Skutki podatkowe zwrotu spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości

UZASADNIENIE

W dniu 28 października 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zwrotu spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości. Jako, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, pismem z dnia 19 grudnia 2011 r. znak: IBPB II/1/436-460/11/AŻ oraz IBPB II/1/415-968/11/AŻ wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono w dniu 04 stycznia 2012 r. (uiszczenie opłaty) oraz 09 stycznia 2011 r. (pozostałe braki formalne).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa wywłaszczył dziadka Wnioskodawcy z posiadanych gruntów aktem notarialnym umowy kupna - sprzedaży z 1986 r. Zgodnie z dokumentacją przedmiotowe grunty niezbędne były Skarbowi Państwa pod budownictwo wielorodzinne. Dziadek Wnioskodawcy zmarł w 2004 r. Postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone w 2005 r. Spadkobiercami zostało dwóch synów spadkodawcy (ojciec Wnioskodawcy i brat ojca), dziedziczących po ½ części każdy. Ojciec Wnioskodawcy zmarł w dniu 18 stycznia 2007 r. Postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone w dniu 24 października 2007 r.; spadek nabyli - żona spadkodawcy oraz jego syn (Wnioskodawca) i córka po 1/3 części każdy. Do 2010 r. Wnioskodawca nie posiadał wiedzy, że można wystąpić o zwrot wywłaszczonej nieruchomości niewykorzystanej zgodnie z pierwotnym celem. W marcu 2010 r. Wnioskodawca wraz z innymi spadkobiercami wystąpił z roszczeniem o zwrot części niewykorzystanych gruntów. Prawomocną decyzją Starosty z dnia 20 czerwca 2011 r. orzeczono o zwrocie części wywłaszczonej i niewykorzystanej nieruchomości pod warunkiem zwrotu na rzecz Gminy zwaloryzowanego odszkodowania za zwróconą nieruchomość. W sierpniu 2011 r. nastąpił zwrot zwaloryzowanego odszkodowania oraz sprzedaż ww. gruntów (nieruchomości).

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, iż w zawartej przez jego dziadka umowie kupna - sprzedaży (w formie aktu notarialnego) jest napisane ?(...) w oparciu o art. 8 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. 22, poz. 99) sprzedaję Skarbowi Państwa nieruchomość opisaną wcześniej?. W akcie notarialnym nie został wskazany cel zakupu nieruchomości przez Skarb Państwa, jednakże Starosta w treści uzasadnienia swojej decyzji o zwrocie nieruchomości wskazuje, że ?(...) zgodnie z dokumentacją znajdującą się w aktach sprawy nieruchomość niezbędna była Skarbowi Państwa pod budownictwo wielorodzinne?.

Wnioskodawca wskazał również, iż na decyzji Starosty dotyczącej zwrotu nieruchomości widnieje pieczęć o treści ?(...) decyzja niniejsza jest ostateczna i wykonalna z dniem 12 lipca 2011 r. (...)?.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca ma zgłosić otrzymany spadek, a jeżeli tak, to w którym urzędzie skarbowym i na jakim formularzu?
2. Czy od otrzymanego spadku należy zapłacić podatek?
3. Czy Wnioskodawca ma zapłacić podatek od sprzedaży przedmiotowych gruntów, a jeżeli tak, to w którym urzędzie i od jakiej wartości (czy od ceny sprzedaży czy też od różnicy ceny sprzedaży i zapłaconego zwaloryzowanego odszkodowania)?
   
   

Wnioskodawca uważa, iż w związku z zaistniałą sytuacją nie musi zgłaszać otrzymanego spadku i płacić podatku ponieważ na rozprawie spadkowej po ojcu sędzia poinformował spadkobierców, że postanowienie obejmuje wszystkie stany z przeszłości, jak i te, które w przyszłości mogą być ujawnione, a o których w tym momencie nie było wiadomo.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie musi on również płacić podatku od sprzedaży przedmiotowych gruntów, gdyż jest to restytucja czyli przywrócenie stanu sprzed wywłaszczenia.

Na tle zaistniałego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od spadków i darowizn w przedmiocie skutków podatkowych zwrotu spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydano odrębną interpretację znak: IBPB II/1/415-968/11/AŻ.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in. tytułem dziedziczenia.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Skarb Państwa wywłaszczył dziadka Wnioskodawcy z posiadanych gruntów aktem notarialnym umowy kupna-sprzedaży z 1986 r. W akcie notarialnym powołany został art. 8 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r.o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99). Dziadek Wnioskodawcy zmarł w 2004 r. Postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone w 2005 r. Spadkobiercami zostało dwóch synów spadkodawcy (ojciec Wnioskodawcy i jego brat), dziedziczących po ½ części każdy. Ojciec Wnioskodawcy zmarł w dniu 18 stycznia 2007 r. Postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone w 2007 r.; spadek nabyli - żona spadkodawcy oraz jego syn (Wnioskodawca) i córka - po 1/3 części każdy. W marcu 2010 r. Wnioskodawca wraz z innymi spadkobiercami wystąpił z roszczeniem o zwrot części niewykorzystanych gruntów. Prawomocną decyzją z dnia 12 lipca 2011 r. orzeczono o zwrocie części wywłaszczonej i niewykorzystanej nieruchomości.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zgodnie z art. 924 ww. ustawy, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Prawomocne postanowienie sądu ma natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 K.c.).

Z powołanych wyżej artykułów wynika, iż spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie. Roszczenie o zwrot nieruchomości jest prawem majątkowym.

W przedmiotowej sprawie zatem, jako że nieruchomość została zwrócona spadkobiercom (m.in. Wnioskodawcy) a nie spadkodawcy, przedmiotem spadku, który nabył Wnioskodawca po ojcu (według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia spadku, tj. śmierci ojca) było prawo majątkowe w postaci roszczenia o zwrot nieruchomości. Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał zatem z tytułu dziedziczenia prawa majątkowego.

W przypadku nabycia w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku - art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, w przypadku nabycia, które nie zostało zgłoszone do opodatkowania, a następnie nabycie to stwierdzono pismem obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma. Jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Stosownie do art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Natomiast zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 pkt 2 ww. ustawy ? w brzmieniu obowiązującym w 2007 r. i mającym zastosowanie, zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. nr 203, poz. 1267), w przypadkach, kiedy obowiązek powstał przed 01 stycznia 2009 r., czyli tak jak w przedmiotowej sprawie, gdzie postanowienie o nabyciu spadku po ojcu Wnioskodawcy uprawomocniło się w 2007 r.- zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu - art. 4a ust. 2 cyt. ustawy.

Obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez Wnioskodawcę spadku po ojcu powstał z datą uprawomocnienia się ww. orzeczenia sądu, tj. w 2007 r. Do przedmiotowego nabycia należy zatem stosować ustawę o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym w 2007 r. Wobec powyższego, należy stwierdzić, że ? w związku z tym, iż Wnioskodawca nie skorzystał z dyspozycji art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn i aktualnie ze zwolnienia tego nie może już skorzystać, bowiem minęły określone w nim 1-miesięczne terminy do zgłoszenia nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (zarówno ten określony w art. 4a ust. 1 jak i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn) - jest zobowiązany, na mocy powołanych wyżej przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, w tym art. 17a ust. 1 w związku z art. 1 i art. 6 ust. 4 ww. ustawy złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru (SD-3) i w zeznaniu tym wykazać nabyte w spadku prawo majątkowe. Organem podatkowym właściwym miejscowo, do którego należy złożyć zeznanie w przypadku nabycia tytułem dziedziczenia prawa majątkowego w postaci roszczenia o zwrot nieruchomości jest zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 ze zm.) organ właściwy według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (w tym przypadku ojca Wnioskodawcy).

Zatem wbrew stanowisku Wnioskodawcy jest on zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania podatkowego w związku z nabyciem w drodze spadku prawa majątkowego w postaci roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Wskazana przez niego argumentacja, iż nie musi zgłaszać otrzymanego spadku i płacić podatku ponieważ na rozprawie spadkowej po jego ojcu sędzia poinformował spadkobierców, że postanowienie obejmuje wszystkie stany z przeszłości, jak i te, które w przyszłości mogą być ujawnione, a o których w tym momencie nie było wiadomo, jest błędna. Należy zauważyć, iż na gruncie prawa polskiego spadkobierca nabywa spadek ipso iure (z mocy prawa) z chwilą jego otwarcia (nabywa zatem cały majątek spadkowy a zatem ten, o którym posiada wiedzę co do jego istnienia jak również ten o istnieniu którego nie ma wiedzy). Wydając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku Sąd stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobierców i wskazuje w jakich udziałach nabyli oni masę spadkową. Postanowienie obejmuje cały majątek spadkowy pozostawiony przez spadkodawcę (a zatem masę spadkową znaną spadkobiercom jak również nieznaną, jak np. w przedmiotowym przypadku prawo majątkowe w postaci roszczenia o zwrot nieruchomości), bez wskazywania konkretnych jego składników. Z istoty tego postanowienia nie można jednak wyciągać wniosku, iż do urzędu skarbowego tytułem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wystarczy zgłosić rzeczy i prawa majątkowe nabyte tytułem spadku znane w chwili wydania przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeżeli bowiem przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania ujawniony zostanie majątek spadkowy (o którego istnieniu spadkobierca nie miał wiedzy), należy również ten składnik masy spadkowej zgłosić do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

W przedmiotowej sprawie należy zatem wykazać w zeznaniu podatkowym nabyte w spadku prawo majątkowe w postaci roszczenia o zwrot nieruchomości. Gdyby bowiem nie nabyte w spadku roszczenie, Wnioskodawca nie miałby legitymacji prawnej by dochodzić jako spadkobierca zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.