Przeniesienie własności nieruchomości w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego.

UZASADNIENIE

W dniu 19 października 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie przeniesienia własności nieruchomości w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni jest polskim rezydentem podatkowym. W 2008 r. Zainteresowana kupiła nieruchomość gruntową niezabudowaną, położoną na terytorium Polski (dalej Grunt), której jest jedynym właścicielem do chwili obecnej. W dacie zakupu Gruntu Wnioskodawczyni pozostawała w związku partnerskim z osobą fizyczną, również będącą polskim rezydentem podatkowym (dalej: Inwestor), z którą zamierzała zawrzeć związek małżeński. Na zakupionym Gruncie miał zostać wybudowany budynek mieszkalny jednorodzinny (dalej: Inwestycja), w którym po zawarciu związku małżeńskiego Wnioskodawczyni zamierzała zamieszkać wraz z Inwestorem. Z uwagi na brak wiedzy oraz doświadczenia niezbędnego do wykonania Inwestycji, jak również z uwagi na zamiar wspólnego zamieszkania w Inwestycji, Wnioskodawczyni upoważniła notarialnie Inwestora do zrealizowania Inwestycji. W tym celu Inwestor uzyskał w swoim imieniu stosownie pozwolenie na budowę i zrealizował w latach 2009-2010 znaczną część Inwestycji. Wykonując Inwestycję Inwestor nabywał towary i usługi za własne środki finansowe, zaś wszelkie rachunki i faktury VAT zostały wystawione na Inwestora. Również umowa na budowę Inwestycji została podpisana z wykonawcą przez Inwestora. Aktualnie Inwestycja nie została zakończona i znajduje się w stanie surowym zamkniętym, przy czym wartość Inwestycji znacznie przewyższa wartość Gruntu. W międzyczasie rozpadł się związek partnerski Wnioskodawczyni z Inwestorem. W chwili obecnej Wnioskodawczyni chce rozliczyć się z Inwestorem, któremu przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poczynionych na Gruncie w związku z realizacją Inwestycji. Ponieważ Wnioskodawczyni nie posiada środków finansowych pozwalających zaspokoić roszczenia Inwestora, dlatego Wnioskodawczyni zamierza przenieść na Inwestora własność Gruntu w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego za odpowiednim wynagrodzeniem.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy przychodem Wnioskodawczyni z odpłatnego zbycia nieruchomości będzie wyłącznie wartość rynkowa Gruntu bez uwzględnienia wartości rynkowej nakładów poczynionych na Gruncie przez Inwestora w związku z realizacją Inwestycji...
2. Czy przeniesienie przez Wnioskodawczynię własności Gruntu na Inwestora w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego za odpowiednim wynagrodzeniem będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych...
   
   

Tutejszy Organ informuje, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie nr 2 w odniesieniu do podatku od czynności cywilnoprawnych. Natomiast odpowiedź na pytanie nr 1 w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych zawarta została w interpretacji indywidualnej z dnia 17 stycznia 2012 r. nr ILPB2/415-1025/11-2/WS.

Zdaniem Wnioskodawczyni, przeniesienie własności Gruntu na Inwestora w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego za odpowiednim wynagrodzeniem nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zawarcie przez nią umowy przenoszącej na Inwestora własność Gruntu na podstawie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego z uwagi na fakt, że ww. umowa nie stanowi sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego, a wynagrodzenie nie stanowi ceny sprzedaży, nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, przedmiotowa umowa przenosząca na Inwestora własność Gruntu w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zaś notariusz jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych nie będzie zobowiązany do jego pobrania w dacie sporządzenia stosownej umowy w formie aktu notarialnego.

Na potwierdzenie powyższego stanowiska Wnioskodawczyni powołała interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 października 2009 r. ILPB2/436-118/09-3/MK.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.), podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;
    
    

2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył z opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same, bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni zamierza przenieść na Inwestora - w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego - własność nieruchomości na którą poniósł on nakłady (budynek mieszkalny w stanie surowym zamkniętym) znacznie przewyższające wartość gruntu.

Zgodnie z art. 231 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Z kolei na podstawie art. 231 § 2 ww. ustawy właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Reasumując, stwierdzić należy, że ze względu na enumeratywne wyliczenie czynności objętych zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przedstawione we wniosku przeniesienie własności nieruchomości w trybie art. 231 § 2 Kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanej przez Wnioskodawczynię interpretacji indywidualnej organu podatkowego, należy stwierdzić, iż wydana została ona w indywidualnej sprawie i nie ma zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ILPB2/415-1025/11-2/WS, interpretacja indywidualna