Czy umowa przyjęcia przez sprzedającego samochód innego samochodu w rozliczeniu, zawarta na podstawie (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 14 października 2011r. (data wpływu do Organu ? 17 października 2011r.), uzupełnionym w dniu 16 listopada 2011r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy zawartej w celu zwolnienia dłużnika z zobowiązania w zamian za inne świadczenie ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 października 2011r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy zawartej w celu zwolnienia dłużnika z zobowiązania w zamian za inne świadczenie.

Pismem z dnia 10 listopada 2011r. (data wpływu do tut. Biura ? 16 listopada 2011r.) dokonano uzupełnienia wniosku, poprzez wskazanie przez Wnioskodawcę, iż nie oczekuje on interpretacji w zakresie podatku od towarów i usług.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (Spółka jawna) jest firmą zajmującą się sprzedażą samochodów nowych oraz używanych. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług i chce dokonać sprzedaży samochodu nowego lub używanego osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej i jednocześnie osoba ta w celu zwolnienia się z zobowiązania za ww. samochód (art. 453 Kodeksu cywilnego) pozostawi w rozliczeniu swój samochód.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy od samochodu pozostawionego w rozliczeniu należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych...

Jak udokumentować ww. transakcje ? czy wystarczy wystawić tylko fakturę sprzedaży a w niej umieścić adnotację (w uwagach), że przyjęto w rozliczeniu inny samochód...

Wnioskodawca wskazał, iż na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Zdaniem Wnioskodawcy, skoro jest on ? jako jedna strona transakcji ? czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, to od umowy przyjęcia w rozliczeniu samochodu nie należy odprowadzać podatku od czynności cywilnoprawnych. Dokumentując te transakcje należy sporządzić umowę przyjęcia w rozliczeniu samochodu oraz wystawić fakturę sprzedaży VAT.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż ? zgodnie z wolą Wnioskodawcy, wyrażoną w ww. piśmie z dnia 10 listopada 2011r. ? w interpretacji dokonano oceny stanowiska Wnioskodawcy wyłącznie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano również sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
   
   

Należy jednak zaznaczyć, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona.

Zgodnie z art. 453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r.? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Forma umowy uregulowanej w powyższym przepisie jest umową opartą na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) określanej również jako - świadczenie zamiast wypełnienia.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania ? poza umową stron ? jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca zamierza dokonać sprzedaży samochodu nowego lub używanego osobie fizycznej i jednocześnie kupujący w celu zwolnienia się z zobowiązania z tytułu nabycia samochodu pozostawi Wnioskodawcy w rozliczeniu swój dotychczasowy samochód. Umowa przyjęcia samochodu w rozliczeniu przez Wnioskodawcę zostanie zawarta na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego.

Jak już wspomniano powyżej, katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że jeżeli umowa przyjęcia samochodu w rozliczeniu przez Wnioskodawcę, zawarta w celu zwolnienia się przez kupującego ze zobowiązania z tytułu nabycia od Wnioskodawcy innego samochodu, istotnie będzie umową przewidzianą w art. 453 Kodeksu cywilnego, a więc umową o charakterze ?datio in solutum? (świadczenie zamiast wykonania), to jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

Zatem z uwagi na fakt, iż przedmiotowa umowa nie mieści się w katalogu czynności cywilnoprawnych wskazanych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to ? jako do czynności niepodlegającej opodatkowaniu omawianym podatkiem ? nie może mieć do niej zastosowania uregulowanie dotyczące wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ww. ustawy. Aby bowiem móc zastosować do danej czynności wyłączenie określone omawianym przepisem, to czynność musi mieścić się w katalogu przedmiotowym określonym w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym ? wbrew stanowisku Wnioskodawcy ? wskazane uregulowanie nie będzie miało zastosowania do zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku.

Odnosząc się do części stanowiska Wnioskodawcy, dotyczącego sposobu udokumentowania transakcji sprzedaży i przyjęcia samochodu w rozliczeniu, wyjaśnia się, że kwestie te nie są objęte przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, lecz dotyczą kwestii regulowanych przepisami art. 87 Ordynacji podatkowej.

W myśl art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą obowiązani są na żądanie kupującego lub usługobiorcy wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.

Stosownie do art. 87 § 3 Ordynacji podatkowej, podatnicy wymienieni w § 1, od których zażądano rachunku przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, wystawiają rachunek nie później niż w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. Jeżeli jednak żądanie wystawienia rachunku zostało zgłoszone po wykonaniu usługi lub wydaniu towaru, wystawienie rachunku następuje w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia żądania.

Natomiast stosownie do zapisu art. 87 § 4 Ordynacji podatkowej, podatnik nie ma obowiązku wystawienia rachunku, jeżeli żądanie zostało zgłoszone po upływie 3 miesięcy od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Należy jednak stwierdzić, iż dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma znaczenia jak będzie dokumentowana wskazana przez Wnioskodawcę transakcja i w jaki sposób udokumentuje on przyjęcie samochodu w rozliczeniu, tym bardziej, iż jak wyżej wykazano, czynność rozliczenia w ramach umowy o charakterze ?datio in solutum? nie stanowi czynności podlegającej podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Zatem ? na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ? ważne jest jedynie aby z dokumentacji wynikało, na podstawie jakiego tytułu Wnioskodawca wszedł w posiadanie samochodu przyjętego w ramach rozliczenia.

Odnosząc się natomiast do części stanowiska Wnioskodawcy, dotyczącego zasadności wystawienia faktury VAT przy dokumentowaniu ww. transakcji, wyjaśnia się, że kwestia ta dotyczy sytuacji uregulowanej wyłącznie w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.). Jednakże ? co już wcześniej wskazano ? z pisma Wnioskodawcy z dnia 10 listopada 2011r. wynika jednoznacznie, iż Wnioskodawca nie oczekuje interpretacji w zakresie podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.