udzielanie pożyczek przez Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

udzielanie pożyczek przez Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 kwietnia 2009r. sygn. akt III SA/Gl 170/09 (data wpływu do tut. organu prawomocnego wyroku 22 grudnia 2010r.) oraz wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 października 2010r. sygn. akt I FSK 1727/09, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 25 września 2008r. (data wpływu 26 września 2008r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT pożyczek udzielanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz odsetek z tytułu udzielonych pożyczek - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 września 2008r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT pożyczek udzielanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz odsetek z tytułu udzielonych pożyczek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawca jako jednostka organizacyjna miasta realizuje zadania w zakresie obsługi finansowo-księgowej szkół, przedszkoli oraz innych placówek oświatowych. Do czynności realizowanych przez Wnioskodawcę, a także obsługiwane placówki należy m. in. udzielanie zwrotnych pożyczek dla pracowników z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych na cele mieszkaniowe. Zarówno udzielanie pożyczek oraz uzyskiwanie odsetek z tytułu udzielonych pożyczek nie podlega, w ocenie Wnioskodawcy, przepisom ustawy o VAT i nie ma potrzeby wykazywania tych obrotów w ewidencji VAT jako czynności zwolnione.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy udzielanie pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz uzyskiwanie odsetek z tytułu udzielonych pożyczek, stanowią odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT i czy należy je dokumentować fakturą wewnętrzną, wykazując w deklaracji VAT-7 jako sprzedaż zwolnioną...

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno udzielanie pożyczek oraz uzyskiwanie odsetek z tytułu udzielonych pożyczek nie podlega przepisom ustawy o VAT i nie ma potrzeby wykazywania tych obrotów z ewidencji VAT jako czynności zwolnione. Kluczowym jest fakt, iż pracodawca ? zgodnie z art. 10 ustawy o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych jest jedynie administratorem środków zgromadzonych w Funduszu. Przychód w postaci odsetek z tytułu udzielonych pożyczek ze środków ZFŚS zakwalifikowany być winien jedynie jako należność dla pracodawcy jako administratora Funduszu z ustawowym obowiązkiem przekazania uzyskanych odsetek na rachunek funduszu. Udzielenie pożyczki nie powinno zatem być kwalifikowane jako świadczenie usług, a tym samym nie powinno zwiększać obrotu. Czynności te nie mogą być utożsamiane ze świadczeniem usługi finansowej ze środków własnych pracodawcy jako podatnika podatku od towarów i usług.

W dniu 18 listopada 2008r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający z upoważnienia Ministra Finansów wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację znak: IBPP2/443-897/08/EJ uznając, że stanowisko Wnioskodawcy w zakresie opodatkowania podatkiem VAT pożyczek udzielanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz odsetek z tytułu udzielonych pożyczek jest nieprawidłowe.

Wnioskodawca na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego z dnia 18 listopada 2008r. znak: IBPP2/443-897/08/EJ złożył skargę z dnia 12 stycznia 2009r. (data wpływu 15 stycznia 2009r.), w której wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2009r. sygn. akt III SA/Gl 170/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

W ww. wyroku WSA uznał, że skarga jest zasadna.

WSA w Gliwicach orzekł, iż w rozpoznawanej sprawie organy podatkowe dokonały błędnej interpretacji przepisów ustawy z 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996r. Nr 70, poz. 335 ze zm.), co skutkowało nieprawidłowym zastosowaniem art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Organy nie dokonały rozróżnienia pojęcia administrowania Funduszem od pojęcia wykonywania samodzielnej działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług pośrednictwa finansowego, przyjmując, iż mają tożsamy charakter. Organ podatkowy wadliwie przeniósł użyte w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych określenia na grunt przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Wprawdzie w art. 2 cyt. ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wskazano określenia, które stanowią definicje pojęć, ale pojęć stosowanych dla wykonania tej ustawy, której cel został wskazany w art. 1 ust. 1 tej ustawy, a którym jest określenie zasad tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, zwanego dalej ?Funduszem? i zasad gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu oraz na dofinansowaniu zakładowych obiektów socjalnych.

To zaś oznacza, że definiowane w tej ustawie pojęcie- ?działalność socjalna? ma służyć jedynie interpretacji i wykonaniu tej ustawy.

Analizując przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996r. Nr 70, poz. 335) można wywieść następujące wnioski: pracodawca pełni rolę administratora środków funduszu, ZFŚS stanowi masę majątkową odrębną od majątku pracodawcy, swoboda pracodawcy w rozporządzaniu środkami ZFŚS ograniczona jest ustawowo, a przede wszystkim poprzez obowiązek dokonywania uzgodnień z pracownikami.

Zdaniem WSA, biorąc pod uwagę zakres przedmiotowy i podmiotowy, zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz charakter ZFŚS uznać należy, że podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym nie dokonuje działań w charakterze podatnika podatku VAT, w którego zakresie działalności leży działalność gospodarcza obejmująca odpłatne udzielanie pożyczek. Nadto czynności te wykonuje nieodpłatnie, gdyż odsetki uzyskane z udzielonych pożyczek w ramach ZFŚS powiększają środki funduszu co tym samym powoduje, iż i warunek odpłatności świadczenia usług na terytorium kraju nie jest spełniony.

Tym samym, skład orzekający podzielił w całości stanowisko zawarte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 września 2008r. sygn. akt I FSK 1076/07 NSA w Warszawie (publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl), w którym sąd ten stwierdził ?podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach udzielać pracownikom pożyczek mieszkaniowych. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych. W konsekwencji podmiot wykonując czynności związane z udzielaniem swoim pracownikom zwrotnych pożyczek na cele mieszkaniowe z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT?.

Od powyższego wyroku Minister Finansów reprezentowany przez pełnomocnika złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wyrokiem z dnia 22 października 2010r. sygn. akt I FSK 1727/09 skarga została oddalona.

NSA w ww. wyroku wskazał, że problematyka opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych a świadczonych przez pracodawców na rzecz pracowników była już przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W powołanym przez Sąd I instancji wyroku NSA z dnia 2 września 2008r., sygn.. akt I FSK 1076/07, na podstawie analizy przepisów ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustawy o podatku od towarów i usług, jak również przepisów unijnych oraz wyrażonego na ich tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzono, że podmioty zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach udzielać pracownikom pożyczek mieszkaniowych. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych.

W konsekwencji podmiot wykonując czynności związane z udzielaniem swoim pracownikom zwrotnych pożyczek na cele mieszkaniowe z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

W wyroku tym ponadto zasadnie wskazano, że czynności te dokonywane są nieodpłatnie. Podatnik ponosi koszty związane z administrowaniem funduszem, nie pobierając z tego tytułu wynagrodzenia. Nie są nim odsetki uzyskane z udzielonych w ramach ZFŚS pożyczek mieszkaniowych. Te bowiem powiększają masę majątkową funduszu. W orzecznictwie ETS podkreśla się element dochodowości (odpłatności) jako element konieczny uznania działalności podatnika za działalność gospodarczą w rozumieniu VI Dyrektywy VAT. Całkowity brak odpłatności eliminuje podmiot z systemu VAT, który obejmuje działalność gospodarczą, a nie wszelką działalność (por. wyrok ETS 88/81 w sprawie Staatssecretaris van Financien a Hong-Kong Trade Development Council, a także komentarz do art. 15 ustawy o VAT).

Zdaniem NSA, z przedstawionych wyżej powodów, w zakresie określonym w niniejszej sprawie, podmiot administrujący środkami funduszu nie może zostać uznany za podatnika podatku od wartości dodanej. W tym stanie rzeczy nie można uznać, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, jak również przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, gdyż oceniając pozycję prawnopodatkową podmiotu administrującego tym funduszem doszedł do podobnych wniosków do tych wyrażonych w wyroku sygn. akt I FSK 1076/07, tj. że podmiot administrujący funduszem nie działa jako podatnik podatku od towarów i usług, w związku z czym czynności opisane we wniosku o udzielenie interpretacji nie mogą podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność była przedmiotem zaskarżenia.

Mając powyższe na uwadze, jak również obowiązujący stan prawny stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  • przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  • zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  • świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Warunkiem opodatkowania świadczenia usług na gruncie ustawy o podatku VAT jest by wykonywane ono było przez podatnika tego podatku działającego w takich charakterze.

Stosownie do art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przedmiotem działania Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) jest, zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 1996r. Nr 70, poz. 335 ze zm.), finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu oraz dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych.

Jak wynika z treści art. 2 pkt 1 tej ustawy, przez działalność socjalną rozumie się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej (rzeczowej lub finansowej), a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Fundusz ten, zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy o ZFŚS, tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Ponadto zasoby Funduszu zwiększają, wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 1 do 9 tej ustawy, dochody. Wśród nich wymienione zostały m.in. wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe.

W myśl z art. 10 cyt. ustawy środkami funduszu administruje pracodawca.

Definiowane w tej ustawie pojęcie ?działalność socjalna? ma służyć jedynie interpretacji i wykonaniu tej ustawy.

Z przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wynika, że pracodawca pełni rolę administratora środków funduszu, Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych stanowi masę majątkową odrębną od majątku pracodawcy, swoboda pracodawcy w rozporządzaniu środkami ZFŚS ograniczona jest ustawowo, a przede wszystkim poprzez obowiązek dokonywania uzgodnień z pracownikami.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym nie dokonuje działań w charakterze podatnika podatku VAT, w którego zakresie działalności leży działalność gospodarcza obejmująca odpłatne udzielanie pożyczek. Podmiot ten wykonuje czynności nieodpłatnie, gdyż odsetki uzyskane z udzielonych pożyczek w ramach ZFŚS powiększają środki funduszu, co powoduje, iż warunek odpłatności za świadczenie usług na terytorium kraju nie jest spełniony.

Zatem pracodawca zobowiązany ustawą do utworzenia i administrowania funduszem socjalnym wykonuje wyłącznie działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

W konsekwencji podmiot administrujący funduszem socjalnym nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Zatem wykonywane przez Wnioskodawcę czynności, o których mowa we wniosku z dnia 25 września 2008r. nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym Wnioskodawca nie ma obowiązku dokumentować ich fakturą VAT ani fakturą wewnętrzną.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

W niniejszej sprawie tut. organ związany jest jedynie oceną prawną i wskazaniami przedstawionymi w wyroku przez WSA w Gliwicach i NSA.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika