opodatkowanie zachowku sygn: IBPBII/1/436-85/11/AŻ

26.4.2011

opodatkowanie zachowku

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 oraz § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2011r. (data wpływu do tut. Biura ? 28 stycznia 2011r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych wypłaty zachowku wraz z odsetkami:

w części dotyczącej wykazania odsetek w zgłoszeniu SD-Z2 ? jest nieprawidłowe,
w części dotyczącej nie składania zgłoszenia SD-Z2, w sytuacji kiedy w okresach 6-miesięcznych kwota części wypłaconego zachowku nie przekroczy 9.637 zł ? jest nieprawidłowe,
w pozostałej części - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 stycznia 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych wypłaty zachowku wraz z odsetkami.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Ojciec wnioskodawcy zmarł w dniu 29 kwietnia 2008r. Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 09 lipca 2008r. stwierdził, że spadek po ojcu wnioskodawcy na podstawie testamentu notarialnego sporządzonego w dniu 17 października 2006r. nabyli córka M.C. w #190; części oraz siostrzenica M.D. w #188; części. Matka wnioskodawcy w imieniu swojego małoletniego syna wystąpiła do Sądu Okręgowego z pozwem przeciwko obu spadkobierczyniom o zapłatę zachowku. Prawomocnym wyrokiem z dnia 29 października 2010r. Sąd zasądził od M.C. na rzecz wnioskodawcy kwotę 55 945,53 zł z ustawowymi odsetkami od 18 kwietnia 2010r. do dnia faktycznej zapłaty, a od M.D. kwotę 25 172,51 zł z ustawowymi odsetkami od 18 kwietnia 2010r. do dnia faktycznej zapłaty.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy jeżeli osoby zobowiązane do zapłaty zachowku będą go płaciły w ratach, to wnioskodawca będzie zmuszony od każdej raty składać zgłoszenie SD-Z2, które obejmować będzie także odsetki...
Czy jeśli raty uiszczane byłyby co miesiąc, wnioskodawca mógłby je sumować i dokonać zgłoszenia SD-Z2 tak, by od pierwszej wpłaconej raty nie upłynęło 6 miesięcy...
Czy koniecznym jest przedstawienie w urzędzie skarbowym postanowienia o nabyciu spadku...
Czy roszczenie będzie zaspokojone w chwili ściągnięcia należności przez komornika na jego konto czy po ich przekazaniu wnioskodawcy przez komornika...
Czy jeżeli poszczególne raty zapłaty zachowku będą niższe niż 9.637 zł w okresie 6 miesięcy łącznie, to wnioskodawca nie ma obowiązku składania zgłoszenia SD-Z2...
Czy zawarty w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwrot od jednej osoby dotyczy spadkodawcy czy spadkobierców...

Ad. 1

W ocenie wnioskodawcy, z uwagi na treść art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn będzie on zmuszony do każdorazowego złożenia zgłoszenia SD-Z2 w sytuacji wpłacenia na jego konto przez spadkobierczynię jakiejkolwiek części zasądzonego zachowku, bez względu na to czy będzie to roszczenie główne czy odsetki.

Ad. 2

Zdaniem wnioskodawcy, nie ma podstaw prawnych by w przypadku comiesięcznych wpłat części zachowku dokonywać comiesięcznych zgłoszeń SD-Z2. Art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn daje możliwość dokonania zgłoszenia w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego czyli można sumować miesięczne wpłaty w ten sposób by od 1 raty nie upłynęło 6 miesięcy.

Ad. 3

Wnioskodawca wskazał, iż zachowek zasądzony jest mocą wyroku sądowego, a nie postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku czy też z mocy prawa.

Ad. 4

Zdaniem wnioskodawcy, roszczenie będzie zaspokojone w chwili przekazania kwot pieniężnych przez komornika na konto wnioskodawcy.

Ad. 5

W ocenie wnioskodawcy, przepis art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn dopuszcza możliwość nie składania zgłoszenia SD-Z2 (brak obowiązku), jeśli w okresie 6 miesięcy łączna kwota wypłaconego wnioskodawcy zachowku nie przekroczy 9.637 zł.

Ad. 6

Zdaniem wnioskodawcy, zwrot ? od jednej osoby? dotyczy spadkodawcy bo to po nim zostają nabyte prawa majątkowe.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej ?podatkiem?, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

W myśl art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r.

? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu tytułem zachowku ? z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie ? art. 9 ust. 2 zd. pierwsze powołanej ustawy. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. dla I grupy podatkowej 9.637 zł) - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

W myśl art. 4a ust. 4 przedmiotowej ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków jedynie, gdy:

wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż ojciec wnioskodawcy zmarł w dniu 29 kwietnia 2008r. Sąd Rejonowy w postanowieniu z dnia 09 lipca 2008r. stwierdził, że spadek po ojcu wnioskodawcy na podstawie testamentu notarialnego sporządzonego w dniu 17 października 2006r. nabyli córka M.C. w #190; części oraz siostrzenica M.D. w #188; części. Matka wnioskodawcy w imieniu swojego małoletniego syna wystąpiła do Sądu Okręgowego z pozwem przeciwko obu spadkobierczyniom o zapłatę zachowku. Prawomocnym wyrokiem z dnia 29 października 2010r. Sąd zasądził od M.C. na rzecz wnioskodawcy kwotę 55 945,53 zł, a od M.D. kwotę 25 172,51 zł, z ustawowymi odsetkami od obu spadkobierczyń liczonymi od 18 kwietnia 2010r. do dnia faktycznej zapłaty.

Z uwagi na to, iż zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniężną wypłacaną przez spadkobierców (lub zapisobierców) osobom wymienionym w art. 991 Kodeksu cywilnego, spełnienie roszczenia o zachowek następuje w chwili jego wypłaty. Konsekwencją powyższego jest fakt, iż osoby, którym przysługują roszczenia z tytułu zachowku nie nabywają sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia z chwilą śmierci spadkodawcy, gdyż osobom tym przysługuje jedynie roszczenie do spadkobiercy o wypłatę sumy pieniężnej na pokrycie zachowku lub jego uzupełnienia. W związku z powyższym momentem nabycia na podstawie zachowku jest chwila spełnienia świadczenia, wykonania tego prawa, tj. wypłata zachowku lub jego części. Tym samym moment ten będzie decydował o możliwości stosowania zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z treści wniosku nie wynika, aby wnioskodawca otrzymał już zasądzony na swoją rzecz zachowek. Jeżeli zatem otrzyma zachowek lub jego część i spełni wszystkie warunki wymienione w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie mógł skorzystać na mocy tego przepisu ze zwolnienia z opodatkowania. Wnioskodawca zgłoszenie w powyższym zakresie winien składać każdorazowo na formularzu SD-Z2, w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli wypłaty kolejnej raty zachowku.

Nie ma obowiązku przedstawienia w urzędzie skarbowym prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, bowiem, jak słusznie stwierdził wnioskodawca, to postanowienie nie jest dokumentem potwierdzającym nabycie świadczeń tytułem zachowku. Brak jest również przeszkód prawnych, aby zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych - druk SD-Z2 składać raz na 6 miesięcy. Istotnym jest jednak, aby zgłoszenie nabycia zostało dokonane z zachowaniem terminu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli zasądzony zachowek będzie egzekwowany przez komornika, wówczas roszczenie będzie zaspokojone w chwili przekazania wnioskodawcy kwot pieniężnych przez komornika. O zakwalifikowaniu do grupy podatkowej decyduje relacja spadkodawca ? uprawniony do zachowku. A zatem wskazane w art. 9 ust. 1 ustawy określenie nabycie od jednej osoby, oznacza nabycie od spadkodawcy tytułem zachowku.

W tej części zatem stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Z kolei nie można zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawcy, w którym wskazał, iż należy dokonać zgłoszenia na druku SD-Z2 w sytuacji wpłacenia na jego konto przez spadkobierczynie jakiejkolwiek części zasądzonego zachowku bez względu na to czy będzie to roszczenie główne czy odsetki. Należy bowiem zauważyć, iż podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi otrzymany zachowek bez doliczania otrzymanych odsetek. Odsetki ustawowe stanowią bowiem formę odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych i nie można ich uznać za należną osobie uprawnionej wartość udziału spadkowego, która by jej przypadała przy dziedziczeniu ustawowym. W przedmiocie wypłaconych odsetek zastosowanie znajdą zatem regulacje zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym wnioskodawca nie wykazuje w zgłoszeniu SD-Z2 odsetek od zachowku.

W tej części zatem stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Nie można się również zgodzić ze stanowiskiem wnioskodawcy, iż art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn dopuszcza możliwość nie składania zgłoszenia SD-Z2 (brak obowiązku), jeśli w okresie 6 miesięcy łączna kwota wypłaconego wnioskodawcy zachowku nie przekroczy 9.637 zł. Obowiązek podatkowy, przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części, po przekroczeniu kwoty wolnej - w I grupie podatkowej kwoty 9.637 zł, jednakże w myśl art. 9 ust. 2 zd. pierwsze powołanej ustawy jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Powyższy przepis zobowiązuje do sumowania (kumulowania) nabycia dokonywanego w okresie 5 lat. Zatem o ile wcześniej wnioskodawca nie otrzymał od spadkodawcy rzeczy czy praw majątkowych z tytułów wymienionych w treści art. 1 ust. 1 cyt. ustawy, to otrzymane tytułem zachowku kwoty do momentu kiedy ich łączna wartość nie przekroczy kwoty wolnej określonej dla I grupy podatkowej nie wymagają zgłoszenia na druku SD-Z2. Zgłoszeniu (każdorazowo lub w okresach 6 ? miesięcznych) dla celów skorzystania ze zwolnienia będzie podlegało otrzymanie każdej kolejnej kwoty.

W tej części zatem stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.