Czy nieodpłatne udostępnienie nieruchomości przewłaszczonej na bank na zabezpieczenie spłaty kredytu, (...)

UZASADNIENIE

W dniu 19 marca 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych dla osoby fizycznej nieodpłatnego udostępnienia nieruchomości przewłaszczonej na Bank.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca zamierza udzielając kredytu klientowi (klientem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna) zabezpieczyć spłatę kredytu m. in. w drodze przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie. Przewłaszczenie będzie dokonywane w drodze umowy o przewłaszczenie nieruchomości na wnioskodawcę, przy pozostawieniu faktycznego władztwa nad nieruchomością w rękach klienta. Przeniesienie własności nieruchomości klienta na Bank następuje jedynie na zabezpieczenie spłaty kredytu, z tego też względu Bank jednocześnie zezwala klientowi na okres spłaty kredytu, do czasu zwrotnego przeniesienia własności na klienta, do korzystania z nieruchomości w pełnym zakresie. Bank zamierza umożliwić klientowi korzystanie z nieruchomości nieodpłatnie, na podstawie klauzuli w umowie przewłaszczenia. Rozwiązanie to wynika ściśle z istoty przewłaszczenia, które dokonywane jest na zabezpieczenie spłaty i nie zmierza do rzeczywistego przeniesienia władztwa nad nieruchomością. Rzeczywiste przeniesienie własności nieruchomości na Bank może nastąpić jedynie w przypadku nie dokonania spłaty kredytu przez klienta.

Powstaje wątpliwość, czy fakt nieodpłatnego charakteru udostępnienia przedmiotowej nieruchomości nie będzie rodzić obowiązku podatkowego w podatku dochodowym, po stronie klienta ze względu na literalne brzmienie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (klientami mogą być bowiem osoby fizyczne jak i prawne). Z tego wynika, że we wniosku o interpretację ocenie podlegają przepisy zarówno ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i od osób prawnych.

Obie ustawy o podatku dochodowym, przewidują analogiczne rozwiązania w zakresie uznania, iż przychodami nie są przychody z ?odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu ? do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy?. Z tego względu, w piśmiennictwie podatkowym przyjmuje się, iż dla celów podatkowych przewłaszczana rzecz jest własnością przewłaszczającego ? klienta, do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy- tu wydania nieruchomości przejmującemu. Założenie to zdaniem wnioskodawcy wynika z całokształtu przedmiotowych regulacji zawartych w ustawach o podatku dochodowym. Wnioskodawca dodatkowo zaznacza, iż istotnym elementem przewłaszczenia jest oprócz przeniesienia własności na zabezpieczenie także udzielenie jednoczesnej zgody przewłaszczającemu ? dłużnikowi ? na bezpłatne oddanie nieruchomości dłużnikowi do używania, do czasu pełnej spłaty kwoty kredytu wraz z należnymi odsetkami, prowizjami, opłatami i kosztami z nimi związanymi. Powstaje więc pytanie o tytuł prawny do korzystania przez dłużnika z nieruchomości, której własność przeniósł on na zabezpieczenie na Bank. Zdaniem wnioskodawcy, brak jest potrzeby generowania dodatkowego tytułu prawnego w tym zakresie, poza wyrażeniem zgody w umowie o przewłaszczenie.

Ze względu na istotę instytucji prawnej jaką jest przewłaszczenie na zabezpieczenie wierzytelności, dla celów podatkowych przewłaszczenie na zabezpieczenie nie powoduje przejścia prawa własności nieruchomości na Bank. Wobec czego nieodpłatne udostępnienie nieruchomości przez Bank przewłaszczającemu, nie powinno rodzić jakiegokolwiek opodatkowania przychodu po stronie klienta Banku.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy nieodpłatne udostępnienie osobie fizycznej nieruchomości przewłaszczonej na Bank na zabezpieczenie spłaty kredytu, poprzez udzielenie zgody przez Bank na korzystanie z nieruchomości do czasu spłaty kredytu w umowie przewłaszczenia, rodzi po stronie przewłaszczającego przychód podlegający oszacowaniu jako równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości...

Zdaniem wnioskodawcy, do uzyskania przychodu po stronie przewłaszczającego nieruchomość nie dochodzi, ze względu na cel przewłaszczenia polegający jedynie na zabezpieczeniu spłaty wierzytelności. Wobec powyższego, korzystanie przez przewłaszczającego z nieruchomości odbywa się w ramach jego uprawnień do nieruchomości jako jej posiadacza, a nawet właściciela dla celów podatkowych

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Umowa o przewłaszczenie (przelew) na zabezpieczenie stanowi tzw. fiducjarne (powiernicze) przeniesienie własności, polegające na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela prawa własności rzeczy z jednoczesnym ustanowieniem zobowiązania wierzyciela do korzystania przez dłużnika z prawa własności w granicach ustalonych przez strony. Zobowiązanie wierzyciela jest zastrzeżone pod warunkiem zawieszającym zaspokojenia zapłaty roszczenia zabezpieczonego poprzez przewłaszczenie.

Poglądy w orzecznictwie sądowym wobec notarialnej formy umowy przewłaszczenia nieruchomości są podzielone, nie zawsze jest ona uznawana.

Za dopuszczalnością takiej formy przemawia forma umowy bezwarunkowej. Własność w takim przypadku przechodzi na wierzyciela bezwarunkowo, nie narusza zatem wymogu z art. 157 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Wierzyciel zobowiązuje się jednocześnie do przeniesienia z powrotem własności nieruchomości na dłużnika, z chwilą zapłaty przez niego długu. Celem przeniesienia własności przedmiotu umowy nie jest bowiem powiększenie majątku wierzyciela, lecz jedynie zabezpieczenie wierzytelności przysługującej względem dłużnika.

Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych, czyli bezpośrednio nieuregulowanych w ustawie. Jej zawieranie jest dopuszczalne w ramach przewidzianej w art. 3531 ww. Kodeksu cywilnego zasady swobody umów w obrocie cywilnym. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Do przedmiotowo istotnych elementów konstruujących umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie należy zamieszczenie w jej treści zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu własności na przewłaszczającego przez wierzyciela, w razie spłaty długu.

Odpłatne zbycie nieruchomości dokonywane przez osoby fizyczne stanowi źródło przychodu, o którym mowa a art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Jednakże w myśl art. 10 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy przepisów ust. 1 pkt 8 nie stosuje się do odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu - do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy.

Z powyższego wynika, iż przewłaszczenie w celu zabezpieczenia wierzytelności jest neutralne podatkowo do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy, bowiem ma ono na celu wyłącznie wzmocnienie pewności wierzyciela, że jego dług zostanie spełniony w przyszłości.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że Bank zamierza udzielając kredytu klientowi zabezpieczyć spłatę kredytu m.in. w drodze przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie tej spłaty. Przewłaszczenie będzie dokonywane w drodze umowy o przewłaszczenie nieruchomości na wnioskodawcę, przy pozostawieniu faktycznego władztwa nad nieruchomością w rękach klienta. Przeniesienie własności nieruchomości klienta na Bank następuje jedynie na zabezpieczenie spłaty kredytu, z tego też względu Bank jednocześnie zezwala klientowi na okres spłaty kredytu, do czasu zwrotnego przeniesienia własności na klienta, do korzystania z nieruchomości w pełnym zakresie. Bank zamierza umożliwić klientowi korzystanie z nieruchomości nieodpłatnie, na podstawie klauzuli w umowie przewłaszczenia. Rzeczywiste przeniesienie własności nieruchomości na Bank może nastąpić jedynie w przypadku nie dokonania spłaty kredytu przez klienta.

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 11 ust. 2a ww. ustawy wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
4. w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
   
   

Wskazać należy, iż termin ?nieodpłatne świadczenie? w rozumieniu przepisów prawa podatkowego obejmuje zdarzenia prawne i gospodarcze, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub też wszystkie zdarzenia gospodarcze i prawne w działalności, których skutkiem jest nieodpłatne tj. niezwiązane z kosztami lub inną forma ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar finansowy.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż u korzystającego z nieruchomości przewłaszczonej na zabezpieczenie kredytu nie powstanie żadne przysporzenie, gdyż z istoty umowy przewłaszczenia wynika, iż nie otrzymuje on nieodpłatnego świadczenia. Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wywiera skutków podatkowoprawnych aż do chwili jej pełnej realizacji (czyli wykonania uprawnień przysługujących wierzycielowi). Pozostawieniu przedmiotów przewłaszczonych u kredytobiorcy (co jest zasadą i ekonomicznym uzasadnieniem zawierania umów tego typu) nie towarzyszy zatem żaden obowiązek podatkowy.

Biorąc zatem możliwość powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe bowiem możliwość korzystania z nieruchomości przewłaszczonej na Bank do czasu spłaty kredytu nie będzie powodować po stronie klientów wnioskodawcy powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku ? Białej ul. Traugutta 2a, 43-330 Bielsko ? Biała.