Wystawienie faktury VAT przez spółkę komandytową w ramach której radca prawny i adwokaci świadczą (...)

UZASADNIENIE

W dniu 6 sierpnia 2012r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek, o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku i sposobu wystawiania faktur VAT przez spółkę komandytową, w ramach której radca prawny i adwokaci świadczą pomoc prawną z urzędu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółka komandytowa) wnosi o wydanie interpretacji podatkowej w zakresie obowiązku i sposobu wystawiania faktur VAT przez spółkę komandytową, w ramach której radca prawny i adwokaci świadczą pomoc prawną z tytułu przyznanego z urzędu radcy prawnemu wynagrodzenia i w tym zakresie zapewnienie prawidłowej interpretacji art. 15 ust. 3 pkt 3 i art. 15 ust. 2 ustawy od towarów i usług i uznanie, iż usługa radcy prawnego wykonywana z urzędu, która była świadczona przez radcę prawnego wykonującego zawód w ramach spółki komandytowej jest działalnością opodatkowaną podatkiem VAT przez tą Spółkę.

Podatnik wykonuje zawód radcy prawnego w ramach spółki komandytowej oraz na zlecenie sądu jest pełnomocnikiem z urzędu. Dodatkowo nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej, nie posiada zatem statusu podatnika podatku od towarów i usług, a zawód wykonuje jedynie w spółce. Działalność podatnika polega na świadczeniu pomocy prawnej w różnych formach wskazanych w ustawie z 6 maja 1982r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002r. Nr 123, poz. 1059), w tym może on być wyznaczany do świadczenia pomocy prawnej jako pełnomocnik z urzędu w postępowaniach przed sądami oraz innymi organami władzy publicznej, które będą wypłacały mu wynagrodzenie. Idąc dalej, na podstawie wykonanego zlecenia Sąd przyznaje Podatnikowi określoną kwotę tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, na podstawie wystawionej faktury VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy podatnikiem podatku VAT od wynagrodzenia przyznanego radcy prawnemu przez Sąd, a świadczącego pomoc prawną z Urzędu jest radca prawny wykonujący zlecenie Sądu, czy też Spółka w której pracuje i świadczy pomoc prawną?

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z faktem, iż Podatnik wykonuje zawód radcy prawnego w formie spółki komandytowej, fakturę VAT opiewającą na kwotę zasądzonych kosztów powinna wystawić spółka, w której pracuje i jest wspólnikiem, a radca prawny, który świadczył pomoc prawną nie ma obowiązku wystawienia faktury VAT oraz złożenia deklaracji VAT-7 uwzględniających obrót z tytułu wynagrodzenia za świadczenie usług pomocy prawnej z urzędu. Dodatkowo należy zauważyć, iż najnowsze orzecznictwo NSA (wyrok z 27 stycznia 2011r., I FSK 1312/10) bezsprzecznie podtrzymuje linię Wojewódzkich Sądów Administracyjnych z których wynika, że nie może zostać uznane za zgodne z przepisami wspólnotowymi takie rozumienie przepisów w tym zakresie, że dochodzi do sytuacji, w której w zakresie tego samego podatku, takie same czynności, wykonywane przez tę samą osobę w ramach jednego zawodu, są opodatkowane jako działalność gospodarcza dwóch podmiotów.

Dodatkowo biorąc pod uwagę uzasadnienie powyższego wyroku Ustawa VAT, zgodnie z wymogami prawa wspólnotowego, kładzie nacisk przede wszystkim na ekonomiczne aspekty czynności, odrywając ją od jej skutków konwencjonalnych na gruncie prawa cywilnego (por. Komentarz do art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004r. Nr 54, poz. 535), [w:] A. Bartosiewicz, R. Kubacki, VAT. Komentarz, Lex, 2010, wyd. IV). Jednocześnie biorąc pod uwagę przepis art. 14e § 1 Ustawy Ordynacja podatkowa Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dlatego też wydaje się, iż per analogiam przepis ten powinien mieć także zastosowanie przy wydawaniu interpretacji indywidualnej w jednostkowej sprawie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepisy art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT definiują pojęcie dostawy towarów i świadczenia usług za wynagrodzeniem.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2010r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Na podstawie art. 8 ust. 1 ww. ustawy radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);
2. partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

W myśl art. 8 ust. 2 ww. ustawy wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie pomocy prawnej.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Na podstawie art. 4a ust. 1 ww. ustawy adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);
2. partnerskiej, w której partnerami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

W myśl art. 4a ust. 2 ww. ustawy wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie pomocy prawnej.

Stosownie do art. 21 ust. 3 tej ustawy, adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową.

Świadczenie przez radcę prawnego (adwokata) usług przypisanych tym zawodom (odpowiednio: art. 4 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych, art. 4 ust. 1 ww. ustawy Prawo o adwokaturze) wpisuje się w działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Będzie ona podlegała opodatkowaniu niezależnie od tego, do jakiego źródła przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych zostanie zakwalifikowany osiągnięty z tytułu tej działalności przychód. Ocena kto uzyska status podatnika podatku od towarów i usług, powinna uwzględniać z jednej strony sposób, w jaki dochodzi do ustanowienia radcy prawnego (adwokata) pełnomocnikiem z urzędu, z drugiej zaś specyfikę samego wykonywania zawodu radcy prawnego (adwokata), obejmującego również świadczenie pomocy prawnej z urzędu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że radca prawny (adwokat) ma obowiązek prowadzenia sprawy z urzędu, jeżeli zostanie wyznaczony przez właściwą izbę radców prawnych (odpowiednio: okręgową radę adwokacką). Obowiązek ten, o charakterze korporacyjnym i zawodowym, obciąża radcę prawnego (adwokata) bez względu na sposób i formę wykonywania zawodu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż radca prawny wykonuje swój zawód w ramach spółki komandytowej oraz na zlecenie sądu jest pełnomocnikiem z urzędu. Dodatkowo nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej, nie posiada zatem statusu podatnika podatku od towarów i usług, a zawód wykonuje jedynie w spółce. Działalność podatnika polega na świadczeniu pomocy prawnej w różnych formach wskazanych w ustawie z 6 maja 1982r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002r. Nr 123, poz. 1059), w tym może on być wyznaczany do świadczenia pomocy prawnej jako pełnomocnik z urzędu w postępowaniach przed sądami oraz innymi organami władzy publicznej, które będą wypłacały mu wynagrodzenie. Na podstawie wykonanego zlecenia Sąd przyznaje Podatnikowi określoną kwotę tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, na podstawie wystawionej faktury VAT.

Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa stwierdzić należy, że świadcząc pomoc prawną z urzędu radca prawny (adwokat) działa na zlecenie Sądu, które to zlecenie na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług odczytywać należy jako skierowany do radcy prawnego (adwokata) nakaz reprezentowania osoby wskazanej w postanowieniu przyznającym prawo pomocy. Okoliczność, że określonego z imienia i nazwiska radcę prawnego (adwokata) wskazuje samorząd radcowski (samorząd adwokacki) jest kwestią techniczną, racjonalnym rozwiązaniem, pozwalającym na wybór konkretnego radcy prawnego (adwokata) przez podmiot działający niejako w imieniu radców prawnych (adwokatów), będący ich zrzeszeniem, a zatem dysponujący wiedzą niezbędną do wyznaczenia osoby właściwej w danej sprawie.

Istotą, przedmiotem, powyższego zlecenia (nakazu) sądu jest właśnie owo reprezentowanie określonej osoby w postępowaniu sądowym, nie zaś poszczególne czynności składające się na tę reprezentację. Sposób reprezentacji, czynności podejmowane w jej ramach, zależą już od woli podmiotu reprezentowanego i radcy prawnego (adwokata). Osoba, która uzyskała prawo pomocy w zakresie ustanowienia radcy prawnego (adwokata) z urzędu, nie musi zaakceptować wskazanego jej radcy prawnego (adwokata). Natomiast radca prawny (adwokat) ? jak wskazano wyżej ? nie może odmówić bycia pełnomocnikiem tej osoby.

Bez stosownego postanowienia sądu w przedmiocie prawa pomocy, nie mógłby powstać stosunek umocowania między radcą prawnym (adwokatem) i osobą, na rzecz której ma on działać. Tym niemniej radca prawny (adwokat) nie jest podporządkowany sądowi w znaczeniu organizacyjnym.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest więc działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, tak samo jak pomoc prawna świadczona ?z wyboru?.

Oznacza to, że do obu tych przypadków świadczenia pomocy prawnej ? jako działalności gospodarczej ? zastosowanie mają formy wykonywania zawodu radcy prawnego (adwokata) wskazane przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych (art. 4a ww. ustawy Prawo o adwokaturze). Zatem świadczenie pomocy prawnej z urzędu może odbywać się w formie spółki komandytowej. W takim przypadku ? mimo, że faktycznym wykonawcą tej pomocy będzie ustanowiony radca prawny (adwokat) ? usługodawcą, a tym samym podatnikiem podatku od towarów i usług będzie spółka komandytowa.

Jeżeli bowiem radca prawny (adwokat) zdecyduje się na wykonywanie zawodu jedynie w formie spółki komandytowej (jak wynika z opisu stanu faktycznego), jako jej wspólnik, brak jest powodu, dla którego należałoby przyjąć, że pomoc prawna świadczona z urzędu stanowi odrębną działalność gospodarczą tego radcy prawnego (adwokata). Byłoby to nieuzasadnione w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o VAT uznającego za podatników również osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Skoro ustawodawca w art. 8 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych (art. 4a ww. ustawy Prawo o adwokaturze) dopuszcza wybór formy wykonywania zawodu przez radcę prawnego (adwokata) i nie wyłącza z tego wyboru pomocy prawnej świadczonej z urzędu, uznać należy, że wybrana forma wykonywania zawodu dotyczy również świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Decydując się bowiem na wykonywanie zawodu w spółce komandytowej, radca prawny (adwokat) w ramach tej spółki będzie świadczył wszystkie usługi składające się na wykonywany zawód.

Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W myśl art. 99 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10 i art. 133.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, że radca prawny (adwokat) wykonujący zawód jedynie w formie spółki komandytowej nie stanie się podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu. W związku z tym, stosownie do treści przywołanych wyżej przepisów ustawy, obowiązek wystawienia faktury VAT z tytułu przyznanego wynagrodzenia oraz złożenia deklaracji podatkowej uwzględniającej obrót z tytułu wynagrodzenia za świadczenie usług pomocy prawnej z urzędu, spoczywa na spółce komandytowej, w ramach której radca prawny (adwokat) świadczy pomoc prawną z urzędu.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.