Czy zawarcie umowy, której przedmiotem jest nabycie przez Wnioskodawcę urządzeń wodociągowych i/lub (...)

29.12.2014

Czy zawarcie umowy, której przedmiotem jest nabycie przez Wnioskodawcę urządzeń wodociągowych i/lub kanalizacyjnych wybudowanych z własnych środków przez mieszkańca stanowi czynność cywilnoprawną opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, ze zm.) ? Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 października 2014 r. (data wpływu do Biura ? 16 października 2014 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy odpłatnego przejęcia urządzeń wodociągowych i/lub kanalizacyjnych ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 października 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m. in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy odpłatnego przejęcia urządzeń wodociągowych i/lub kanalizacyjnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w szerszym zakresie (między innymi dostawa ciepła, najem pomieszczeń), niemniej dostarczanie wody i odbiór ścieków stanowią przeważającą część działalności.

Działając na zasadach i w trybie określonym art. 31 ww. ustawy, Wnioskodawca zawiera z mieszkańcami Gminy umowy o współpracy w zakresie wybudowania sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej (bądź jej fragmentów), celem umożliwienia świadczenia usług dostawy wody i odbioru ścieków. W ramach zawartych umów, Wnioskodawca zobowiązuje się do zapewnienia nadzoru branżowego nad realizowaną inwestycją, natomiast obowiązkiem mieszkańca jest przygotowanie dokumentacji projektowej i realizacja inwestycji.

Po wybudowaniu sieci (bądź jej fragmentu), na podstawie kolejnej umowy, nazwanej umową sprzedaży, własność wybudowanego urządzenia wodociągowego lub kanalizacyjnego przechodzi odpłatnie na Wnioskodawcę. Wysokość ceny nabycia wybudowanej sieci określano do kwietnia 2014 r. jako iloczyn wykonanego zakresu oraz cen jednostkowych obowiązujących przy wykonywaniu wymian awaryjnych sieci oraz aktualnych cen armatury z uwzględnieniem stopnia jej amortyzacji. Poczynając od kwietnia 2014 r., w związku z ustanowieniem jednolitego regulaminu nabywania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, cenę określa się na podstawie kosztorysu powykonawczego wybudowanych urządzeń, zweryfikowanego przez Wnioskodawcę w oparciu o ceny określone w cenniku X.

Należność z tytułu przejęcia sieci na własność zwracana jest mieszkańcowi w następujący sposób: określony procent ceny (w zależności od wartości nabywanej sieci) zostanie zapłacony niezwłocznie po przejęciu, natomiast pozostała część będzie regulowana ratalnie, poprzez wzajemne coroczne kompensaty z zobowiązaniami mieszkańców z tytułu korzystania z usług dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Wnioskodawca, w uzasadnionych przypadkach, wyraża zgodę na inne zasady zwrotu należności za wybudowanie sieci, niemniej podstawowa zasada ? zwrotu jedynie faktycznie poniesionych kosztów, pozostaje niezmieniona. Szczegółowe uregulowania dotyczące nabywania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych są określone w regulaminie.

Na mocy zawartej umowy o współpracy realizujący inwestycję mieszkaniec zobowiązuje się również do umożliwienia nieodpłatnego podłączenia się do wybudowanej sieci innym mieszkańcom bądź Wnioskodawcy, jeżeli wybudowana sieć, lub jej fragment, będzie znajdował się na nieruchomości należącej do mieszkańca realizującego inwestycję.

W związku z powyższym zadano m. in. następujące pytanie:

Zdaniem Wnioskodawcy czynność polegająca na odpłatnym przejęciu przez niego na własność urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych wybudowanych przez mieszkańca na jego koszt, nie może być traktowana jako umowa sprzedaży, o której mowa w art. 1 ust. 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W opinii Wnioskodawcy jest to specyficzna umowa nienazwana, niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie ma żadnych podstaw, aby kwalifikować zawierane przez podatnika omawiane umowy z inwestorami ? jako umowy sprzedaży, bowiem umowy te mają zgoła inny cel i charakter od umowy sprzedaży. Podstawowym celem opisanych w stanie faktycznym umów pomiędzy Wnioskodawcą, a mieszkańcami jest refundacja kosztów budowy urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych i jako taka nie stanowi ona umowy sprzedaży, wymienionej w zamkniętym katalogu wskazanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca uważa, że za przyjęciem takiego stanowiska przemawiają następujące okoliczności:

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków: ?Osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie?. Treść tego przepisu wyraźnie wskazuje na okoliczność, że w wykonaniu tej umowy nie dochodzi do sprzedaży urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych, a do odpłatnego przekazania, które jest inną czynnością prawną, choć o zbliżonych skutkach prawnych. Ustawodawca nie posłużył się tu bowiem terminem ?sprzedaż?, o jednoznacznym i ugruntowanym w obrocie prawnym znaczeniu. Skoro ustawodawca nie posłużył się tym terminem, to wynika z tego, iż w przepisie tym chodzi o inną, niż sprzedaż, czynność, na mocy której przedsiębiorstwo wodociągowe nabywa na własność elementy sieci. Racjonalny ustawodawca nie posługuje się bowiem różnymi terminami dla określenia tych samych stanów prawnych, a każdorazowa zmiana terminologii musi znajdować uzasadnienie.

Podstawowym celem umowy, o której mowa w art. 31 ust. 1 ww. ustawy, jest zapewnienie mieszkańcom możliwości korzystania z sieci wodociągowo-kanalizacyjnej należącej do przedsiębiorstwa wodociągowego.

Wnioskodawca podkreśla, że przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na podstawie art. 15 ust. 1 ww. ustawy obowiązane jest zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji, o którym mowa w art. 21 ust. 1. Mieszkańcom obszarów nie objętych planowaną rozbudową sieci pozostawiono możliwość korzystania z sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, z zastrzeżeniem, iż ciężar rozbudowy tej sieci spocznie na mieszkańcach, a po zakończeniu inwestycji inwestorzy mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie. Dzięki temu mieszkańcy (inwestorzy) zyskają możliwość korzystania z sieci, natomiast na barkach przedsiębiorstwa wodociągowego spocznie ciężar bieżącej eksploatacji wybudowanej sieci, jej utrzymania, modernizacji i ewentualnych napraw. Czynność przejęcia sieci na własność następuje odpłatnie, jednakże uiszczana przez przedsiębiorstwo wodociągowe płatność stanowi jedynie zwrot kosztów wybudowania sieci, a nie obejmuje ona ewentualnego zysku dla mieszkańca z tytułu wybudowania infrastruktury. W konsekwencji nie mamy tu do czynienia z typową umową kupna-sprzedaży, której podstawowym celem jest przeniesienie władania nad rzeczą za wynagrodzeniem. Sieć budowana przez mieszkańców ma bowiem służyć przede wszystkim mieszkańcom, którzy ją wybudowali, a przeniesienie jej własności na rzecz przedsiębiorstwa wodociągowego ma na celu głównie przerzucenie kosztów i obowiązku utrzymania sieci na przedsiębiorstwo wodociągowe. Wnioskodawca zaznacza, że co niemniej istotne, to fakt, że mieszkańcy, którzy wybudowali urządzenia mogą je przekazać wyłącznie gminie bądź przedsiębiorstwu wodociągowemu, a gmina bądź przedsiębiorstwo wodociągowe nie mogą odmówić ich przyjęcia i zawarcia umowy przenoszącej własność ww. urządzeń (jeżeli oczywiście spełniają one wymagania techniczne). W świetle powyższego w stosunku do omawianych umów wyłączona jest zasada swobody zawierania umów, charakterystyczna dla umów sprzedaży zawieranych na podstawie Kodeksu cywilnego, na którą składa się swoboda decydowania o tym czy i z kim zawrzeć taką umowę. Nadto urządzenia będące przedmiotem umów zawieranych przez Spółkę z inwestorami nie występują w typowym obrocie gospodarczym, a w związku z tym trudno jest mówić o ich wartości rynkowej, która w świetle art. 6 ust. 1 pkt 1) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ? powinna stanowić podstawę opodatkowania tym podatkiem. Przypomnieć należy również, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Oznacza to, że bez znaczenia pozostaje fakt użycia w umowach sformułowań: ?umowa kupna-sprzedaży? oraz ?kupujący? i ?sprzedający?, gdyż w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z umową kupna sprzedaży.

Podsumowując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że odpłatne przekazanie na jego rzecz urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, nie jest umową sprzedaży, o której mowa w art. 1 ust. 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.

W zakresie stanowiska dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
umowy dożywocia,
umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
ustanowienie hipoteki,
ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
umowy depozytu nieprawidłowego,
umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi podlegają zatem tylko te czynności (umowy), które zostały w ustawie wymienione. Zatem w sytuacji, gdy strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym i tym samym określenie jaka umowa w rzeczywistości miała miejsce.

Szczegółowe określenie w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ww. ustawie zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wnioskodawca, działając na zasadach i w trybie określonym art. 31 ww. ustawy, zawiera z mieszkańcami Gminy umowy o współpracy w zakresie wybudowania sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej (bądź jej fragmentów) celem umożliwienia świadczenia usług dostawy wody i odbioru ścieków. W ramach zawartych umów Wnioskodawca zobowiązuje się do zapewnienia nadzoru branżowego nad realizowaną inwestycją, natomiast obowiązkiem mieszkańca jest przygotowanie dokumentacji projektowej i realizacja inwestycji.

Po wybudowaniu sieci (bądź jej fragmentu), na podstawie kolejnej umowy, nazywanej umową sprzedaży, własność wybudowanego urządzenia wodociągowego lub kanalizacyjnego przechodzi odpłatnie na Wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858, ze zm.) ustawa ta określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków, wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także zasady ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne uważa się przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ww. ustawy przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji, o którym mowa w art. 21 ust. 1.

Z kolei, stosownie do art. 31 ust. 1 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie. W myśl art. 31 ust. 2 tej ustawy przekazywane urządzenia, o których mowa w ust. 1, powinny odpowiadać warunkom technicznym określonym w odrębnych przepisach.

W świetle powołanych przepisów zauważyć należy, że osoby, które wybudowały wskazane w tym przepisie urządzenia mogą skorzystać z uprawnienia do ich odpłatnego przeniesienia na rzecz gminy lub przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, a gmina lub przedsiębiorstwo może odmówić przejęcia tego urządzenia tylko wówczas, gdy nie odpowiada ono właściwym wymogom technicznym określonym w odrębnych przepisach.

Reasumując, jak już wskazano powyżej, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy czym podkreślić należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Oznacza to, że zawarcie ? w trybie art. 31 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ? umowy odpłatnego przekazania przez daną osobę (inwestora) na rzecz Wnioskodawcy wybudowanego przez tę osobę urządzenia wodociągowego lub kanalizacyjnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Powyższe wynika z faktu, iż podstawą prawną każdej z zawieranych umów jest ww. art. 31 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. To oznacza, że umowa odpłatnego przekazania urządzeń wodociągowych i/lub kanalizacyjnych nie jest umową sprzedaży w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, ze zm.). W konsekwencji wskazana we wniosku umowa jako niewymieniona w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych, określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Mając powyższe na uwadze należy stanowisko Wnioskodawcy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.