Czy dokonując w 2010 roku sprzedaży akcji odziedziczonych w tym roku, spadkobierca w oparciu o przepis (...)

UZASADNIENIE

W dniu 31 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sprzedaży akcji oraz ustawy Ordynacja podatkowa w zakresie praw przysługujących spadkobiercy.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych określonych w art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej, w związku z powyższym pismem z dnia 17 czerwca 2011 r. nr ILPB2/415-446/11-2/WS, wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawczynię, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ, a jego uzupełnieniem nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano w dniu 17 czerwca 2011 r., skutecznie doręczono dnia 21 czerwca 2011 r., zaś w dniu 28 czerwca 2011 r. Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 2010 roku Wnioskodawczyni odziedziczyła akcje i w tym samym roku zostały one sprzedane. Były to akcje różnych spółek (?). Pytanie prawne dotyczy tych właśnie akcji. Zostały one wyemitowane przed 2004 rokiem, czyli okresem gdy ich sprzedaż nie była opodatkowana podatkiem od kapitału. Natomiast ich sprzedaż nastąpiła w 2010 roku i nie była dokonana w ramach działalności gospodarczej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy dokonując w 2010 roku sprzedaży akcji odziedziczonych w tym roku, spadkobierca w oparciu o przepis art. 97 ustawy Ordynacja podatkowa w związku z art. 52 ustawy o podatku dochodowym i art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. korzystać będzie ze zwolnienia od podatku dochodu uzyskanego ze sprzedaży akcji emitowanych przed 2004 rokiem...

Zdaniem Wnioskodawczyni, co do zasady przychodem z kapitałów pieniężnych są należne choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych. Tym samym, co do zasady zbycie akcji zasadniczo podlegać powinno, zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy podatkowi dochodowemu. Dochodem z tytułu odpłatnego zbycia akcji będzie różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia, a kosztami uzyskania tych przychodów. Od dochodów uzyskanych z tego tytułu podatek wynosi więc 19% uzyskanego dochodu, którego nie łączy się z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych.

Z punktu widzenia istniejącego stanu faktycznego istotne znaczenie mają jednak przepisy art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Regulacja ta przewiduje wyjątek od powyżej nakreślonej zasady. Dotyczy on podatników, którzy nabyli akcje dopuszczone do obrotu przed 1 stycznia 2004 r. Ma to istotne znaczenie albowiem przedmiotem spadku i sprzedaży były akcje spółki, które zostały wyemitowane przed 1 stycznia 2004 roku.

Zgodnie z treścią art. 52 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwalnia się od podatku dochodowego w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, które są dopuszczone do publicznego obrotu papierami wartościowymi, przy czym zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli sprzedaż tych papierów wartościowych jest przedmiotem działalności gospodarczej.

Jednocześnie, stosownie do art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202 poz. 1956 ze zm.), przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do opodatkowania dochodów (poniesionych strat) uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003 r. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit. b) ustawy podatkowej, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem, że papiery te zostały nabyte przed dniem 1 stycznia 2004 r. W świetle wyżej przytoczonych przepisów art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z dnia 12 listopada 2003 r., dochody ze sprzedaży akcji korzystają ze zwolnienia, jeśli równocześnie zostały spełnione następujące warunki: akcje dopuszczono do publicznego obrotu papierami wartościowymi; nabycia dokonano przed dniem 1 stycznia 2004 r.; nabycie nastąpiło na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych, albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi; sprzedaż tych akcji nie jest przedmiotem działalności gospodarczej. Wszystkie te warunki w świetle zaistniałego stanu faktycznego ? zdaniem Wnioskodawczyni - zostały spełnione. Tym samym dla spadkodawcy, który zdecydowałby się sprzedać akcje przysługiwałoby z art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. i art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie od podatku.

Wnioskodawczyni wskazała, że analizując jej sytuację podatkową, w związku z tym iż jest ona spadkobiercą należy wziąć pod uwagę to, iż sytuacja prawno - podatkowa spadkobierców została uregulowana w przepisie art. 97 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z tym przepisem prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej. W prawie podatkowym nie zdefiniowano ani pojęcia praw i obowiązków ?majątkowych?, ani też ?niemajątkowych?. Pojęcia te próbowano natomiast dookreślić w prawie cywilnym, zwracając uwagę na bezpośredni wpływ praw majątkowych na ekonomiczny interes podmiotu i brak takiego bezpośredniego oddziaływania w przypadku uprawnień niemajątkowych. W obu przypadkach sukcesji praw o charakterze majątkowym jak i niemajątkowym - muszą one wynikać z przepisów prawa podatkowego. Podobnie w zakresie obowiązków spadkodawcy. Na spadkobierców przechodzą tylko te obowiązki spadkodawcy, które miał on jako podatnik i tylko te, które są związane z realizacją obowiązków wynikających z ustaw regulujących kwestie podatków (postanowienie NSA z dnia 24 czerwca 2003 r., I SA/Łd 1528/02, POP 2003, z. 5, poz. 134). Przyjmując linię podziału praw i obowiązków na majątkowe i niemajątkowe, zgodną z podziałem prawa finansowego na materialne i formalne, pierwsza ze wskazanych grup będzie związana przede wszystkim z wymiarem podatków bądź ich płatnością. Należy przy tym podkreślić, iż sukcesją w przypadku spadkobierców objęte są jedynie te majątkowe prawa i obowiązki, które wynikają z przepisów prawa podatkowego. Będzie to więc np. prawo do zapłaty podatku w odroczonym terminie płatności albo też jego zapłaty w ratach, uprawnienie do zwrotu nadpłaty, prawo zwrotu podatku lub różnicy podatku naliczonego, prawo rozliczenia straty, prawo do ulgi podatkowej, a także prawo do zwolnienia podatkowego.

Tym samym wskazana powyżej zasada i zwolnienie od podatku sprzedaży akcji wyemitowanych przed 1 stycznia 2004 roku powinna więc mieć również zastosowanie do spadkobierców nabywających papiery wartościowe wchodzące w skład masy spadku, jako swego rodzaju prawo majątkowe o obiektywnie ekonomicznym wymiarze. Prawo to nabył spadkodawca jako uprawnienie wynikające z określonych przepisów prawa podatkowego, które bezpośrednio wywarło wpływ lub mogło wywrzeć jeżeli by on żył, na jego majątek powodując przysporzenie w postaci braku obowiązku zapłaty podatku. Uprawnienie to powinno więc być traktowane jako prawo majątkowe, o którym mowa w art. 97 Ordynacji podatkowej. Z tych względów sytuacja prawno - podatkowa podatnika powinna być rozpatrywana z uwzględnieniem przedmiotowego elementu stanowiącego prawo majątkowe, łącznie ze wszelkimi innymi przepisami wynikającymi z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. oraz art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, powyższe uregulowana rozpatrywane łącznie z art. 97 Ordynacji podatkowej prowadzą do wniosku, że jeżeli spadkodawca nabył akcje w określonym terminie to brak jest podstaw do stwierdzenia, iż spadkobiercy zmuszeni są zapłacić 19% podatek dochodowy z tytułu sprzedaży odziedziczonych akcji. Przepis art. 97 Ordynacji podatkowej, jednoznacznie stanowi, że spadkobiercy podatnika, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Przedmiotem sukcesji są więc przysługujące spadkobiercom prawa i obowiązki wynikające z norm prawa podatkowego, mające swój materialny i wymierny kształt, np. w postaci obowiązku zapłaty podatku, jego zwrotu ale również prawie do ulgi podatkowej.

Majątkowe prawa i obowiązki powinny więc być interpretowane jako bezpośrednio powiązane z interesem ekonomicznym uprawnionego podatnika. Przyjęcie cywilistycznej interpretacji prowadzi więc do wniosku, że na prawa majątkowe składają się przede wszystkim roszczenia i inne korzystne sytuacje prawne, w tym prawo do skorzystania z czasowego uprawnienia w zakresie zwolnienia niektórych dochodów od podatku. Z takim właśnie czasowym uprawnieniem mamy do czynienia w art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. i art. 52 ustawy o podatku dochodowym, stanowiącym prawo nabyte o niewątpliwie majątkowym charakterze. Nabycie przez spadkodawcę akcji przed 1 stycznia 2004 r. jeżeli spełnione zostały warunki wynikające z art. 52 ustawy, nie powinno więc rodzić obowiązku podatkowego dla spadkobierców, z uwagi na to, że nabywają oni w drodze spadku majątkowe uprawnienie, z którego skorzystałby spadkodawca.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z:

1. odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych (w tym akcji),
2. realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Natomiast stosownie do treści art. 30b ust. 1 ww. ustawy, od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956 ze zm.), przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do opodatkowania dochodów (poniesionych strat) uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003 r., z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o których mowa w art. 52 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2004 r., pod warunkiem, że papiery te zostały nabyte przed dniem 1 stycznia 2004 r.

Przepis zaś wyżej powołanego art. 52 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi, iż zwalnia się od podatku dochodowego w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2003 r., dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, które są dopuszczone do publicznego obrotu papierami wartościowymi, nabytych na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 ze zm.) ? przy czym zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli sprzedaż tych papierów wartościowych jest przedmiotem działalności gospodarczej.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z dnia 12 listopada 2003 r., dochody ze sprzedaży akcji korzystają ze zwolnienia, jeśli równocześnie zostały spełnione następujące warunki:

1. akcje dopuszczono do publicznego obrotu papierami wartościowymi,
2. nabycia dokonano przed dniem 1 stycznia 2004 r.,
3. nabycie nastąpiło na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych, albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi,
4. sprzedaż tych akcji nie jest przedmiotem działalności gospodarczej.

Z przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika, iż przedmiotowy wniosek dotyczy sprzedaży akcji nabytych w drodze spadku w 2010 r. W związku z powyższym nie została spełniona przesłanka warunkująca zwolnienie dochodów ze sprzedaży ww. akcji z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ponieważ sprzedane akcje zostały nabyte przez Wnioskodawczynię po 1 stycznia 2004 r.

Ponadto wskazać należy, że wszelkie zwolnienia zawsze przysługują określonym podmiotom, po spełnieniu przez nie wskazanych warunków. Bez znaczenia jest czy ulga bądź zwolnienie ma charakter podmiotowy czy przedmiotowy. Zwolniony jest bowiem albo podatnik dzięki samemu faktowi, że posiada określony status, albo zwolniony jest dochód osiągnięty przez tego podatnika. Stąd z ulgi i zwolnienia zawsze korzystać będzie określony podmiot. Ulga i zwolnienie jest prawem mającym charakter osobisty, które przysługuje określonemu podmiotowi i nie podlega dziedziczeniu, jest przywilejem stanowiącym wyjątek od konstytucyjnej zasady powszechności opodatkowania. Zwrócić uwagę należy na treść art. 922 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Oznacza to, że prawo do ulgi i zwolnienia nigdy nie było i nie jest prawem dziedzicznym, gdyż przysługuje wyłącznie podatnikowi, który spełnia warunki do skorzystania z niego. Podsumowując, Wnioskodawczyni nie odziedziczyła ulg i uprawnień, które przysługiwały spadkodawcy.

Natomiast w kwestii sukcesji praw w zakresie prawa podatkowego należy wskazać, iż w myśl art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) - spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy przy czym, jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek (§ 2). Podkreśla się przy tym, że prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej. Zarówno prawa i obowiązki, aby mogły być nabyte przez spadkobiercę, muszą nie tylko wynikać z przepisów prawa podatkowego, ale również przynależeć do konkretnej osoby, w tym wypadku spadkodawcy. Na powyższe zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, który w jednym z orzeczeń wskazał, iż na spadkobierców przechodzą tylko te obowiązki spadkodawcy, które miał on jako podatnik i tylko te, które są związane z realizacją obowiązków, wynikających z ustaw regulujących kwestie podatków (postanowienie NSA z dnia 24 czerwca 2003 r., I SA/Łd 1528/02; publik. LEX nr 80888). Jednocześnie nie można mówić o sukcesji prawa, którego spadkodawca nie nabył (w chwili śmierci akcje te weszły do masy spadkowej). Po stronie spadkodawcy istniało jedynie (pod warunkiem ich sprzedaży) publicznoprawne uprawnienie do wyłączenia stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego w wyniku śmierci nie mógł skorzystać. Tym niemniej powyższe uprawnienie nie przerodziło się w prawo, albowiem spadkodawca nie zbył przedmiotowych akcji, a tym bardziej nie mógł się ubiegać o wyłączenie powstałego w ten sposób dochodu z opodatkowania. Wobec tego spadkobierca nie mógł nabyć omawianego prawa.

Zatem wejście spadkobiercy na podstawie art. 97 Ordynacji podatkowej w prawa i obowiązki podatnika (spadkodawcy) nie uzasadnia utożsamiania go z podatnikiem. Jest on traktowany jak podatnik, a nie jako podatnik-spadkodawca.

Reasumując, w zaistniałym stanie faktycznym, w świetle przytoczonych przepisów, dochód uzyskany przez Wnioskodawczynię ze sprzedaży akcji nabytych w spadku w 2010 roku, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 30b. W przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki wynikające z art. 52 pkt 1 lit. b), warunkujące zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych dochodu ze sprzedaży akcji.

Jednocześnie należy wskazać, że Wnioskodawczyni nie nabyła praw do powyższego zwolnienia na podstawie art. 97 ustawy Ordynacja podatkowa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie należy wskazać, iż powołane przez Wnioskodawczynię postanowienie NSA nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.