Opodatkowanie kwoty odszkodowania wypłaconego za wywłaszczenie gruntu decyzją organu władzy publicznej.

UZASADNIENIE

W dniu 6 stycznia 2009r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania kwoty odszkodowania wypłaconego za wywłaszczenie gruntu decyzją organu władzy publicznej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Decyzją Starosty G. zostały ustalone warunki lokalizacji inwestycji w zakresie drogi zbiorczej gminnej na części gospodarstwa rolnego Wnioskodawcy i w tym samym dniu utracił on, na rzecz Gminy G. własność niezabudowanej działki o powierzchni 0,3725 ha. Decyzją Starosty G. zostało ustalone odszkodowanie w wysokości 200.815 zł za utratę prawa własności przedmiotowej działki, które zostanie wypłacone Wnioskodawcy prawdopodobnie na początku lutego 2009r.

Gospodarstwo rolne, stanowiące majątek osobisty Wnioskodawcy o pow. ok. 10 ha, w skład którego wchodziła wywłaszczona działka, zostało przekazane mu przez rodziców w 1978r. i Wnioskodawca prowadzi je nadal. W zakresie prowadzenia gospodarstwa rolnego posiada on status rolnika ryczałtowego.

W planie zagospodarowania przestrzennego Gminy G. od 1991 roku obszar obejmujący przedmiotową działkę jest przeznaczony na cele nierolnicze (zabudowa mieszkaniowa) a droga zbiorcza nie była zapisana w planie.

Od momentu otrzymania gospodarstwa rolnego w 1978 roku Wnioskodawca nie wykonywał żadnej transakcji zbycia albo nabycia nieruchomości rolnej przeznaczonej na cele budowlane.

Niezależnie od prowadzenia gospodarstwa rolnego, prowadzi działalność gospodarczą w zakresie doradztwa ekonomicznego i z tego tytułu posiada status podatnika czynnego VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy od ustalonego odszkodowania za wywłaszczoną działkę rolną, przeznaczoną w planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolne, a decyzją organu władzy publicznej przejętej pod drogę gminną, Wnioskodawca będzie zobowiązany zapłacić podatek VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, nie będzie on zobowiązany do odprowadzenia podatku należnego od kwoty otrzymanego odszkodowania za wywłaszczoną działkę. Wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego tylko wtedy, jeżeli została wykonana w ramach działalności gospodarczej. Zgodnie bowiem z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są (...) osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 wspomnianego przepisu, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Ustawa o podatku od towarów i usług definiuje działalność gospodarczą jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Z dotychczasowego zachowania Wnioskodawcy, jako właściciela nieruchomości, nie można wywieść, że ma zamiar wykonywania czynności w zakresie zbycia części swojej nieruchomości w sposób częstotliwy.

Ponadto przedmiotowa działka nie była wykorzystywana do działalności gospodarczej i stanowi majątek osobisty Wnioskodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

W myśl art. 121 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna. Przejście prawa użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu tego prawa stała się ostateczna, jeżeli prawo użytkowania wieczystego było ustanowione na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność innej osoby niż ta, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

W myśl art. 2 pkt 6 ww. ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Na podstawie powyższego przepisu, stwierdzić należy, że grunty spełniają definicję towarów wynikającą z art. 2 pkt 6 ww. ustawy, a ich sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Powołany przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi o nakazie organu władzy publicznej zobowiązującym do przeniesienia własności. Pod pojęciem tym należy rozumieć organy administracji publicznej oraz sądy. Wskazana regulacja obejmuje w szczególności przypadki wywłaszczania nieruchomości oraz sprzedaży nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie.

Z powyższych przepisów wynika więc, że dostawą towarów, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie tylko takie wywłaszczenie czy też przymusowa sprzedaż, która następuje za odszkodowaniem. Uznać bowiem należy, że odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. Jeśli zatem wywłaszczenie lub przymusowa sprzedaż następuje za wynagrodzeniem, to wówczas stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy. Tym samym taka dostawa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.

Tut. organ zwraca jednak uwagę, iż zaliczenie ww. czynności wywłaszczenia za odszkodowaniem lub przymusowej sprzedaży do dostawy towarów nie będzie zawsze oznaczało faktycznego opodatkowania. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będą podlegały wyżej wskazane czynności, jeżeli zbywca nieruchomości jest podatnikiem podatku od towarów i usług, o którym stanowi art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza ? mocą ust. 2 powołanego artykułu ? obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, iż status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia czy osoba dokonująca transakcji sprzedaży gruntu jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi ona działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów cytowanej wyżej ustawy. Dla celów ustalenia, czy dostawa gruntu wyczerpuje znamiona pojęcia ?działalność gospodarcza' koniecznym jest ustalenie, czy zamiarem wykonania czynności jest jej dokonywanie w sposób częstotliwy. Ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia ?zamiar?, jak również nie precyzuje pojęcia ?sposób częstotliwy?, w każdym przypadku należy badać, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowo-prawne było dokonywanie tej czynności wielokrotnie (więcej niż jednokrotnie).

Zasady wykładni językowej i funkcjonalnej definicji działalności gospodarczej prowadzą do wniosku, że działalność gospodarczą stanowi nie tylko działalność częstotliwa, czyli stała i powtarzalna, ale także jednorazowa czynność, jeżeli wiąże się z nią zamiar częstotliwości, przy czym wspomniana działalność powinna być wykonywana przez producenta, handlowca, usługodawcę, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika lub wykonującego wolny zawód.

Ponadto, wskazać należy, iż definicję działalności gospodarczej wypełnia również rolnik ryczałtowy dokonujący dostaw produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze. Jednakże na mocy art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy korzysta tylko ze zwolnienia od podatku w zakresie dostaw produktów rolnych pochodzących z własnej działalności oraz w zakresie świadczenia usług rolniczych. Jeśli więc osoba taka wykonuje inne czynności mieszczące się w zakresie przedmiotowym opodatkowania podatkiem od towarów i usług, brak jest podstaw prawnych do uznania, iż nie podlegają one opodatkowaniu.

Rolnik sprzedający grunt wykorzystywany w działalności rolniczej nie zbywa majątku osobistego, ale majątek składający się na przedsiębiorstwo rolne. Wobec powyższego osoba taka dokonuje sprzedaży majątku związanego z przedmiotową działalnością gospodarczą (działalnością rolniczą) i jest z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż decyzją Starosty G. ustalone warunki lokalizacji inwestycji w zakresie drogi zbiorczej gminnej na części gospodarstwa rolnego Wnioskodawcy i w tym samym dniu utracił on, na rzecz Gminy G., własność niezabudowanej działki o powierzchni 0,3725 ha. Decyzją Starosty G. ustalone odszkodowanie w wysokości 200.815 zł za utratę prawa własności przedmiotowej działki, które zostanie wypłacone Wnioskodawcy prawdopodobnie na początku lutego 2009r.

Gospodarstwo rolne, stanowiące majątek osobisty Wnioskodawcy o pow. ok. 10 ha, w skład którego wchodziła wywłaszczona działka, zostało przekazane mu przez rodziców w 1978r. i Wnioskodawca prowadzi je nadal. W zakresie prowadzenia gospodarstwa rolnego posiada status rolnika ryczałtowego.

Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i faktyczny należy uznać, iż podmiotem, który realizuje dostawę gruntu podlegającego wywłaszczeniu, jest dotychczasowy właściciel nieruchomości, czyli Wnioskodawca posiadający status rolnika ryczałtowego. Zbywając przedmiotową nieruchomość, w tym przypadku dokonuje przeniesienia z nakazu władzy publicznej prawa własności towaru w zamian za odszkodowanie. Wykonuje zatem czynność, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, występując w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.

Należy jednakże podkreślić, że w powyższej sprawie opodatkowaniu podlega nie samo odszkodowanie, lecz czynność zbycia, z nakazu organu władzy publicznej, jako czynność zrównana z dostawą towarów, na mocy art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez Wnioskodawcę na rzecz Gminy G., własności niezabudowanej działki. W tej sytuacji data wypłaty odszkodowania jest jedynie datą zapłaty za ww. zbycie.

W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawcy, iż przedmiotowa działka nie była wykorzystywana działalności gospodarczej, stanowi majątek osobisty Wnioskodawcy i nie będzie on zobowiązany do odprowadzenia podatku należnego od kwoty otrzymanego odszkodowania za wywłaszczona działkę, należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała