Czy dokonane umorzenie należności w stosunku do osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej (...)

Czy dokonane umorzenie należności w stosunku do osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej stanowi dla nich przychód z tyt. nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym czy istnieje obowiązek wystawienia dla tych osób informacji PIT-8C?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej przedstawione we wniosku z dnia 5 czerwca 2008 r. (data wpływu 9 czerwca 2008 r.), uzupełnionym w dniu 4 sierpnia 2008 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania umorzonych należności z tytułu najmu lokali osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej oraz obowiązku wystawienia informacji PIT-8C ? jest nieprawidłowe.

Porady prawne


UZASADNIENIE


W dniu 9 czerwca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania umorzonych należności z tytułu najmu lokali osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej oraz obowiązku wystawienia informacji PIT-8C.


W związku ze stwierdzeniem braków formalnych, pismem z dnia 25 lipca 2008 r. nr ILPB1/415-399/08-2/AMN, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku.

Wezwanie prawidłowo doręczono w dniu 29 lipca 2008 r., wniosek uzupełniono w dniu 4 sierpnia 2008 r.


W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest nieposiadającą osobowości prawnej jednostką organizacyjną gminy w formie zakładu budżetowego, powołaną w celu zarządzania mieniem komunalnym. Przedmiotem działania Wnioskodawcy jest m.in. windykacja jego należności oraz należności jego poprzedników prawnych, związanych z używaniem nieruchomości komunalnych. Wnioskodawca został upoważniony uchwałą Rady Miasta do podejmowania decyzji o umorzeniu swoich należności w sytuacji, gdy:

  1. nie można ustalić dłużnika lub dłużnik zmarł nie pozostawiając spadkobierców lub pozostawił majątek, z którego dochodzenie należności jest niezasadne,
  2. w toku postępowania egzekucyjnego stwierdzono jego bezskuteczność, a dalsze prowadzenie egzekucji nie rokuje ściągnięcia należności,
  3. na podstawie czynności wyjaśniających zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności,
  4. w stosunku do dłużnika zakończono postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe,
  5. zachodzą inne ważne okoliczności.


W sytuacjach opisanych w punktach 1,2 i 4 umorzenie może nastąpić z urzędu, w sytuacjach opisanych w punktach 3 i 5 na wniosek dłużnika. Dokonanie umorzenia w przypadku wystąpienia ważnych okoliczności wymaga zasięgnięcia opinii komisji właściwej w sprawach finansów i budżetu Urzędu Miasta.

Dokonane umorzenia dotyczą dłużników mających trudną sytuację materialną oraz dłużników, których zaległość jest niższa od kosztów postępowania windykacyjnego. Dłużnikami, którym umorzono zaległość są osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami. W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, umorzenie należności z tytułu najmu lokalu dotyczy lokali wykorzystywanych przez te osoby w prowadzonej działalności gospodarczej.


W związku z powyższym zadano następujące pytania.


Czy dokonane umorzenie należności w stosunku do osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej stanowi dla nich przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych... Czy istnieje obowiązek wystawienia dla tych osób informacji PIT-8C...

Zdaniem Wnioskodawcy, dokonane umorzenia w stosunku do osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej nie stanowią dla nich nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca wskazał, że ustawodawca, wymieniając w art. 11 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. nieodpłatne świadczenie jako przychód kształtujący podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie precyzuje co należy rozumieć przez pojęcie ?nieodpłatnych świadczeń? ograniczając się jedynie do wskazania w art. 11 ust. 2a sposobu i kryteriów ustalania wartości nieodpłatnych świadczeń.

W świetle przepisów prawa cywilnego przez pojęcie świadczenia rozumie się zachowanie podmiotu zobowiązaniowego polegające na działaniu i zaniechaniu, które odpowiada treści zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu godnego ochrony interesu wierzyciela, co wynika z art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Z przepisu tego można zatem wyprowadzić wniosek, że przez świadczenie należy rozumieć zachowanie się zobowiązanego (dłużnika) zgodnie z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu godnego ochrony interesu wierzyciela. Aby więc w świetle art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można było zaliczyć określone świadczenie do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegające opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody objęte opodatkowaniem. Natomiast świadczenie otrzymane przez podatnika, gdy spełniający świadczenie uzyska lub ma uzyskać w przyszłości pewną korzyść majątkową nie jest nieodpłatnym świadczeniem. Podobnie w sytuacji gdy dłużnik w ogóle nie spełni świadczenia, a wierzyciel przez zaniechanie dochodzenia go na właściwej drodze prawnej doprowadzi do przedawnienia lub świadczenie to umorzy - nie dochodzi do uzyskania nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz (art. 659 k.c.).

Wnioskodawca podał, że w przedstawionym stanie faktycznym najemcy lokali nie uregulowali należności wynikających z umów najmu. Należności te przedawniły się lub zgodnie z Uchwałą Rady Miasta są umarzane. Zdaniem Wnioskodawcy, z tego, iż dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania, nie można wyciągnąć wniosku, iż fakt ten stanowi równocześnie nieodpłatne świadczenie wierzyciela na rzecz dłużnika.

Wnioskodawca wskazał, iż stanowisko to potwierdza też orzecznictwo NSA:

?Z faktu, że dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania nielogicznym jest wyciąganie wniosku, iż fakt ten stanowi nieodpłatne świadczenie wierzyciela na rzecz dłużnika.

Działanie świadczeniodawcy wiązać się musi z jego pozytywną wolą, to znaczy że chce on przekazać świadczeniobiorcy świadczenie i czyni to nieodpłatnie? (Wyrok NSA z 12 maja1999 r. l S.A./Wr 115/98).

Aby mówić o otrzymaniu świadczenia przez świadczeniobiorcę, świadczeniodawca musi wyrazić pozytywną wolę świadczenia, tzn., że chce przekazać świadczenie na rzecz śwadczeniobiorcy; działanie polegające na przekazaniu świadczenia nie może być bezwolne. W przeciwnym razie można by wywnioskować, że nie tylko przedawnione czy umorzone, ale również nieterminowe regulowanie zobowiązania podlega opodatkowaniu jako niedopłatne świadczenie wierzyciela na rzecz dłużnika.

W świetle powyższego Wnioskodawca uważa, iż brak jest podstaw do opodatkowania - jako nieodpłatnych świadczeń - umorzonych, przedawnionych zobowiązań, uznając, że wierzyciele świadczą je nieodpłatnie na rzecz swoich dłużników. Ponieważ, zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej przedawnione i umorzone wierzytelności nie stanowią przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń, nie powstaje w tym przypadku po stronie wierzyciela obowiązek wystawienia informacji PIT-8C.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.


Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.


W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłami przychodów są również inne źródła.


W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania ?w szczególności?, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.


Z analizy przytoczonych przepisów wynika, że przedstawione we wniosku zobowiązania nie zostały objęte zwolnieniem podatkowym, ani zaniechaniem poboru podatku.

Z przedstawionych we wniosku informacji wynika, że do umorzenia wierzytelności cywilnoprawnych dochodzi w przypadkach, gdy nie można ustalić dłużnika lub dłużnik zmarł nie pozostawiając spadkobierców lub pozostawił majątek, z którego dochodzenie należności jest niezasadne; w toku postępowania egzekucyjnego stwierdzono jego bezskuteczność, a dalsze prowadzenie egzekucji nie rokuje ściągnięcia należności; zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności; w stosunku do dłużnika zakończono postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe; zachodzą inne ważne okoliczności.


W przedmiotowej sprawie umorzeniu podlegają zobowiązania wynikające z zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl przepisu art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Z brzmienia tego przepisu wynika, iż zwolnienie z długu dochodzi do skutku w wyniku umowy stron, przy czym zwolnienie z długu musi zostać zaakceptowane przez dłużnika. W efekcie zwolnienia dłużnika z całości lub części długu następuje u niego trwały przyrost majątku. Umorzenie zobowiązania oznacza zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego, skutkiem czego jest wystąpienie po stronie dłużnika określonej korzyści.

Ze świadczeniem mamy przy tym do czynienia w sytuacji gdy, świadczeniodawca wyrazi pozytywną wolę świadczenia, tzn. chęć przekazania świadczenia na rzecz świadczeniobiorcy, a świadczeniobiorca to świadczenie przyjmie.

W świetle powyższego, kierując się przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy uznać, że korzyści jakie osiąga dłużnik z tytułu umorzenia zaległości wynikających z zawartych umów cywilnoprawnych stanowią dla niego realne przysporzenie majątkowe podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem przy założeniu, iż umorzenie ww. zaległości stanowi zwolnienie z długu w myśl cytowanego art. 508 ustawy Kodeks cywilny, należy uznać, iż umorzona kwota zobowiązania z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych, stanowi dla osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1, w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.


Wnioskodawca dokonując umorzenia zaległości z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej jest zobowiązany wypełnić obowiązek nałożony przez art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 42a wyżej ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (PIT-8C) i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.


Reasumując, dokonane umorzenie należności w stosunku do osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej stanowi dla tych osób przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym na Wnioskodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów z innych źródeł na druku PIT-8C dla każdej osoby, której umorzono zaległości.


Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego tut. Organ informuje, że w myśl zasady wyrażonej w art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) został on wydany w indywidualnej sprawie i dotyczy wyłącznie tej sprawy, w której zapadł.


Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.


Rozstrzygnięcie przedstawionego we wniosku pytania dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania umorzonych należności z tytułu najmu lokali osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą oraz obowiązku wystawienia informacji PIT-8C, zawarto w interpretacji indywidualnej z dnia 3 września 2008 r. nr ILPB1/415-399/08-5/AMN.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.


Referencje

ILPB1/415-399/08-5/AMN, interpretacja indywidualna

Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika