Czy w sytuacji ogłoszenia upadłości w dniu 5 marca 2009 roku podatnika-osoby fizycznej prowadzącej (...)

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku składania rocznych zeznań podatkowych po ogłoszeniu upadłości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W styczniu 2009 roku, podatnik prowadzący działalność gospodarczą - Transport Ciężarowy, sporządził PIT-36 zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2008. Wymienione powyżej zeznanie podatnik wprowadził do obrotu prawnego poprzez załączenie do wniosku o ogłoszenie upadłości, który złożył do właściwego Sądu Rejonowego w lutym 2009 roku. Sąd swoim Postanowieniem z marca 2009 roku ogłosił upadłość podatnika-dłużnika. W kwietniu 2009 roku podatnik złożył sporządzone przez siebie wcześniej Zeznanie do właściwego Urzędu Skarbowego. Urząd Skarbowy pismem z czerwca 2009 roku wezwał syndyka do podpisania zeznania, w oparciu o art. 173 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze. W wyniku tego wezwania doszło do spotkania syndyka z Naczelnikiem Urzędu Skarbowego, podczas którego syndyk przedstawił powody odmowy złożenia podpisu pod zeznaniem. Podane powody to: sporządzenie i wprowadzenie do obrotu prawnego Zeznania PIT- 36L za 2008 rok przez podatnika przed ogłoszeniem upadłości, nierzetelność ksiąg rachunkowych (podatnik prowadzi pełną księgowość ze względu na osiągane obroty), wątpliwości co do uwidocznionych w sprawozdaniu finansowym kosztów jako kosztów uzyskania przychodów. Złożone przez syndyka wyjaśnienia nie zostały przez Urząd uwzględnione, gdyż pismem z listopada 2009 roku syndyk wezwany został w charakterze sprawcy wykroczenia skarbowego z art. 56 ust. 4 kks w zw. z art. 9 ust. 3 kks. Podczas przesłuchania syndyk zobowiązał się do przedstawienia swojego stanowiska na piśmie, co też uczynił w listopadzie 2009 roku. Pisemne wyjaśnienie nie dało także spodziewanego rezultatu, gdyż pismem ze stycznia 2010 roku ponownie syndyk został wezwany do Urzędu Skarbowego w charakterze sprawcy wykroczenia skarbowego. Podczas przesłuchania syndyk odmówił przyjęcia mandatu karnego. Naczelnik Urzędu Skarbowego zapowiedział złożenie pozwu do sądu na zasadach ogólnych.

Zły stan ksiąg rachunkowych spowodował złożenie przez syndyka zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstw ściganych z urzędu, a stypizowanych w art. 300 KK, w art. 218 ust. 1 KK, w art. 219 KK, w art. 522 pkt 1 Prawa upadłościowego i naprawczego, w art. 77 ustawy o rachunkowości przez podatnika. W tej sytuacji syndyk nie ma możliwości wykonania sprawozdania finansowego odpowiadającego zasadom ustawy o rachunkowości i dokonania korekty zeznania rocznego za 2008 rok sporządzonego przez upadłego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w sytuacji ogłoszenia upadłości w dniu 5 marca 2009 roku podatnika-osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, który sporządził i wprowadził do obrotu prawnego PIT-36 Zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2008 przed ogłoszeniem upadłości, Urząd Skarbowy może żądać od syndyka podpisu pod tym zeznaniem, z uwzględnieniem, że syndyk nie może dokonać sprawdzenia sprawozdania finansowego ze względu na nierzetelność ksiąg rachunkowych...

Zdaniem Wnioskodawcy, brak jest podstaw do kwestionowania przez Urząd Skarbowy skuteczności sporządzenia i złożenia przez podatnika zeznania PIT-36L za 2008 rok, gdyż sporządził on i wprowadził do obrotu prawnego Zeznanie w okresie wynikającym z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdy miał do tego legitymację, to jest przed ogłoszeniem upadłości.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. nr 60, poz. 535 ze zm.), syndyka powołuje się w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego.

Upadły zaś traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości, co wynika z art. 75 ust. 1 ww. ustawy - to jest majątkiem należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabytym w toku postępowania upadłościowego (art. 62 ustawy). Obowiązany jest wskazać ten majątek oraz wydać syndykowi wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności majątku i rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych a nawet korespondencję, co statuuje art. 57 ust. 1 ww. ustawy.

Z kolei, w myśl art. 160 ust. 1 tej ustawy, w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego lecz w imieniu własnym. Przepis art. 173 ww. ustawy stanowi, że syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji.

W świetle cytowanych przepisów, upadły z mocy prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego, jednakże ta okoliczność nie pozbawia upadłego statusu podatnika, do którego to stosuje się prawa i obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących ustaw podatkowych.

We wszelkich postępowaniach, stroną w znaczeniu materialnym pozostaje upadły - to on jest podmiotem praw i obowiązków, natomiast syndykowi przysługuje legitymacja formalna do występowania w tych postępowaniach; jest on stroną w znaczeniu formalnym. W zakresie prawnopodatkowym działanie syndyka należy potraktować jako działanie przez pełnomocnika z wszystkimi prawnymi tego stanu rzeczy konsekwencjami. W świetle powyższego syndyk masy upadłości jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację wszystkich obowiązków podatnika i płatnika przez upadłego.

Syndyk sprawujący zarząd nad majątkiem upadłego, w celu jego likwidacji poprzez sprzedaż, dokonuje szeregu czynności prawnych i faktycznych, które powodują powstanie określonych zobowiązań. Zobowiązania takie, powstałe w trakcie trwania upadłości stanowią wydatki niezbędne do osiągnięcia celu postępowania (art. 230 ust. 1 ustawy).

Ogłoszenie upadłości nie pozbawia upadłego podmiotowości prawnej ani prawa do własnego majątku, powoduje jedynie brak możliwości zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania tym majątkiem. Upadłe przedsiębiorstwo pozostaje więc w dalszym ciągu podmiotem praw i obowiązków, jest też właścicielem majątku, nie może jedynie zarządzać ani reprezentować majątku wchodzącego w skład masy. Czynności prawne i procesowe podejmuje za upadłego i na jego rachunek syndyk. Podmiotowość prawnopodatkowa w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę po ogłoszeniu upadłości nie ustaje, a syndyk masy upadłości jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację obowiązków podatnika. Syndyk masy upadłości ponosi również odpowiedzialność za rzetelność i niewadliwość ksiąg podatkowych.

Odnosząc powyższe na grunt obowiązków określonych przez przepisy materialnego prawa podatkowego wskazać należy, iż zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307), w terminie do 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania, według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty), z zastrzeżeniem ust. 7 i 8.

W przedstawionym stanie faktycznym, zobowiązanie do składania zeznań rocznych ciąży bezwzględnie na będącym w upadłości podatniku, gdyż żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dopuszcza złożenia zeznania przez inną osobę niż podatnik.

Należy przy tym wskazać, iż zeznaniem podatkowym objęte są wszystkie dochody podlegające opodatkowaniu, nie tylko związane z upadłym przedsiębiorstwem, ale również wydatki podlegające na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odliczeniom od dochodu lub podatku. Zatem podpisem złożonym na zeznaniu syndyk potwierdziłby prawidłowość wszystkich informacji zawartych w zeznaniu, do czego ? jako syndyk masy upadłościowej ? nie ma uprawnień.

Reasumując, stanowisko zawarte we wniosku uznać można za prawidłowe, jednak z innych przyczyn niż to wskazano we wniosku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.