Czy wypłacone odszkodowanie jest przychodem do opodatkowania?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 04 maja 2011r. (data wpływu do tut. Biura 11 maja 2011r.), uzupełnionym w dniach 25 lipca 2011r. oraz 16 sierpnia 2011r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty przez Gminę odszkodowania za przejęcie nieruchomości pod drogę - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 maja 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty przez Gminę odszkodowania za przejęcie nieruchomości pod drogę.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismami z dnia 15 lipca 2011r. Znak: IBPBII/2/415-622/11/MMa oraz 04 sierpnia 2011r. Znak: IBPB II/2/415-622/11/MMa, wezwano wnioskodawcę do ich uzupełnienia. Uzupełnienia wniosku dokonano odpowiednio w dniach 25 lipca 2011r. oraz 16 sierpnia 2011r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca nabył w drodze kupna w dniu 23 lipca 2010r. za kwotę 16.000 zł nieruchomość o powierzchni 0,155 ha. Następnie zawarł ugodę dotyczącą odszkodowania za przejęcie gruntów przez Gminę pod drogę na mocy prawa i odszkodowanie otrzymał.

Zgodnie z treścią ww. ugody zawartej pomiędzy Gminą a współwłaścicielami w dniu 29 marca 2011r. w Urzędzie Miejskim, w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za przejęcie przez Gminę pod drogę z mocy prawa (art. 98 ust. 1-3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010r. Nr 102 poz. 651 ze zm.)) działki nr 1360/12 o pow. 0,0147 ha, stanowiącej współwłasność wnioskodawcy i jego żony, strony zgodnie oświadczają, iż zawierają ugodę o treści:

• za działkę nr 1360/12 o powierzchni 0,0147 ha, wydzieloną pod poszerzenie drogi publicznej gminnej z nieruchomości stanowiącej współwłasność wnioskodawcy zgodnie z podziałem geodezyjnym dokonanym na ich wniosek, która przeszła z mocy prawa na własność gminy z dniem, w którym decyzja ta stała się ostateczna (tj. z dniem 22 stycznia 2011r.) - na mocy art. 98 ust. 1-3 ustawy o gospodarce nieruchomościami Gmina wypłaci odszkodowanie, zgodnie z art. 98 ust. 3 wyżej cytowanej ustawy, w wysokości 6.330 zł.,
• współwłaściciele oświadczają, iż kwota w wysokości 6.330 zł stanowi pełną rekompensatę za działkę nr 1360/12 i wyczerpane zostały ich roszczenia w stosunku do gminy o wysokość odszkodowania za w/w działkę,
• wypłata odszkodowania nastąpi w terminie 14 dni od daty spisania niniejszej ugody, przelewem, kwoty 6.330 zł na konto wnioskodawcy.
  
  

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłacone odszkodowanie jest przychodem do opodatkowania...

Zdaniem wnioskodawcy, odszkodowanie wolne jest od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam co następuje.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) ? opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca w dniu 23 lipca 2010r. nabył za kwotę 16.000 zł na współudział nieruchomość stanowiącą działkę o powierzchni 0,155 ha. Następnie na mocy ugody sporządzonej w Urzędzie Miejskim w dniu 29 marca 2011r. pomiędzy współwłaścicielami ww. nieruchomości a Gminą ustalono wysokość odszkodowania za wydzieloną z ww. nieruchomości działkę o powierzchni 0,0147 ha, która została przejęta przez Gminę w celu realizacji inwestycji tj. poszerzenia drogi publicznej gminnej. Gmina wypłaciła współwłaścicielom odszkodowanie za przejętą działkę w kwocie 6.330 zł.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż przychód jaki wnioskodawca otrzymał w postaci odszkodowania wypłaconego na podstawie ugody w związku z przejęciem przez Gminę pod drogę działki o powierzchni 0,0147 ha jest dla niego rodzajem przysporzenia a tym samym źródłem podatkowego przychodu. Należy go potraktować jako przychód z tzw. ?innych źródeł?, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie słowo ?w szczególności? oznacza, iż podana definicja zawiera otwarty katalog przychodów z innych źródeł, w którym mieszczą się również różnego rodzaju odszkodowania w tym odszkodowanie jakie wnioskodawca otrzymał od Gminy. Przychód ten należy zatem potraktować jako przychód z tzw. ?innych źródeł?, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Niektóre z odszkodowań, pod pewnymi warunkami mogą jednak podlegać zwolnieniu z opodatkowania. W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu jednoznacznie wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia bowiem korzystają jedynie te odszkodowania, których prawo do otrzymania wynika wprost z przepisów ustawy lub aktów wykonawczych, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz cytowane powyżej przepisy art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy stwierdzić należy, że wnioskodawcy nie przysługuje zwolnienie z opodatkowania przychodu z tytułu odszkodowania wypłaconego na podstawie ugody zawartej między wnioskodawcą a Gminą. Z powołanego powyżej przepisu w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że zwolnieniu podlegają jedynie te odszkodowania wypłacone na podstawie ugody, co do których zawarcie ugody nastąpiło przed sądem. Tymczasem sam wnioskodawca wskazał, że przedmiotowa ugoda, na podstawie której wypłacono mu odszkodowanie nie była zawarta przed sądem. Ostatecznie doszło do zawarcia w Urzędzie Miejskim ugody pomiędzy właścicielami a Gminą, na mocy której Gmina zobowiązała się do wypłacenia właścicielom stosownego odszkodowania. Tym samym nie został spełniony warunek pozwalający zwolnić przedmiotowe odszkodowane z opodatkowania. To oznacza, że wnioskodawcy nie przysługuje zwolnienie na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, na które powołuje się wnioskodawca.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu zwolnień zawartych w art. 21 przewiduje jednak jeszcze jeden przepis, który dotyczy odszkodowań. Przepis ten jest przepisem szczególnym w stosunku do zwolnienia zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przedmiotem przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy są warunki jakie należy spełnić aby odszkodowanie otrzymane z tytułu pozbawienia prawa własności nieruchomości nie podlegało opodatkowaniu.

Warto jednak dodać, że pozbawienie prawa do nieruchomości następuje nie tylko na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 102 poz. 651 ze zm.) ale również na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008, Nr 193, poz. 1194 ze zm.). Odszkodowania wypłacane na podstawie realizacji procedury pozbawienia własności zawartej w każdej z tych ustaw mogą mieścić się w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Dla możliwości zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 29 istotnym jest, aby uzyskane odszkodowanie było wypłacone stosownie do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Wnioskodawca wskazał, że Gmina zobowiązała się wypłacić odszkodowanie na podstawie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że otrzymane przez wnioskodawcę odszkodowanie stanowić będzie odszkodowanie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, aby skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w cytowanym wyżej art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wystarczy wyłącznie fakt, że odszkodowanie wypłacone zostaje za nieruchomość przejętą na realizację celu publicznego. Z analizy tego przepisu wynika również, że przedmiotowe zwolnienie nie będzie przysługiwało jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

• nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,
• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.
  
  

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden z warunków albo żaden z nich, wówczas uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

Z analizy przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca nabył udział w przedmiotowej nieruchomość w dniu 23 lipca 2010r. Następnie z ww. działki została wydzielona mniejsza działka, która została przejęta na rzecz Gminy celem poszerzenia drogi publicznej gminnej.

Wnioskodawca wskazał, że przedmiotową nieruchomość o powierzchni 0,155 ha kupił za cenę 16.000 zł jako współwłaściciel. Natomiast z tytułu wypłaty odszkodowania współwłaściciele otrzymali za wydzieloną z ww. nieruchomości działkę o powierzchni 0,0147 ha kwotę 6.330 zł. Zatem aby ustalić czy w przedmiotowej sprawie spełniony został drugi z warunków, który wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia należy obliczyć cenę nabycia przejętej działki. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że działka o powierzchni 0,155 ha została nabyta za kwotę 16.000 zł. Natomiast powierzchnia przejętej przez Gminę działki wynosiła 0,0147 ha. Aby zatem ustalić jaka była cena nabycia działki, za którą wypłacono wnioskodawcy odszkodowanie należy skorzystać z proporcji i obliczyć cenę nabycia wydzielonej działki w stosunku do ceny zakupu działki, z której została ona wydzielona. Skoro za działkę o powierzchni 0,155 ha wnioskodawca zapłacił 16.000 zł to proporcjonalnie za część działki o powierzchni 0,0147 ha wnioskodawca zapłacił 1.517,41 zł. Natomiast odszkodowanie otrzymane przez wnioskodawcę za przejętą na rzecz Gminy działkę wynosiło 6.330 zł. Zatem aby został spełniony drugi z warunków, cena za którą wnioskodawca nabył przejętą przez Gminę działkę powinna być nie niższa niż 3.165 zł (cena nabycia ww. działki nie niższa niż 50% wartości odszkodowania). Stosownie do powyższego stwierdzić należy, że cena nabycia działki w stosunku do działki, za którą współwłaściciele otrzymali odszkodowanie była więc o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania otrzymanego od Gminy za przejętą działkę.

Mając na uwadze cytowane powyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że spełniony został również drugi warunek wyłączający możliwość zastosowania zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem ww. zwolnienie nie znajdzie zastosowana w przedmiotowej sprawie.

Reasumując należy stwierdzić, że ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy może korzystać odszkodowanie, którego wysokość i zasady ustalania wynikają wprost z przepisów prawa, przyznane na podstawie ugody zawartej przed sądem. W przedmiotowej sprawie nie zachodzi zatem okoliczność umożliwiająca zastosowanie tego zwolnienia. Wskazać również należy, iż otrzymane odszkodowanie nie może korzystać ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż spełnione zostały oba warunki wyłączające zastosowanie przedmiotowego zwolnienia. Odszkodowanie będzie zatem stanowiło dla wnioskodawcy przychód ?z innych źródeł?, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający wykazaniu w zeznaniu rocznym za 2011r..

Podkreślenia wymaga fakt, iż zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz utrwalonym orzecznictwem sądowym, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3 i 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podobnie jak wszystkie ulgi i zwolnienia stanowi również wyjątek od zasady powszechności opodatkowania wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowiącego, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Oznacza to, że przy stosowaniu ulg i zwolnień podatkowych nie jest dopuszczalne posługiwanie się wykładnią rozszerzającą. Zastosowanie bowiem może mieć jedynie wykładnia językowa (literalna). Wszelkie odstępstwa od tej zasady muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Należy także wskazać, iż z uwagi na fakt, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika jednoznacznie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - niniejsza interpretacja została wydana wyłącznie dla wnioskodawcy. Współwłaściciel nieruchomości chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinien wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie i uiścić stosowną opłatę.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.