowizną środków pieniężnych lecz z darowizną prawa majątkowego ? następuje bowiem zwolnienie z długu, gdyż Wnioskodawca nie musi - na mocy zawartej umowy zwolnienia z długu - oddać pieniędzy, które otrzymał od matki w formie zaliczki na zakup nieruchomości. Do zwrotu pieniędzy byłby zobowiązany w związku z tym, że nie zostanie zawarta przyrzeczona umowa.

Przedstawiona w zdarzeniu przyszłym umowa, której wynikiem jest zwolnienie z długu Wnioskodawcy, będzie podlegała regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przy czym aby skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania Wnioskodawca powinien spełnić przesłanki określone w ust. 1 art. 4a ww. ustawy.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.