Czy otrzymane jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu korzysta ze zwolnienia (...)

UZASADNIENIE

W dniu 20 sierpnia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zawarł umowę ustanowienia służebności przesyłu w formie aktu notarialnego w trybie art. 305¹ Kodeksu cywilnego, na rzecz przedsiębiorcy działającego pod firmą X (dalej: Spółka), na nieruchomościach stanowiących działki, których jest właścicielem. Przedmiotowe nieruchomości wchodzą w skład gospodarstwa rolnego Wnioskodawcy w rozumieniu przepisu art. 55³ Kodeksu cywilnego, wykorzystywanego do produkcji rolnej opodatkowanej podatkiem rolnym. Ustanowienie przedmiotowej służebności przesyłu nastąpiło na czas nieoznaczony.

W zakresie przedmiotowej służebności przesyłu Spółka będzie uprawniona do:

1. założenia i przeprowadzenia przez nieruchomości napowietrznej linii elektroenergetycznej 400+110kV <...> wraz z urządzeniami niezbędnymi do jej eksploatacji oraz posadowienia na przedmiotowej nieruchomości słupa elektroenergetycznego tej linii, a także podwieszenia napowietrznych przewodów linii oraz użytkowania linii po jej wybudowaniu;
2. przebudowania linii elektroenergetycznych WN, Sn, nn oraz linii telekomunikacyjnych, zbliżonych lub krzyżowanych z linią, a przebiegających przez nieruchomości, na których ustanowiono służebność przesyłu;
3. każdorazowego wejścia i wjazdu na działki obciążone, w tym sprzętem ciężkim, w celu przygotowania i wykonania robót związanych z budową, eksploatacją, konserwacją naprawą, modernizacją, remontami oraz usuwaniem awarii linii elektroenergetycznej, a ponadto przeprowadzaniem wycinki drzew i krzewów pod linią oraz wykonania oględzin (obchodu) linii;
4. żądania od właściciela nieruchomości znoszenia ograniczeń wynikających z ustanowienia pasa technologicznego linii elektroenergetycznej 400+110kV o szerokości siedemdziesiąt metrów, które to ograniczenia polegają na obowiązku korzystania z tego pasa w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego, zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony środowiska, w tym na zakazie zamieszkiwania, zakazie wznoszenia budynków i innych budowli oraz zakazie utrzymywania drzew, krzewów i roślinności o wysokości niezgodnej z Polską Normą oraz obowiązującymi przepisami prawa.
   
   

W następstwie ustanowienia służebności przesyłu Wnioskodawca otrzymał jednorazowe wynagrodzenie będące rekompensatą za szkody powstałe w następstwie ustanowienia służebności przesyłu związane z lokalizacją na Jego nieruchomości odcinka linii elektroenergetycznej 400+110kV , w tym również z tytułu zajęcia gruntu pod pas technologiczny, trwałego ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości oraz zmniejszenia wartości obciążonej służebnością nieruchomości. Ustalone jednorazowe wynagrodzenie za służebność przesyłu nie obejmuje ewentualnych szkód (zniszczeń) w uprawach rolnych (zasiewach - zbiorach) oraz kosztów rekultywacji gruntu, wynikłych bezpośrednio z wykonywania robót budowlanych na nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy od podatku dochodowego od osób fizycznych (t.j. Dz. U z 2010 r. nr 51, poz. 307; dalej: pdof)...

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskany przez Niego przychód, o którym mowa w zaistniałym stanie faktycznym stanowiący wyrównanie szkody powstałej w wyniku ustanowienia służebności przesyłu korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 pdof, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

1. ustanowienia służebności gruntowej,
2. rekultywacji gruntów,
3. szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie

   - w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603, ze zm.).

Zastosowanie zwolnienia wynikającego z ww. przepisu jest uzależnione od wystąpienia następujących przesłanek, które muszą zostać spełnione łącznie.

1. Musi dojść do wypłaty odszkodowania. Odszkodowanie to wynagrodzenie (rekompensata) za poniesione straty (szkody). Świadczenie, które zostało Wnioskodawcy wypłacone ma na celu zrekompensowanie poniesionej przez Niego szkody, a nie Jego wzbogacenie.
2. Podstawą jego wypłaty musi być wyrok sądowy albo zawarta umowa (ugoda). Mając na uwadze, że w stanie faktycznym opisanym w niniejszym wniosku wypłata następuje na podstawie umowy ustanowienia służebności przesyłu nie ma wątpliwości co do spełnienia tej przesłanki.
3. Wypłata musi nastąpić na rzecz posiadacza gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, co również ma miejsce w tym stanie faktycznym.
4. Tytułem wypłaty odszkodowania musi być, bądź ustanowienie służebności gruntowej, bądź rekultywacja gruntów, bądź szkoda powstała w uprawach rolnych i drzewostanie, a źródłem wypłaty odszkodowania musi być prowadzenie na gruncie przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust 2. ustawy o gospodarce nieruchomościami.
   
   

Wprowadzone w sierpniu 2008 roku przepisy o służebności przesyłu zbudowane są praktycznie w oparciu o dwa artykuły, a w pozostałym zakresie odsyłają do stosowania przepisów o służebnościach gruntowych. Należy zaznaczyć, że do chwili pojawienia się tej nowelizacji Kodeksu cywilnego służebność przesyłu nie była skodyfikowana, a prawo do przeprowadzania inwestycji dotyczących budowy i eksploatacji infrastruktury przesyłowej na rzecz przedsiębiorcy realizowane było w oparciu o istniejące przepisy o służebnościach gruntowych. W obecnym stanie, praktycznie sytuacja prawna właściciela gruntu, na którym została ustanowiona służebność przesyłu jest analogiczna jak właściciela, którego grunt obciążony jest służebnością gruntową na rzecz przedsiębiorstwa prowadzącego inwestycje, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Strony umowy notarialnej zarówno przy służebności przesyłu, jak i przy służebności gruntowej ustalają takie same uprawnienia dla przedsiębiorcy do korzystania z nieruchomości obciążonej, którym odpowiadają określone obowiązki właściciela nieruchomości obciążonej, a w konsekwencji zostają nałożone na niego zakazy i nakazy powodujące, że zostaje on w sposób trwały, istotny ograniczony w korzystaniu ze swej własności. Różnica teoretyczna sprowadza się jedynie do tego że służebność przesyłu ustanawiana jest na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, a nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej (którym zawsze był przedsiębiorca przesyłowy).

Dlatego skoro służebność przesyłu jest szczególnym rodzajem służebności gruntowej ustanowionej na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, a ponadto mając na uwadze, że bezspornym pozostaje fakt, że realizująca inwestycję Spółka jest podmiotem uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów, Wnioskodawca uważa że zwolnienie z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 pdof ma zastosowanie do uzyskanego przez Niego przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednakże, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

1. ustanowienia służebności gruntowej,
2. rekultywacji gruntów,
3. szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie

   - w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Należy jednak podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej ? powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż w wyniku zawartej umowy cywilnoprawnej Zainteresowany otrzymał wynagrodzenie będące rekompensatą za szkody powstałe w następstwie ustanowienia służebności przesyłu. Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, stwierdzić należy, iż w przypadku Wnioskodawcy brak jest podstaw do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zauważyć bowiem należy, iż otrzymane wynagrodzenie przyznane zostało z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, której ww. przepis nie wymienia jako tytułu uprawniającego do zastosowania zwolnienia podatkowego.

Służebność gruntowa, uregulowana bowiem została w art. 285 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Stanowi on, że nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Zgodnie natomiast z art. 305#185; Kodeksu cywilnego nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W świetle powyższego, w przypadku Wnioskodawcy brak jest podstaw do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymanego wynagrodzenia będącego rekompensatą za szkody powstałe w następstwie ustanowienia służebności przesyłu. Powyższe wynika z faktu, iż w zaistniałej sytuacji nie są spełnione warunki zawarte w tym przepisie, bowiem otrzymane wynagrodzenie przyznano Wnioskodawcy z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, a nie ustanowienia służebności gruntowej, którą ww. przepis wymienia jako tytuł uprawniający do zastosowania zwolnienia podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.