W jakim okresie (miesiącu), dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana (...)

18.6.2010

W jakim okresie (miesiącu), dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana jest rozpoznać przychody / koszty związane z zawarciem i realizacją transakcji, której przedmiotem jest instrument pochodny zerokosztowy?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 16 marca 2010 r. (data wpływu 19.03.2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu i kosztu związanego z zawarciem i realizacją transakcji opcyjnych ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 marca 2010 r. został złożony ww. wniosek ? uzupełniony w dniu 18 czerwca 2010 r. -o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu i kosztu związanego z zawarciem i realizacją transakcji opcyjnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Spółka dokonuje sprzedaży produktów, które notowane są na giełdach.

Bazy cenowe tych produktów ustalane są z nabywcami w kontraktach / umowach (wieloletnich, rocznych i spot). W związku z prowadzoną działalnością, Spółka stale narażona jest na wahania rynkowych cen sprzedawanych produktów (notowanych na giełdach) oraz zmienność kursów walut, w których rozliczana jest sprzedaż.

Spółka, w celu zabezpieczenia przed ryzykiem niekorzystnych zmian w poziomach cen sprzedaży na rynku walutowym i towarowym zawiera z wyspecjalizowanymi podmiotami zagranicznymi (banki, brokerzy - dalej: Broker) transakcje na instrumentach pochodnych, przez które rozumie się, zgodnie z postanowieniami art. 16 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów.

Zawierane przez Spółkę transakcje na instrumentach pochodnych mają charakter nierzeczywisty, tj. obejmują rozliczenie pieniężne instrumentu bez dostawy instrumentu bazowego (wynik na transakcji ustalany jest jako różnica pomiędzy ceną wykonania określoną dla danego instrumentu pochodnego a ceną referencyjną instrumentu bazowego na dzień wykonania).

Wśród transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych przez Spółkę występują instrumenty typu: opcje, forward, swap, jak również złożone instrumenty pochodne zerokosztowe typu:

put producencki, który skonstruowany jest z dwóch opcji:
1. zakupionej od Brokera opcji sprzedaży put z określonym w kontrakcie poziomem wykonania, premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) oraz
2. wystawionej przez Spółkę opcji kupna call z określonym w kontrakcie poziomem wykonania (głęboko in the money, np. 1 USD/t dla rynku miedzi, 1 USc/troz dla rynku srebra, 1 grosz dla rynku walutowego), z określoną premią jednostkową i tonażem (lub nominałem), który jest uzależniony od ceny opcji put, wchodzącej w skład ww. instrumentu zerokosztowego (tonaż / nominał wystawionych opcji kupna stanowi określony procent tonażu / nominału zakupionych opcji sprzedaży, dając całkowitą premię netto na instrumencie równą zero);
collar (korytarz), który skonstruowany jest z połączenia dwóch opcji:
1. zakupionej od Brokera opcji sprzedaży put z określonym w kontrakcie poziomem wykonania, premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) oraz
2. wystawionej przez Spółkę opcji kupna call z określonym w kontrakcie poziomem wykonania, premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) równym tonażowi (lub nominałowi) zakupionych opcji sprzedaży;
seagull (mewa), który skonstruowany jest z połączenia trzech opcji:
1. zakupionej od Brokera opcji sprzedaży put z określonym w kontrakcie poziomem wykonania, premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) oraz
2. wystawionej przez Spółkę opcji sprzedaży put z określonym w kontrakcie poziomem wykonania (niższym niż poziom wykonania zakupionej opcji sprzedaży), premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) równym tonażowi (lub nominałowi) zakupionych opcji sprzedaży oraz
3. wystawionej przez Spółkę opcji kupna calI z określonym w kontrakcie poziomem wykonania, premią jednostkową i tonażem (lub nominałem) równym tonażowi (lub nominałowi) zakupionych opcji sprzedaży.

Opisane instrumenty zerokosztowe typu put producencki i collar charakteryzują się tym, iż w strukturze put producencki dochodzi zawsze do rozliczenia co najmniej jednej z opcji wchodzących w jej skład, w związku z poziomem wykonania głęboko in the money (np. 1 USD/t dla rynku miedzi, 1 USc/troz dla rynku srebra i 1 grosz dla rynku walutowego) wystawionej (sprzedanej) opcji przez Spółkę (druga opcja wchodząca w skład struktury put producencki podlega wówczas wygaśnięciu bez realizacji); w przypadku tej struktury możliwa jest również równoczesna realizacji obu opcji i ich rozliczenie w tym samym terminie. W strukturze collar dochodzi do rozliczenia maksymalnie jednej z opcji wchodzących w jej skład; w przypadku tej struktury może również dojść do sytuacji, że żadna z opcji wchodzących w skład struktury nie będzie rozliczana.

Powyższe transakcje opcyjne są obustronnym zobowiązaniem (pomiędzy Spółką i Brokerem) do sprzedaży / kupna określonego instrumentu bazowego w określonym momencie w przyszłości, ustalonym w dacie wykonania (tj. w dacie, na którą ustalany jest wynik na instrumencie), wymagalnym w dacie rozliczenia, którą jest data realizacji instrumentu (w której dochodzi do płatności wyniku na instrumencie zerokosztowym); przy czym daty te dla wszystkich opcji wchodzących w skład nabywanego przez Spółkę danego instrumentu zerokosztowego stanowią odpowiednio taką samą datę.

Wobec faktu, że elementami składowymi instrumentów pochodnych zerokosztowych są opcje, w dacie zawarcia transakcji z Brokerem, której przedmiotem jest instrument pochodny zerokosztowy, określana jest wysokość premii za zakup opcji oraz za wystawienie opcji - z istoty instrumentu zerokosztowego wynika, że premie te ustalane są na takim poziomie, że dochodzi do ich wzajemnego wyzerowania (nettowania) w ramach danego instrumentu pochodnego zerokosztowego, a we wskazanej dacie płatności premii (jak również w przyszłości) nie dochodzi do płatności tych premii.

Wynik uzyskany z tytułu realizacji w przyszłości ww. instrumentu put producencki (stanowiący przychód lub koszt), jest rozliczany poprzez zapłatę różnicy wyników z realizacji poszczególnych opcji wchodzących w skład struktury przez jedną ze stron transakcji (tzn. przez Spółkę lub Brokera), bądź poprzez zapłatę przez Spółkę kwoty rozliczenia z tytułu wystawionej opcji kupna (w przypadku wygaśnięcia zakupionej opcji sprzedaży); data rozliczenia (w przyszłości) będzie jedynym momentem, w którym płatności z tytułu wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z danego instrumentu zerokosztowego.

Wynik uzyskany z tytułu realizacji w przyszłości ww. instrumentu collar (stanowiący przychód lub koszt), stanowi rozliczenie jednej z opcji wchodzących w skład struktury przez jedną ze stron transakcji (tzn. przez Spółkę lub Brokera); data rozliczenia (w przyszłości) będzie jedynym momentem, w którym płatności z tytułu wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z danego instrumentu zerokosztowego. Jak podano powyżej, w przypadku tej struktury może również dojść do sytuacji, że żadna z opcji wchodzących w skład struktury nie będzie rozliczana - opcje wygasną w związku z ukształtowaniem się ceny / kursu referencyjnego pomiędzy cenami / kursami wykonania nabytej opcji sprzedaży i sprzedanej opcji kupna.

Wynik uzyskany z tytułu realizacji w przyszłości ww. instrumentu seagull (stanowiący przychód lub koszt) stanowi rozliczenie jednej z opcji wchodzących w skład struktury przez jedną ze stron transakcji (tzn. przez Spółkę lub Brokera) lub dwóch opcji wchodzących w skład struktury (w przypadku realizacji zarówno zakupionej, jak i wystawionej opcji sprzedaży); data rozliczenia (w przyszłości) będzie jedynym momentem, w którym płatności z tytułu wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z danego instrumentu zerokosztowego. W przypadku instrumentu seagull może również dojść do sytuacji, że żadna z opcji wchodzących w skład struktury nie będzie rozliczana - opcje wygasną w związku z ukształtowaniem się ceny / kursu referencyjnego pomiędzy cenami / kursami wykonania nabytej opcji sprzedaży i sprzedanej opcji kupna (podobnie jak przy instrumencie collar).

Przedmiotowe transakcje dotyczące nabycia ww. instrumentów zerokosztowych są dokumentowane przez Brokerów różnymi dokumentami, w zależności od praktyki danego Brokera, przy czym występują sytuacje, że:

Broker sporządza jeden dokument, wskazujący na zawarcie transakcji, której przedmiotem jest instrument zerokosztowy, nie we wszystkich przypadkach jednak nazywając ten instrument wprost np. collar, seagull,
Broker sporządza odrębny dokument, dla każdej opcji wchodzącej w skład danego instrumentu zerokosztowego (zarówno opcji sprzedanych przez Brokera, jak również wystawionych przez Spółkę - w ramach danego instrumentu zerokosztowego); na dokumentach tych Broker wskazuje m.in. wielkość premii oraz datę płatności premii. W niektórych przypadkach Broker ponadto potwierdza drogą mailową, że opcje put i calI, które były przedmiotem zawartych transakcji wchodzą w skład instrumentu pochodnego zerokosztowego.

Ze względu na regulacje prawne kraju działalności Brokera zagranicznego, jak również wewnętrznie stosowane rozwiązania systemowo - informatyczne poszczególnych banków - Brokerów, Spółka nie ma wpływu na sposób dokumentowania powyższych transakcji przez Brokerów. Niemniej jednak fakt, iż są to instrumenty pochodne zerokosztowe dodatkowo potwierdza dokumentacja wewnętrzna Spółki, a mianowicie, Spółka posiada wewnętrzne procedury, zgodnie z którymi:

funkcjonujący w Spółce Komitet Ryzyka Rynkowego, m.in. rekomenduje Zarządowi Spółki wdrożenie określonych strategii zabezpieczających przed ryzykiem zmian cen metali, kursów walut i stóp procentowych; w rekomendacji wskazywany jest każdorazowo rodzaj instrumentu (w tym: zerokosztowy), który ma zabezpieczać w określonym / przyszłym okresie, wskazane ceny sprzedaży lub kursy walutowe dla określonego tonażu / nominału;

w momencie kiedy rekomendacja jest akceptowana przez Zarząd Spółki, w formie stosownej Uchwały stanowi ona podstawę dla odpowiedniego wydziału Spółki do zawarcia transakcji na instrumentach pochodnych, zgodnie z wytycznymi wskazanymi w Uchwale Zarządu;

po zawarciu transakcji na rynku instrumentów pochodnych, wydział zawierający daną transakcję przedstawia Komitetowi Ryzyka Rynkowego sprawozdanie z realizacji Uchwały Zarządu Spółki, w sprawie wdrożenia danej strategii zabezpieczającej, tj. zawarcia transakcji na określonych Uchwałą instrumentach pochodnych, np. zerokosztowych.

W księgach rachunkowych, prowadzonych przez Spółkę na podstawie regulacji Międzynarodowych Standardów Rachunkowości / Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, respektując wymogi rachunkowości zabezpieczeń (MSR 39), Spółka ujmuje nabyty instrument pochodny zerokosztowy jako odrębne transakcje, wchodzące w jego skład. Zawierane transakcje na instrumentach pochodnych, w tym zerokosztowe, dotyczą zabezpieczenia przepływów pieniężnych. Transakcje te nie są związane z nabyciem środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Zdaniem Wnioskodawcy, w dacie zawarcia kontraktu Spółka nie będzie zobowiązana do rozpoznania żadnych przychodów, w tym z premii z tytułu wystawionej opcji wchodzącej w skład instrumentu zerokosztowego; przychody lub koszty - ustalone jako wynik na instrumencie zerokosztowym - wynikające z przedmiotowej transakcji będą rozpoznawane dopiero w przyszłości - w dacie realizacji w/w instrumentu jako całości, tj. w dacie rozliczenia, określonej umową z Brokerem.

Zgodnie z postanowieniami art. 12 ust.

3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (...), przy czym art. 12 ust. 3e w/w ustawy stanowi, że dla przychodów, do których nie ma zastosowania ust. 3a, 3c oraz 3d za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Jednocześnie art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo odpłatnego ich zbycia (...), przy czym przepis art. 15 ust. 4d i 4e stanowi, że koszty pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami są potrącane w dacie ich poniesienia, tj. w dacie zarachowania w księgach rachunkowych.

Powyższe oznacza, że warunkiem rozpoznania przychodu jest stwierdzenie, że jest on należny, przy czym datą podatkowego rozpoznania przychodów jest data otrzymania przez Spółkę płatności dodatniego wyniku na rozliczeniu instrumentu zerokosztowego jako całości - z tytułu realizacji instrumentu zerokosztowego. Jednocześnie momentem rozpoznania kosztu z tych transakcji - ujemnego wyniku na rozliczeniu instrumentu zerokosztowego jako całości - jest data rozliczenia instrumentu, pod którą wynik z transakcji winien być ujęty w księgach rachunkowych Spółki (i pod którą następuje płatność na rzecz Brokera); przy czym, w ocenie Spółki, przepis art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dla stanu wskazanego we wniosku nie będzie miał zastosowania, gdyż nabycie instrumentu zerokosztowego, w związku z charakterem i sensem ekonomicznym tej struktury nie wiąże się dla stron tej transakcji (Spółki i Brokera) z ponoszeniem jakichkolwiek wydatków.

Powyższe stanowisko Spółki potwierdza wydany w sprawie Spółki wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 04.06.2009 r. sygn. akt I SA/Wr 327/09. Wyrok powyższy dotyczy wprawdzie transakcji na instrumentach pochodnych typu opcje, forward i swap, jednakże wskazuje regulacje prawne, które mają zastosowanie do ustalenia momentu rozpoznania przychodów / kosztów z tytułu realizacji instrumentów pochodnych, co w ocenie Spółki, ma również zastosowanie do instrumentów pochodnych zerokosztowych.

Biorąc pod uwagę rzeczywistą treść zawieranych transakcji, a w szczególności charakter prawny oraz ekonomiczny ww. transakcji, należy stwierdzić, że przedmiotem transakcji zawieranych przez Spółkę jest jeden instrument pochodny o charakterze złożonym - instrument zerokosztowy, który dla celów podatkowych należy rozpatrywać jako całość, a nie jako poszczególne elementy składające się na ten instrument. Warunkiem koniecznym dla konstrukcji złożonego instrumentu pochodnego zerokosztowego jest bowiem zestawienie dwóch / lub więcej instrumentów prostych o wzajemnie przeciwnym kierunku płatności premii opcyjnej w wysokościach, które się wzajemnie znoszą (w ramach takiego instrumentu złożonego), co w konsekwencji ma doprowadzić do braku płatności premii.

Tym samym, poszczególne opcje wchodzące w skład instrumentu zerokosztowego, w dacie zawarcia transakcji na instrumencie nie generują dla celów podatkowych przychodów (w szczególności po stronie Spółki nie powstaje jakakolwiek należność, co jest warunkiem koniecznym dla rozpoznania przychodu) ani też kosztów, a jedynym momentem rozpoznania przychodów lub kosztów podatkowych - ustalonych jako wynik na instrumencie zerokosztowym rozpatrywanym jako całość - będzie w przyszłości data rozliczenia instrumentu zerokosztowego jako całości.

Spółka wskazuje przy tym, iż występujące w praktyce przypadki dokumentowania przez Brokera poszczególnych elementów instrumentu zerokosztowego (opcji) odrębnymi dokumentami, mają jedynie charakter techniczny i nie mogą przesądzać o faktycznej treści zawieranej transakcji. Dokumenty bankowe same w sobie nie ustanawiają odrębnych zobowiązań / należności, a sporządzane przez Spółkę dokumenty jednoznacznie wskazują że przedmiotem zawieranych transakcji jest instrument zerokosztowy.

Spółka w tym miejscu pragnie zauważyć, że na podstawie znanych Jej interpretacji można stwierdzić, że stanowisko Ministra Finansów w przedmiotowej kwestii jest jednolite. Analogiczne, jak przedstawione przez Spółkę, stanowisko w w/w sprawie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 21.10.2008 r. znak ILPB3/423-461/08-2/ŁM, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 22.12.2008 r. znak IPPB3/423-1490/08-2/AG.

W konsekwencji, Spółka uważa, że dopiero w przyszłości - w dacie rozliczenia instrumentu zerokosztowego jako całości składającej się z kilku opcji - będzie zobowiązana do rozpoznania w rachunku podatkowym faktycznego wyniku realizowanego na tym instrumencie (jako całości).

W piśmie z dnia 18 czerwca 2010 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, Spółka wskazała, iż w kierowanych do Izby Skarbowej w Poznaniu wnioskach o wydanie indywidualnych interpretacji posługiwała się jednolitą nomenklaturą odnośnie instrumentów pochodnych, a mianowicie:

data zawarcia transakcji ? dzień, w którym zawarto transakcję,

data wykonania ? dzień, w którym następuje określenie kwoty rozliczenia i ustalany jest wynik na transakcji (we wcześniejszych terminach wynik ten nie jest znany),

data rozliczenia, która jest datą realizacji instrumentu ? dzień zgodny z zapisami umowy przepływu środków pieniężnych (bez względu na to czy przepływ tych środków został faktycznie zrealizowany).

We wniosku z dnia 16.03.2010 r. terminy te zostały zdefiniowane w załączniku nr 1.

Według Spółki, pojęcie realizacja praw z instrumentu na gruncie podatkowym rozumiane jest jako data wymagalności płatności (data rozliczenia) lub wręcz faktyczne otrzymanie zapłaty.

Data faktycznego przepływu pieniężnego, czyli data rozliczenia z danego instrumentu pochodnego to dwa dni robocze po dacie wykonania.

Pod pojęciem faktycznego przepływu pieniędzy należy rozumieć przepływ pieniężny wynikający z realizacji danego instrumentu pochodnego (ilość np. ton miedzi, uncji srebra, dolarów amerykańskich pomnożona przez różnicę pomiędzy ceną referencyjną a ceną wykonania wynikającą z parametrów danego instrumentu pochodnego).

Data rozliczenia winna odpowiadać dacie fizycznego wpływu na konto Spółki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 ze zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

Natomiast definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). Przepis ten stanowi, iż ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, rozumie się przez to prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Warto w tym miejscu wskazać, iż w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen oraz

rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisu, który przewidywałby szczególny sposób ustalania przychodów z realizacji praw pochodnych, co oznacza że objęte są one reżimem ogólnym art. 12 tej ustawy. Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast na podstawie art. 12 ust. 3 tej ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Objęte powyższym przepisem przychody muszą być następstwem prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z tym, między przychodem, a działalnością gospodarczą musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu. Określenie ?związane z działalnością gospodarczą? pojmuje się dość szeroko, tym samym uznając, iż przychodami z tego źródła są nie tylko przychody będące bezpośrednim wynikiem tej działalności, ale także przychody z każdej innej działalności z nią związanej, w tym w szczególności z tytułu niektórych operacji finansowych. Przychodami należnymi, które to określenie nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano. Oznacza to, że opodatkowanie rozszerzone zostało także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem, powinny wpłynąć do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, lecz jeszcze to nie nastąpiło, co jest konsekwencją oparcia opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na tzw. zasadzie memoriałowej.

Zasady rozpoznawania momentu uzyskania przychodów określonych w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych uregulowane są w art. 12 ust. 3a - 3e tej ustawy.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a ww. ustawy, za datę powstania przychodu uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c - 3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury, albo
uregulowania należności.

Należy zauważyć, że w momencie nabycia pochodnego instrumentu finansowego, nie dochodzi do rzeczywistego nabycia waluty, jak również nie następuje wydatkowanie środków pieniężnych na jej nabycie. Chociaż z dniem zawarcia umowy strony nabywają prawo majątkowe wynikające z nabytego instrumentu, to do skonkretyzowania tego prawa, w postaci żądania określonego świadczenia od drugiej strony transakcji, dochodzi dopiero w momencie realizacji praw. W tym też momencie uprawniony uzyskuje przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Istotą niniejszej sprawy jest ustalenie podatkowego momentu uzyskania przychodu z tytułu realizacji praw majątkowych wynikających z instrumentów pochodnych zerokosztowych, a więc takich, w których nie dochodzi ani do faktycznego otrzymania / wydania waluty obcej ani do wydatkowania / otrzymania środków pieniężnych związanych z jej nabyciem / zbyciem.

Zdaniem tut. Organu, realizacja prawa wynikającego z instrumentu pochodnego następuje w dacie wykonania, tj. w dniu, w którym następuje określenie kwoty rozliczenia i ustalany jest wynik na transakcji.

W ocenie organu podatkowego to właśnie na ten moment, tj. dzień realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy jako kwotę należną, niezależnie od okoliczności faktycznego otrzymania płatności. Zgodnie z brzmieniem powołanego art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (w całości lub w części), nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Realizację nierzeczywistej opcji walutowej można utożsamić ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu, w którym następuje rozliczenie nabywca instrumentu pochodnego traci prawo wynikające z nabytego instrumentu.

Natomiast kwestię kosztów reguluje art. 15 ust. 1 ww. ustawy, według którego kosztami uzyskania przychodów, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

W kwestii dotyczącej momentu poniesienia kosztów uzyskania przychodów znajduje zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych ? do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zatem wydatki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 8b nie są kosztem uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Stają się nimi natomiast przy ustalaniu dochodu:

w związku z realizacją praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych,

rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów,

z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych.

Reasumując, zarówno przychody jak i koszty podatkowe w odniesieniu do wskazanych we wniosku nierzeczywistych instrumentów pochodnych zerokosztowych, powstają w dacie realizacji praw z powyższych instrumentów pochodnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie informuje się, że w zakresie stanu faktycznego została wydana odrębna interpretacja w dniu 18 czerwca 2010 r. nr ILPB3/423-260/10-3/ŁM.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ILPB3/423-260/10-3/ŁM, interpretacja indywidualna