1. W sytuacji, gdy ten sam organ administracyjny pozostaje wierzycielem i organem egzekucyjnym, nie ma (...)

1. W sytuacji, gdy ten sam organ administracyjny pozostaje wierzycielem i organem egzekucyjnym, nie ma podstaw do składania wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w trybie art. 56 § 1 pkt 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tym bardziej nie można zaakceptować twierdzenia o związaniu wnioskiem składanym i rozpatrywanym przez ten sam podmiot.
2. Jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego uchylono decyzję, z której wynikała dochodzona należność i sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, postępowanie egzekucyjne nie może być dalej prowadzone i podlega umorzeniu na podstawie art. 59 § 1 pkt 2 w/w ustawy.

Na podstawie tytułów wykonawczych nr: SM 4/879/07, SM 4/881/07 wystawionych 31.07.2007 r. obejmujących zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2002 r. i odsetki za zwłokę od niezapłaconych w terminie zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych za listopad i grudzień 2002 r. oraz tytułów wykonawczych nr: SM 5/885/07 i SM 5/886/07 wystawionych 01.08.2007 r. obejmujących zobowiązanie z tytułu podatku od towarów i usług za listopad i grudzień 2002 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Suwałkach wszczął postępowanie egzekucyjne z majątku 'M.' Spółki z o.o. w S. (dalej: Spółka).

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Suwałkach, jako wierzyciel, pismami z 08.01.2008 r. wystąpił o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie wyżej wskazanych tytułów wykonawczych, w związku z uchyleniem przez Dyrektora Izby Skarbowej decyzją z 22.10.2007 r. decyzji organu pierwszej instancji stanowiących podstawę wystawienia ww. tytułów i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Porady prawne

Postanowieniem z 07.04.2008 r. na podstawie art. 56 § 3 i art. 56 § 1 pkt 4 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm., dalej u.p.e.a.) Naczelnik Urzędu Skarbowego, jako organ egzekucyjny zawiesił postępowanie egzekucyjne stwierdzając, że zawiesza je na żądanie wierzyciela w związku z uchyleniem decyzji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia.

W zażaleniu Spółka zarzuciła, że w związku z uchyleniem przez Dyrektora Izby Skarbowej decyzji w sprawie podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób prawnych, jako podstawy wystawienia tytułów wykonawczych, postępowanie egzekucyjne powinno zostać umorzone.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z 21.06.2008 r. utrzymał w mocy postanowienie pierwszoinstancyjne. W uzasadnieniu organ stwierdził, że użycie przez ustawodawcę art. 56 § 1 u.p.e.a. określenia 'postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu' oznacza, że rozstrzygnięcia podejmowane na jego podstawie mają charakter związany, to znaczy, że jeżeli zachodzi którakolwiek z przesłanek określonych w art. 56 § 1 pkt 1-5 u.p.e.a. to organ egzekucyjny ma obowiązek zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Żądanie wierzyciela jest dla organu egzekucyjnego wiążące niezależnie od przyczyn, z powodu których zostało złożone. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w rozpoznawanej sprawie umorzenie postępowania egzekucyjnego byłoby przedwczesne, ponieważ nadal toczy się postępowanie w sprawie określenia zobowiązań podatkowych wskazanych w tytułach wykonawczych.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Spółka zarzuciła, wydanie postanowienia z naruszeniem: art. 7 i art. 8 ust. 2 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie, oraz art. 6, art. 7 i art. 8 k.p.a., art. 56 § 1 pkt 4 u.p.e.a. i art. 59 § 1 pkt 2 z uwagi na ich niezastosowanie. Wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 8 października 2008 r., sygn.akt II FSK 111/09, uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Suwałkach z dnia 7 kwietnia 2008 r. oraz stwierdził, że zaskarżone postanowienia nie mogą być wykonane w całości.

Sąd wskazał art. 56 § 1 pkt 4 u.p.e.a. i wyjaśnił, że w sytuacji, w której ten sam organ administracyjny pozostawał wierzycielem i organem egzekucyjnym nie można mówić o związaniu organu egzekucyjnego stanowiskiem wierzyciela. Sąd stwierdził, że w takiej sytuacji nie ma podstaw do składania wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

W ocenie Sądu, gdy w toku postępowania egzekucyjnego uchylono decyzję, z której wynikała dochodzona należność i sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, postępowanie egzekucyjne nie może być dalej prowadzone i podlega umorzeniu na podstawie art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. Sąd nie podzielił poglądu Dyrektora Izby Skarbowej, że w sytuacji wydania nowych decyzji wymiarowych wierzyciel dokona jedynie aktualizacji tytułu wykonawczego na podstawie § 9 ust. 1b) rozporządzenia Ministra Finansów z 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. nr 137 poz. 1541 ze zm.).

Dyrektor Izby Skarbowej wniósł skargę kasacyjną i zaskarżając powyższy wyrok w całości zarzucił mu - w oparciu o art. 174 pkt 2 p.p.s.a. - naruszenie przepisów postępowania, których uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

  1. art. 145 § 1 pkt 1 lit c) p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 1 p.p.s.a. i art. 56 § 1 pkt 4 u.p.e.a. poprzez uchylenie postanowień obu organów i przyjęcie, że w sprawie nie wystąpiła podstawa do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, podczas, gdy zdaniem Dyrektora uchylenie decyzji organu podatkowego do ponownego rozpoznania jest przesłanką do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Zajęte stanowisko przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w kwestii braku przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest naruszeniem przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy.
  2. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. poprzez uchylenie postanowień obu organów i przyjęcie, że w sprawie wystąpiła podstawa do umorzenia postępowania egzekucyjnego, podczas, gdy zdaniem Dyrektora uchylenie decyzji organu podatkowego do ponownego rozpoznania jest przesłanką do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a nie jego umorzenia. Zajęte stanowisko przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w kwestii umorzenia postępowania egzekucyjnego jest naruszeniem przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną, Strona wniosła o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, przeto podlega oddaleniu. Sformułowane w niej zarzuty naruszenia przepisów o postępowaniu w stopniu mającym (mogącym mieć) istotny wpływ na wynik sprawy zdają się całkowicie abstrahować od istoty konstrukcji ustanowionej przepisem art. 56 § 1 pkt 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz założeń uregulowanego nią postępowania.

Jak trafnie podniósł sąd administracyjny pierwszej instancji, w świetle powołanego uregulowania, wniosek wierzyciela o zwieszenie postępowania egzekucyjnego jest dla organu egzekucyjnego wiążący.

Jednak szczególny charakter analizowanego przypadku sprowadza się do tego, że organ egzekucyjny był jednocześnie wierzycielem. Naczelny Sąd Administracyjny podziela pogląd, że nie sposób mówić tu o związaniu organu stanowiskiem wierzyciela, gdyż oznaczałoby ono skierowanie wniosku do samego siebie. Powierzenie przez ustawodawcę wierzycielowi kompetencji organu egzekucyjnego odbywa się niewątpliwie - jak zaznaczył sąd przywołując stosowną literaturę przedmiotu - kosztem uprawnień procesowych tego podmiotu jako wierzyciela (jednej ze stron postępowania egzekucyjnego) oraz kosztem jego kompetencji jako organu współuczestniczącego w postępowaniu egzekucyjnym (s. 5 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). Skoro brak jest podstaw do złożenia skierowanego do samego siebie wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, tym bardziej nie ma ich w odniesieniu do związania takim wnioskiem. Przyjęcie odmiennej tezy podważałoby zasady logiki, doprowadzając do całkowicie irracjonalnej z punktu widzenia założeń prowadzonego postępowania sytuacji. Trzeba jednocześnie pamiętać, że w wyniku uchylenia decyzji przez organ odwoławczy przestało istnieć zobowiązanie w kwocie określonej wcześniej tą decyzją. Jeśli zatem przestał istnieć skonkretyzowany obowiązek, który mógłby być przedmiotem postępowania egzekucyjnego, zawieszenie takiego postępowania w ogóle nie wchodzi w grę. Jak zasadnie zauważono w odpowiedzi na skargę kasacyjną, w odniesieniu do obowiązków, których wysokość nie została jeszcze skonkretyzowana (określona) znajdują zastosowanie inne instytucje uregulowane przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i Ord. pod. Konstytutywną cechą postępowania egzekucyjnego jest istnienie (skonkretyzowanie) obowiązku, czego odzwierciedleniem jest wystawienie tytułu wykonawczego. Zgodnie z ugruntowanymi ustaleniami doktryny, stwarzająca podstawę dla umorzenia postępowania egzekucyjnego przesłanka 'nieistnienia obowiązku' obejmuje także sytuację, gdy okoliczność ta spowodowana została zdarzeniami powstałymi już po wystawieniu owego tytułu (tak np. L. Klat-Wertelecka: Umorzenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego System egzekucji administracyjnej, pod red. J. Niczyporuka, S. Fundowicza, J. Radwanowicz, Warszawa 2004, s. 278 - 279). Można wobec tego powiedzieć, że podstawa do wystawienia tytułu wykonawczego przestała istnieć (odpadła) z dniem wydania przez organ odwoławczy decyzji uchylającej zaskarżoną decyzję. Brak decyzji figurującej w tytule wykonawczym sprawia więc, że postępowanie egzekucyjne staje się bezprzedmiotowe - musi w takim razie być umorzone. Nie przekreśla to bynajmniej możliwości jego ponownego uruchomienia, jednak rzeczą oczywistą jest, że dotychczasowy tytuł wykonawczy - jako nieadekwatny do powstałej sytuacji prawnej - nie będzie mógł być realizowany. Niezbędne jest wówczas wystawienie nowego tytułu wykonawczego. Zaprezentowane w tej materii wywody uzasadnienia sądu administracyjnego pierwszej instancji są całkowicie przekonujące, spójne i logiczne, co zwalnia Naczelny Sąd Administracyjny z obowiązku dalszego rozwijania zamieszczonych w nich tez.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 184 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z art. 204 pkt 2 tej ustawy.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika