Czy osoby fizyczne z tytułu pobieranego honorarium podlegają ustawie VAT i firma ma oczekiwać od nich (...)

UZASADNIENIE

W dniu 3 listopada 2008r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży prawa do uzyskania patentu na projekt wynalazczy.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka zawarła z osobami fizycznymi (w tym, z dwoma swoimi pracownikami) umowę o przeniesienie praw do patentu. Przedmiotem umowy jest sprzedaż prawa do uzyskania patentu na projekt wynalazczy, czyli innymi słowy osoby fizyczne opracowały we własnym zakresie projekt wynalazczy pt: ?Układ do izotopowego pomiaru zawartości %C w popiele lotnym' i sprzedają Spółce prawa do uzyskania patentu na niniejsze rozwiązanie. Spółka ma zamiar przeprowadzić badania nad zastosowaniem niniejszego rozwiązania w swoich produktach (AWP-4) i wdrożyć je do produkcji. Z tytułu sprzedaży praw do niniejszego projektu wynalazczego Spółka będzie płaciła do 2023 roku wynagrodzenie od sprzedaży urządzeń, w których zastosowano niniejsze rozwiązanie (wynagrodzenie ryczałtowe i prowizyjne).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy osoby fizyczne z tytułu pobieranego honorarium podlegają ustawie VAT i firma ma oczekiwać od nich faktur z 22% VAT, który może odliczyć, czy też będą rozliczane jak osoby fizyczne na podstawie zawartej umowy o przeniesienie praw do patentu bez obowiązku odprowadzenia przez nich podatku od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata niniejszych honorariów nie rodzi u autorów obowiązku w podatku od towarów i usług i w związku z tym Spółka nie powinna oczekiwać wystawienia przez nich faktur VAT. Zgodnie z art. 15 ust 3a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, która podlega podatkowi od towarów i usług, usług twórców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich (czym niewątpliwie jest prawo do patentu). Z kolei ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych definiuje twórcę jako osobę, której nazwisko uwidoczniono na dziele, lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób. Nazwiska autorów zostały ujęte w zgłoszeniu patentowym i są ogólnie dostępne w Urzędzie Patentowym RP. Spółka zaznacza, że niniejsza sprzedaż praw nie jest umową o dzieło w rozumieniu art. 627 Kodeksu cywilnego czy w rozumieniu art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to typowa umowa sprzedaży praw majątkowych rozliczana w podatku dochodowym jako przychód ze sprzedaży praw autorskich z artykułu 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dodatkowo Spółka podkreśla, że wypłata praw autorskich będzie następować sporadycznie (maksymalnie ma być sprzedawane około 5 urządzeń na rok). Trudno od osób fizycznych wymagać zgłoszenia przed pierwszą wypłatą honorarium do podatku VAT i składania za pozostałą część roku zerowych deklaracji. Często dochodzi do sytuacji gdy 'zakupione' przez firmę rozwiązanie nie cieszy się zainteresowaniem na rynku. Wówczas sprzedaż może zakończyć się na sprzedaży jednego lub dwóch urządzeń. Kiedy te osoby mają się wyrejestrować z podatku VAT i jak długo w tej sytuacji mają składać zerowe deklaracje... W przedstawionej sytuacji Spółka nie widzi podstaw prawnych ani sensu rozliczania przez niniejsze osoby fizyczne podatku od towarów i usług z tytułu wypłacanych honorariów autorskich.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie natomiast z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez świadczenie usług ? w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT ? rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Pojęcie ?podatnika? i ?działalności gospodarczej?, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy. Podatnikami zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem ?podatnik? tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określaną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Ponadto podatnikiem staje się również ten, kto wykonał czynność, podlegającą opodatkowaniu, jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Chociaż ustawa nie definiuje pojęcia ?częstotliwości?, przez zamiar wykonywania danej czynności w sposób częstotliwy należy rozumieć chęć, wolę powtarzalnego, a nie jednorazowego wykonania określonych czynności, składających się na istotę prowadzenia działalności. O kwestii częstotliwości nie decyduje czasookres wykonania czynności (rok, dwa czy pięć) ani ilość dokonanych transakcji.

Z cyt. wyżej art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, iż pod pojęciem działalności gospodarczej należy rozumieć również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W tym przypadku decydujące znaczenie ma nie częstotliwość lecz stałość, ciągłość wykorzystywania majątku. Oczywiste jest, że wykorzystywanie towarów lub wartości niematerialnych i prawnych ma miejsce przede wszystkim poprzez oddanie ich w stosunki obligacyjne np. w najem, dzierżawę, udzielenie licencji do korzystania z danej wartości niematerialnej i prawnej itp. Przy czym przez ciągłość wykorzystywania składników majątku rozumieć należy także wykorzystanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania.

Dodatkowo należy wskazać, iż z brzmienia art. 15 ust. 1 ww. ustawy wynika, że uznanie aktywności danego podmiotu za działalność gospodarczą nie jest uzależnione od celów takiej działalności ani od jej rezultatu. W szczególności działalność gospodarcza nie musi być prowadzona w celu osiągnięcia zysku. Pozwala to w szczególności na uznanie za podatników różnego rodzaju organizacji non-profit, organów administracji publicznej czyli wszelkich podmiotów, które nie działają w celu uzyskania zysku. Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług nie musi być bowiem działalnością o charakterze zarobkowym. Działalność gospodarcza nie jest również uzależniona od jej rezultatu. Zatem działalność gospodarcza ma miejsce także wówczas gdy nie przyniosła żadnych widocznych efektów.

Powyżej cytowane przepisy stanowią implementację przepisów wspólnotowych. W art. 9 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. Nr L 347/1) zawarta została definicja podatnika oraz działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 Dyrektywy 'Podatnikiem' jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. 'Działalność gospodarcza' obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

W świetle powyższego w sytuacji gdy następuje sprzedaż praw do uzyskania patentu na projekt wynalazczy mamy do czynienia z usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ww. ustawy, a ponadto czynność ta będzie stanowiła ciągłe pobieranie pożytków ze sprzedaży praw. Na podstawie umowy zawartej z osobami fizycznymi Wnioskodawca z tytułu sprzedaży praw do projektu wynalazczego będzie wypłacać do 2023 roku wynagrodzenie od sprzedaży urządzeń, w których zastosowano powyżej wskazane rozwiązanie. Zatem w odniesieniu do ww. osób fizycznych, z którymi Wnioskodawca zawarł umowę, czynność tę należy uznać za prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z przedstawionego opisu wynika, że Wnioskodawca na podstawie umowy nabył od osób fizycznych prawa do uzyskania patentu na projekt wynalazczy pt: ?Układ do izotopowego pomiaru zawartości %C w popiele lotnym?.

W związku z powyższym do ww. usług mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2000r. prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. Nr 119, poz. 1117 ze zm.).

Bowiem zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy na warunkach określonych w ustawie twórcy wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego oraz topografii układu scalonego przysługuje prawo do:

1. uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji;
2. wynagrodzenia;
3. wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach oraz w innych dokumentach i publikacjach.
   
   

W myśl art. 10 ww. ustawy wydanie decyzji o udzieleniu patentu na wynalazek oraz prawa ochronnego na wzór użytkowy następuje po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy, w ustalonym zakresie, czy są spełnione warunki wymagane do uzyskania patentu lub prawa ochronnego. Wydanie decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego następuje po sprawdzeniu w Urzędzie Patentowym prawidłowości zgłoszenia tego wzoru.

Prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Umowa o przeniesienie prawa, o którym mowa w ust. 1, wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej (art. 12 ust. 1 i 2 ww. ustawy).

Ustawodawca w art. 41 ust. 1 ustawy o VAT zawarł generalną zasadę dotyczącą stawki opodatkowania towarów i usług podatkiem, zgodnie z którą stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Od tej reguły przewidziano szereg wyjątków, które jednakże w przedstawionym zdarzeniu nie mają zastosowania.

Należy podkreślić, że usługi te nie są wymienione w ustawowym katalogu usług zwolnionych z podatku od towarów i usług, zawartym w załączniku nr 4 do ustawy o VAT, jak również nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie innych przepisów, a co za tym idzie, brak jest podstaw prawnych do zastosowania zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT czy też innych przepisów wykonawczych. Świadczone przez osoby fizyczne na rzecz Wnioskodawcy usługi nie zostały również wymienione wśród usług korzystających z preferencyjnej stawki VAT.

Dodatkowo zauważyć należy, iż ze zwolnienia od podatku VAT na mocy art. 43 ust.

1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług korzystają usługi twórców, autorów i wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania związane z kulturą, grupowane według PKWiU do symbolu ex 92 (poz. 11 załącznika Nr 4 do ustawy).

Natomiast 7% stawka podatku VAT zgodnie z art. 41 ust. 2 ww. ustawy ma zastosowanie do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania ? innych niż wymienione w poz. 11 załącznika Nr 4.

W związku z powyższym, w świetle ww. przepisów osoby fizyczne, z którymi Wnioskodawca zawarł umowę na sprzedaż prawa do uzyskania patentu na projekt wynalazczy należy uznać za podatników podatku od towarów i usług prowadzących działalność gospodarczą. Świadczone czynności nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego.

Jednakże oprócz zwolnień przedmiotowych ustawodawca przewidział jeszcze zwolnienia podmiotowe. Zwolnienia podmiotowe zawarte zostały w art. 113 ust. 1 i 2 oraz ust. 9 ustawy o VAT. Zgodnie z tą normą zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W przypadku podatników rozpoczynających wykonywanie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, podatnicy ci są zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, kwoty określonej w ust. 1 (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 113 ust. 10 ustawy o VAT, jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie określone w ust. 9 traci moc z momentem przekroczenia tej kwoty. Opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad wartość określoną w zdaniu pierwszym, a obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej wartości. Przepis ust. 5 zdanie trzecie stosuje się odpowiednio.

W związku z tym, jeżeli wartość sprzedaży opodatkowanej przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 50 000 zł (przez podatników rozpoczynających wykonywanie działalności gospodarczej) ? zwolnienie utraci moc w momencie przekroczenia tej kwoty (opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad tę kwotę).

Zatem w przypadku utraty przez osoby fizyczne powyżej opisanego zwolnienia podmiotowego stosuje się art. 96 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Podmioty wymienione w art. 15, zwolnione od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne (art. 96 ust. 3).

Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie jako 'podatnika VAT czynnego' lub w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 - jako 'podatnika VAT zwolnionego' (art. 96 ust. 4 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawiać fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Szczegółowe zasady wystawiania faktur zawiera rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów u usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337). Stosownie do § 4 ust. 1 cytowanego rozporządzenia podatnicy zarejestrowani podatnicy jako VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, obowiązani są do wystawienia faktury oznaczonej wyrazami ?FAKTURA VAT?.

Mając powyższe na względzie, jeżeli osoby fizyczne, z którymi Wnioskodawca podpisał przedmiotową umowę utraciły zwolnienie podmiotowe, obowiązane są do dokonania zgłoszenia rejestracyjnego oraz dokumentowania świadczonych usług fakturami VAT.

W odniesieniu do prawa do odliczenia, zarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT, podatku naliczonego wynikającego z ww. faktur wystawionych przez ww. osoby fizyczne, będące stronami zawartej umowy należy przywołać art. 86 ust. 1 i 2 cyt. ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7 suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. A zatem, jeżeli nabyte usługi będą związane z czynnościami opodatkowanymi Wnioskodawcy będzie przysługiwało prawo do odliczenia z ww. faktur.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.