Konstruowanie podstaw kasacyjnych odnoszących się do przepisów postępowania wymaga powołania odpowiednich (...)

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach podzielił stanowisko organów podatkowych w sprawie i wyrokiem z dnia 18 lipca 2003 r., sygn. akt I SA/Ka 2740/02, oddalił skargę Stefanii W. na decyzję Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 września 2002 r. Od powyższego wyroku Skarżąca, powołując się na art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.), wniosła skargę kasacyjną żądając jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 30 listopada 2004 r., sygn. akt FSK 918/04, powołując się na art. 186 w związku z art. 185 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) - dalej: u.p.p.s.a. stwierdził nieważność postępowania, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do rozpoznania przez Sąd I instancji.

Oddalając skargę Stefanii W. wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach podkreślił, iż organy podatkowe interpretując art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym w 1998 r. nie naruszyły prawa, zaś dokonana przez nie ocena umów zawartych przez Stronę z siostrami jest uzasadniona. W świetle art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. warunkiem dopuszczalności odliczenia od dochodu kwot rent jest zgodność umowy renty z przepisami k.c. Orzekające w sprawie organy, oceniając pod tym kątem zawarte przez Skarżącą umowy, zasadnie zakwestionowały, zdaniem Sądu, okresowość ustanowionych nimi świadczeń.

Skoro z analizowanych umów wynikało, że ?świadczenie renty zostało spełnione? z dniem 15 grudnia 1997 r. i z dniem 15 grudnia 1998 r., a zatem każda z tych umów przewidywała dwa niezależne, wypłacane w całości jednorazowe świadczenia. Brak znamion okresowości świadczenia wykluczał uznanie umów z dnia 10 czerwca 1997 r. za umowy renty w rozumieniu art. 903 k.c. Sąd administracyjny nie zakwestionował możliwości zawierania umów renty na czas określony, podkreślił jednak, że w takiej sytuacji art. 903 k.c. także wymaga, by było to zobowiązanie do świadczeń okresowych. Z tych przyczyn Sąd uznał, że wydatek Skarżącej poniesiony na podstawie zawartych umów nie mógł być odliczony od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.

Od powyższego wyroku Skarżąca wniosła skargę kasacyjną żądając jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Jako podstawę skargi kasacyjnej wskazano:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 26 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. w związku z art. 903 k.c. poprzez niezastosowanie wskazanych przepisów w stosunku do skarżącej,
2. naruszenie przepisów postępowania - art. 217 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) - dalej: k.p.c., polegające na pominięciu zgłoszonego na rozprawie przed Sądem dowodu, a jednocześnie okoliczności faktycznej, że Skarżąca od kilkunastu lat wspomagała finansowo będące w podeszłym wieku siostry i corocznie odliczała powyższy wydatek od swojego dochodu, co było wiadome organom podatkowym, a tym samym miało charakter trwałego ciężaru; art. 233 § 1 k.p.c. - polegające na całkowitym oparciu zaskarżonego wyroku na błędnym ustaleniu materiału dowodowego przez organ podatkowy I instancji, art. 328 § 2 k.p.c. - poprzez brak uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom przedstawionym przez stronę. Zdaniem Skarżącej, przyjęcie przez Sąd I instancji, iż brak okresowości świadczenia jest podstawą do odmowy uznania zawartych umów za umowy renty jest sprzeczne z orzecznictwem w zakresie stosowania art. 903 k.c. (wyrok NSA OZ w Szczecinie z dnia 20 czerwca 2001 r., sygn. akt SA/Sz 863/2000; wyrok NSA z dnia 1 czerwca 1999 r., sygn. akt III SA 8258/98) oraz całokształtem okoliczności faktycznych wskazujących na długoletnie wspomaganie finansowe sióstr przez Skarżącą. Ponadto Sąd I instancji naruszył - w ocenie autora skargi kasacyjnej - powołane w niej przepisy, bowiem nie ustosunkował się do pozostałych zarzutów podnoszonych przez Skarżącą w skardze.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w odpowiedzi na skargę kasacyjną, wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej w skrócie ?u.p.p.s.a.?, Naczelny Sąd Administracyjny, poza przypadkami nieważności postępowania, jest związany granicami skargi kasacyjnej.

Oznacza to, że podniesione przez skarżącego zarzuty wyznaczają zakres sądowej kontroli legalności zaskarżonego wyroku. W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny jest uprawniony do rozpatrywania sprawy wyłącznie w ramach sformułowanych przez stronę podstaw kasacyjnych. Jeżeli zatem skarżący wskaże konkretne przepisy prawa materialnego lub prawa procesowego, które - jego zdaniem - zostały naruszone, Naczelny Sąd Administracyjny nie jest władny badać, czy nie doszło w danym przypadku do uchybienia innym przepisom. Niedopuszczalne jest również samodzielne precyzowanie, uściślanie lub korygowanie przez Sąd zarzutów kasacyjnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 marca 2004 r., sygn. akt GSK 10/04, pub/. Monitor Prawniczy 2004/9/392; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2004 r., sygn. akt FSK 102/04; niepubl.).

Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że wniesiona skarga kasacyjna zawiera zarówno zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, jak również zarzut naruszenia przepisów postępowania. W takiej sytuacji jako pierwszy rozpoznaniu podlega zarzut ostatnio wymieniony (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 2005 r., sygn. akt FSK 618/04, publ. ONSA i WSA 2005/6/120).

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego twierdzenie skarżącej o naruszeniu art. 217, art. 233 § 1 oraz art. 328 § 2 ustawy Kodeks postępowania cywilnego jest nieuzasadnione. Podkreślić bowiem należy, iż konstruowanie podstaw kasacyjnych odnoszących się do przepisów postępowania wymaga powołania odpowiednich przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Adresatem zarzutów kasacyjnych może być bowiem jedynie Sąd administracyjny pierwszej instancji działający w oparciu o wskazany wyżej akt prawny. Powoływanie przez autora skargi kasacyjnej przepisów Kodeksu postępowania cywilnego należy uznać za błędne. W myśl art. 106 § 3 i § 5 u.p.p.s.a., regulacje zawarte w Kodeksie postępowania cywilnego znajdują odpowiednie zastosowanie w postępowaniu sądowoadministracyjnym wyłącznie w przypadku, gdy sąd administracyjny przeprowadza uzupełniające postępowanie dowodowe z dokumentów. Ze względu na fakt, iż postępowanie takie nie było prowadzone w niniejszej sprawie, nie mogło tym samym dojść do uchybienia jakimkolwiek przepisom procedury cywilnej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2005 r., sygn. akt OSK 1576/04, LEX nr 179078).

Wadliwe sformułowanie zarzutu naruszenia przepisów postępowania uniemożliwia rozpoznanie zarzutu naruszenia art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 903 Kodeksu cywilnego. Z uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, iż strona dąży w istocie do zakwestionowania stanowiska Sądu o braku przesłanki okresowości spornych umów nazwanych przez strony umowami renty. Skarżąca zmierza zatem do podważenia stanu faktycznego sprawy i jego oceny przyjętej w zaskarżonym wyroku. W doktrynie i orzecznictwie sądowym wielokrotnie wyjaśniano, iż próba zwalczania ustaleń faktycznych wymaga podniesienia zarzutu naruszenia prawa procesowego (por. B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., Zakamycze 2005, str. 410, 458-459 i powołane tam orzecznictwo). Nieprawidłowa konstrukcja tej postaci zarzutu w rozpatrywanej skardze kasacyjnej powoduje, iż za wiążące należy uznać ustalenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Sąd pierwszej instancji jednoznacznie stwierdził, iż umowy zawarte między skarżącą a jej siostrami w dniu 10 czerwca 1997 r. nie mogą być kwalifikowane jako umowy renty. Dotyczą, one bowiem wypłaty jednorazowego świadczenia w 1997 oraz 1998 roku i nie kreują, zobowiązania do spełnienia świadczeń okresowych. W tej sytuacji, z uwagi na brak skutecznego zakwestionowania stanu faktycznego nie jest możliwe dokonanie oceny zasadności zarzutu naruszenia prawa materialnego.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w punkcie 1 sentencji. O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego orzeczono w punkcie 2 sentencji w myśl art. 204 pkt 1 oraz art. 207 § 2 u.p.p.s.a. wobec tożsamości rozpoznanej sprawy oraz sprawy oznaczonej sygnaturą II FSK 1244/05.

Referencje

FSK 918/04, wyrok zwykłego składu NSA