Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodów z kapitałów pieniężnych.

UZASADNIENIE

W dniu 6 kwietnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodów z kapitałów pieniężnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 2009 r. Wnioskodawca dokonał umorzenia trzech funduszy inwestycyjnych. Na dwóch Zainteresowany miał zyski w wysokości 86.258,03 zł, a na jednym stratę w wysokości 23.930,26 zł. Ponadto Wnioskodawca inwestuje na Giełdzie Papierów Wartościowych. w roku 2009 Zainteresowany poniósł stratę w wysokości 206.054,32 zł. Wnioskodawca ma wątpliwości, czy można wspólnie rozliczyć fundusze inwestycyjne oraz czy można do tego dołączyć stratę poniesioną na giełdzie.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy można sumować zyski i straty w wyniku umorzenia jednostek różnych funduszy inwestycyjnych...

1. Czy można sumować zyski i straty z inwestycji giełdowych i z funduszy inwestycyjnych...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, podstawowe poczucie sprawiedliwości społecznej sugeruje sumowanie zysków i strat z tego samego rodzaju dochodów jakimi są zyski kapitałowe.

Zainteresowany podaje, iż przeczytał artykuł prasowy, w którym napisano, że wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 grudnia 2009 r. dozwolone jest łączenie tego typu dochodów (III SA/Wa 1147/09).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. u. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Natomiast zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z:

1. odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych,
2. realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. u. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 ze zm.).

Pojęcie papierów wartościowych zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Stosownie do tego przepisu, przez papiery wartościowe rozumie się:

1. akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. ? Kodeks spółek handlowych (Dz. u. Nr 94, poz. 1037 ze zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,
2. inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a), lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne).

W myśl art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem z odpłatnego zbycia papierów wartościowych jest różnica pomiędzy sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 ? osiągnięta w roku podatkowym.

Przepis art. 30b ust. 5 ww. ustawy stanowi, iż dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (na zasadach ogólnych wg skali podatkowej) oraz w art. 30c (tzw. podatek liniowy z działalności gospodarczej). Na podatniku, który uzyskał dochód (poniósł stratę) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ww. ustawy ciąży obowiązek złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania według ustalonego wzoru (formularz PIT-38), w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 45 ust. 1a pkt 1 cyt. ustawy). w tym samym terminie dokonuje się też wpłaty należnego podatku wynikającego z zeznania (art. 45 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy).

Przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych określone są w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w świetle którego za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Pojęcie funduszy kapitałowych zostało zdefiniowane w art. 5a pkt 14 ww. ustawy, w świetle którego ilekroć w ustawie jest mowa o funduszach kapitałowych oznacza to fundusze inwestycyjne oraz fundusze zagraniczne, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych, oraz ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe działające na podstawie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Zasady opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych reguluje art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w świetle którego od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a. Jak wynika z art. 30a ust. 5 ww. ustawy dochodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Dochodów (przychodów) z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (art. 30a ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności (świadczeń) z tytułów określonych m. in. w art. 30a ust. 1 tej ustawy są obowiązane pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych, tj. m. in. dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.

Ogólne zasady rozliczania straty reguluje art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Stosownie natomiast do art. 9 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepis ust. 3 ma zastosowanie do strat z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż przepis art. 9 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych enumeratywnie wylicza straty ze źródeł kapitałowych, podlegające odliczeniu od dochodu z tego źródła przychodów i nie uwzględnia strat pochodzących z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Ponadto zasada opodatkowania dochodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, wyrażona w art. 30b ww. ustawy, wyklucza możliwość odliczenia od tego dochodu straty z udziału w funduszach inwestycyjnych, gdyż zasady opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych reguluje art. 30a ust. 1 pkt 5 ww. ustawy. Istotne w tej mierze jest to, że podatnik w pierwszym przypadku opodatkowuje się samodzielnie składając we właściwym urzędzie skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru (formularz PIT-38), w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 45 ust. 1a pkt 1 ww. ustawy). z kolei stosownie do treści art. 41 ust. 4 ww. ustawy obowiązek poboru 19% zryczałtowanego podatku dochodowego m. in. od dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych ciąży na płatniku.

Mając na uwadze powyższe, brak możliwości kompensowania zysków i strat wynika jednoznacznie z faktu, że dochód z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz zagranicznych funduszach kapitałowych jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem, który ze swej istoty jest pobierany od każdej konkretnej wypłaty, niezależnie od ewentualnych aktualnych czy wcześniejszych strat podatkowych z tego źródła przychodów. Takie opodatkowanie nie ma bowiem charakteru globalnego, gdzie podatek obliczany jest od podstawy opodatkowania ustalonej dla całego roku podatkowego i gdzie można obniżyć dochód o ewentualne straty z tego źródła.

Fakt, iż przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz przychody z tytułu zbycia papierów wartościowych należą do tego samego źródła, tj. przychodów z kapitałów pieniężnych, nie daje ku temu żadnych podstaw. Okoliczność, że strata z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie została wymieniona w art. 9 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest równoznaczna z tym, że odliczenie tejże straty w świetle przepisów jest dopuszczone od każdego innego dochodu z kapitałów pieniężnych poza dochodem z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Możliwość tę wyklucza bowiem wprost art. 9 ust. 6 ustawy, który w zamkniętym katalogu strat z kapitałów pieniężnych podlegających odliczeniu ? straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie wymienia.

Dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych i dochody ze zbycia papierów wartościowych pomimo, iż są zaliczane do tego samego źródła przychodów, tj. przychodów z kapitałów pieniężnych, to z uwagi na odmienność ich charakteru, opodatkowana jest w różny sposób.

Odmienność ta polega m. in. na specyficznym sposobie ustalania dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, który powstaje w związku z umorzeniem jednostek uczestnictwa. Wartość ta jest ustalana przez fundusz dokonujący wyceny aktywów funduszu poprzez ustalenie wartość aktywów netto oraz wartości aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny.

Zatem, taki sposób określenia wartości jednostek uczestnictwa w funduszu i w konsekwencji określenie dochodu bądź straty nie daje podstawy do stworzenia możliwości odliczenia strat. Nie jst bowiem możliwy taki przypadek, aby wydając dyspozycję umorzenia jednostek uczestnictwa w tym samym funduszu uzyskać jednocześnie dochód i ponieść stratę.

Każdorazowe umorzenie jednostek uczestnictwa nakłada na fundusz jako płatnika obowiązek poboru podatku, tylko i wyłącznie jeżeli w wyniku tej operacji określono dochód.

Co więcej, dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, stosownie do przepisu art. 30a ust. 1 pkt 5 ww. ustawy opodatkowane są 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Konstrukcja zryczałtowanego podatku dochodowego zakłada opodatkowanie tych dochodów (przychodów) u źródła, tj. za pośrednictwem płatnika. Uzyskany dochód nie jest łączony z innymi dochodami z tego samego źródła, a podatnik nie rozlicza tych dochodów samodzielnie.

Z tych względów fakt poniesienia straty ? w sensie ekonomicznym ? z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nie skutkuje na gruncie prawa podatkowego nabyciem uprawnień do odliczenia jej od dochodów np. uzyskanych ze zbycia papierów wartościowych.

Wobec tego co przedstawiono wyżej, niemożliwe jest uwzględnienie straty związanej ze zbyciem jednostek uczestnictwa w funduszu kapitałowym w dochodzie uzyskiwanym z podobnej transakcji tego rodzaju. Zryczałtowany podatek w wysokości 19% jest należny od każdej konkretnej transakcji związanej z wypłatą świadczenia z tytułu umorzenia jednostek udziałów w funduszu kapitałowym.

Natomiast z innym stanem prawnym mamy do czynienia w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Dochód lub stratę podatnik określa samodzielnie w składanym zeznaniu (PIT-38), z tym, że tytuł zobowiązaniowy powstaje poprzez zsumowanie wszystkich skutków ekonomicznych zaistniałych w roku podatkowym (suma przychodów i suma kosztów ich uzyskania) związanych ze zbyciem papierów wartościowych. Tak więc, uzyskanie przychodu ze zbycia papierów wartościowych z pojedynczej transakcji nie wywołuje skutków w postaci powstania zobowiązania podatkowego, ale dopiero suma przychodów uzyskanych z takich zdarzeń w roku podatkowym. Stąd na gruncie obowiązujących przepisów prawa, brak jest uzasadnienia włączenia do rozliczenia omawianego zobowiązania, strat poniesionych z tytułu inwestycji kapitałowych opodatkowanych na zupełnie innych zasadach. Dodatkowo należy zauważyć, iż w art. 9 ust. 6 powołanej ustawy enumeratywnie wymieniono rodzaje dochodów z kapitałów pieniężnych, z których jest możliwe rozliczenie straty z lat ubiegłych.

Reasumując, należy stwierdzić, iż fakt, że przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz przychody z tytułu zbycia papierów wartościowych należą do tego samego źródła, tj. przychodów z kapitałów pieniężnych, nie daje możliwości sumowania zysków i strat z inwestycji giełdowych i z funduszy inwestycyjnych. Okoliczność, że strata z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie została wymieniona w art. 9 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest równoznaczna z tym, że odliczenie tejże straty w świetle przepisów jest dopuszczone od każdego innego dochodu z kapitałów pieniężnych poza dochodem z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Możliwość tę wyklucza bowiem wprost art. 9 ust. 6 ustawy, który w zamkniętym katalogu strat z kapitałów pieniężnych podlegających odliczeniu ? straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie wymienia.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie należy wskazać, iż powołane w treści wniosku orzeczenie sądu administracyjnego nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem tut. Organu podatkowego, teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. u. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.