Czy koszty poniesione w związku z przedstawionym w stanie faktycznym sporem sądowym, tj.: - kwotę (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 11 czerwca 2008 r. (data wpływu 16 czerwca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

1. możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z kosztami procesowymi ? jest nieprawidłowe,
2. uznania za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z zapłatą odszkodowania za odstąpienie od umowy drugiej i trzeciej oraz przygotowania dokumentacji odbiorowej ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 czerwca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W latach 2004 - 2005 Spółka Akcyjna podpisała trzy umowy na realizację trzech kolejno następujących po sobie etapów budowy osiedla mieszkaniowego przy ul. D. z firmą X. Pierwsza umowa zawarta została 15 września 2004 r., kolejna 28 lutego 2005 r. i ostatnia 14 maja 2005 r. Następnie, tj. 23 stycznia 2006 r. X przekazał do Spółki trzy pisma w których:

1. naliczył kary pieniężne za nieterminową realizację pierwszej umowy oraz
2. odstąpił od umowy drugiej i trzeciej z przyczyn (winy) ? jak twierdził ? leżących po stronie Spółki i naliczył z tego tytułu kary zgodnie z podpisanymi umowami.

Spółka nie zgodziła się z naliczonymi karami o czym poinformowała X. W związku z brakiem możliwości polubownego rozstrzygnięcia sprawy, Spółka wystąpiła w 2006 r. do sądu cywilnego o nakaz zapłaty z tytułu nieuregulowanych przez X płatności na kwotę 355.000 zł.

Spółka nie zgodziła się z twierdzeniami X, ponieważ odstąpienie od umowy nie nastąpiło z winy Spółki, lecz z przyczyn leżących po stronie X, a mianowicie X dokonywał zmian projektowych w trakcie trwania inwestycji, co wpłynęło na przesuwanie terminu zakończenia inwestycji przez Spółkę. Przesłanki te pozwalały więc realnie szacować, że Spółka powinna tę sprawę sądową wygrać. X w odpowiedzi na pozew złożył oświadczenie o potrąceniu dochodzonej przez Spółkę kwoty z naliczonymi karami. Oświadczenie dotyczyło potrącenia kary za nieterminową realizację pierwszej umowy i części kary z tytułu odstąpienia od umowy drugiej i trzeciej.

Jednakże sąd cywilny pierwszej instancji uznał, że potrącenie było skuteczne i w konsekwencji Spółka nie posiada roszczeń w stosunku do X, co potwierdził sąd apelacyjny. Wyrok sądu zapadł w 2007 r. W wyroku tym, sąd zasądził ponadto na rzecz X zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

W związku z powyższym, Spółka zaksięgowała kary do wysokości oświadczenia o potrąceniu, tj. do kwoty 355.000 zł. i ujęła je w rozliczeniu podatkowym za 2007 r. w ten sposób, że kwotę kar z tytułu odstąpienia od umowy wyłączyła z kosztów podatkowych.

Dodatkowo z kosztów podatkowych wyłączono:

• koszty procesu (koszty sądowe) na poziomie wszystkich instancji, tj.:
     - koszty zastępstwa procesowego,
     - koszty zastępstwa procesowego zasądzone na rzecz Spółki X,
     - wpis sądowy,
     - pozostałe koszty - (dalej jako koszty sądowe),
• koszty przygotowania dokumentacji odbiorowej (związanej z koniecznością przeprowadzenia inwentaryzacji robót realizowanych w ramach umów od których X odstąpił) dotyczącej 2006 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy koszty poniesione w związku z przedstawionym w stanie faktycznym sporem sądowym, tj.:

• kwotę kar z tytułu odstąpienia przez X od umowy drugiej i trzeciej,
• koszty sądowe poniesione przez Spółkę,
• koszty przygotowania dokumentacji odbiorowej (związanej z koniecznością przeprowadzenia inwentaryzacji robót realizowanych w ramach umów, od których X odstąpił) dotyczącej 2006 r.,

Spółka miała prawo uznać za koszt uzyskania przychodu, w momencie poniesienia wydatków związanych z przegranym procesem cywilnym...

Zdaniem Wnioskodawcy, wszelkie koszty przez nią poniesione w związku z przedstawionym sporem sądowym, stanowiły koszt uzyskania przychodu i powinny przez Spółkę zostać zaliczone w ciężar kosztu podatkowego w momencie poniesienia. Jednocześnie, zdaniem Spółki, nie można uzależniać kwalifikacji przedmiotowych kosztów od stwierdzenia, że skoro zostały one poniesione przez dłużnika, a nie przez wierzyciela (w przedmiotowej sprawie przez przegranego w procesie sądowym, czyli przez Spółkę), to nie stanowią one kosztów uzyskania przychodu. Ustawa o podatku dochodowym nie wprowadza w tym zakresie żadnego rozróżnienia.

Jednocześnie, w ocenie Spółki, również koszty kar tytułem odstąpienia od umowy jako koszty związane z zachowaniem źródła przychodu Spółki mogą być kwalifikowane jako koszty uzyskania przychodu. Powyższe koszty nie są wymienione w katalogu wyłączeń z art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a ich poniesienie związane było z zabezpieczeniem przez Spółkę źródła przychodów.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych wart. 16 ust. 1 (...).

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wykazu wydatków, które przesądzają o ich zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Przyjmuje się zatem, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów.

Spółka jest zdania, iż kwalifikacja wydatku na zwrot kosztów postępowania sądowego zasądzonych na rzecz strony przeciwnej jako kosztu uzyskania przychodów jest w myśl art. 15 ust. 1 ww. ustawy w pełni uzasadniona. Poniesienie takich wydatków jest wg przedstawionego stanu faktycznego konsekwencją podjętej wcześniej decyzji o obronie przed uszczupleniem jej majątku na gruncie postępowania sądowego. Ustawowa definicja kosztów w art. 15 ust. 1 powołanej ustawy (według której dokonuje się kwalifikacji wydatków ponoszonych przez podatnika jako kosztów związanych z uzyskaniem przychodu) stanowi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1.

Przepis art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wyraźnego stwierdzenia, że pomiędzy poniesionym wydatkiem a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. Koszty funkcjonowania podatnika, jakkolwiek poniesione w celu uzyskania przychodu, nie są bezpośrednim czynnikiem uzyskania konkretnego przychodu.

Wskazać należy, iż takie rozumienie kwestii kosztów podatkowych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyrażane było również na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego. Zmiana z dniem 1 stycznia 2007 r. treści art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest właśnie urzeczywistnieniem powszechnie przyjętej wykładni co do sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego. Ustawodawca doprecyzował, iż również koszty mające na celu zabezpieczenie i utrzymanie źródła przychodu, stanowią w sensie podatkowym koszt uzyskania. Zmiana ta, jak zostało wskazane wyżej, miała na celu odzwierciedlenie powszechnie wyrażanego stanowiska, zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie, co do kwalifikacji ponoszonych przez podatnika kosztów.

W ocenie Wnioskodawcy, koszty procesowe mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów Spółki na bieżąco, gdyż nie są one związane z konkretnym przychodem, lecz ponoszone są w celu zachowania źródła przychodów. Koszty zastępstwa procesowego zasadniczo stanowią koszty uzyskania przychodu, zarówno po stronie pozwanego jak i powoda. Jedynie w sytuacji, kiedy od strony pozwanego sprawa dotyczyłaby kosztów, które nie mogłyby zostać uznane za koszty uzyskania przychodów (np. sprawa dotycząca odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów) możliwe byłoby zakwestionowanie takich kosztów przez władze skarbowe.

Nie bez znaczenia w kontekście kwalifikacji przedmiotowych kosztów jest fakt, iż Spółka decyduje się na proces sądowy w zakresie obrony (zapłaty przez kontrahenta) własnej należności głównej, a jednocześnie w tym samym procesie dopiero w następstwie złożonych przez pozwanego zarzutów broni się przed roszczeniami powoda. W sensie podatkowym zabezpiecza więc posiadane przez siebie źródło przychodu. Ryzykiem uczestnictwa w procesie sądowym są jednak ponoszone przez Spółkę koszty, które jak zostało wskazane wyżej, ?wpisane? są w zakres postępowania sądowego. Zwrot kosztów sądowych stronie przeciwnej, zdaniem Spółki, ma na celu ochronę jej źródła przychodów. Zaniechanie bowiem dokonania tego wydatku wiązać by się mogło z wszczęciem przez stronę przeciwną postępowania egzekucyjnego wobec Spółki, którego kosztami zostałaby w konsekwencji obarczona. Wykonanie wyroku w powyższym zakresie, a tym samym poniesienie przedmiotowych wydatków, zapobiega zatem konieczności poniesienia w przyszłości przez Spółkę dalszych wydatków (kosztów egzekucyjnych) i wpływa tym samym na utrzymanie źródła przychodów Spółki. Dążąc do odzyskania należnych kwot Spółka niewątpliwie działała w celu uzyskania przychodu. Odzyskanie kwot należnych jest niewątpliwie działaniem w celu uzyskania przychodów, a więc jest dla Spółki kosztem uzyskania przychodów. Również dążenie do zminimalizowania uszczerbku na własnym majątku Spółki, polegające na obronie przed sądem stanowiska, że żądane przez X kwoty kar umownych ? wynikających z odstąpienia od umowy drugiej i trzeciej ? należy uznać za działanie pozwalające zakwalifikować poniesione z tego tytułu wydatki do kosztów uzyskania przychodu, jako działanie mające w szczególności na uwadze zachowanie (zabezpieczenie) źródła przychodów, za jaki należy uznać własny majątek.

Zdaniem Wnioskodawcy, za bez znaczenia w sprawie należy uznać fakt, iż ostatecznie Spółka powyższą sprawę sądową przegrała, w związku z czym wyznaczone cele procesu nie zostały zrealizowane, tj. Spółka utraciła część majątku oraz nie zachowała źródła przychodu. Istotne w sprawie jest to, że do takich celów Spółka dążyła i jednocześnie realnie miała prawo się spodziewać, że je osiągnie. Decydując się na proces sądowy, Spółka zasadnie ? posiłkując się oceną prawną ? uznawała, iż wynik procesu sądowego będzie dla niej korzystny. Jednocześnie, decydując się na udział w postępowaniu sądowym Spółka zmuszona została w konsekwencji do poniesienia kosztów z tym związanych, tj. kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego. Przepisy odnoszące się do obowiązku uiszczania takich kosztów nie dają stronom postępowania sądowego dowolności i wyboru co do ich ponoszenia. Koszty te są elementem składowym postępowania sądowego. Tym samym Spółka, decydując się na udział w postępowaniu sądowym podejmuje ryzyko ich poniesienia w przypadku, gdy wyrokiem Sądu zmuszona zostanie do ich zapłaty.

Dlatego też, w ocenie Wnioskodawcy, dążąc do zachowania źródła przychodów, Spółka poniosła konieczne koszty, które zgodnie z dyspozycją art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, są kosztem podatkowym.

Ponadto, Spółka pragnie wskazać, iż w interpretacjach wydawanych przez organy skarbowe oraz sądy administracyjne występuje pogląd, iż wydatki poniesione przez podmiot gospodarczy, w związku z uczestnictwem w procesie cywilnym mogą stanowić koszt podatkowy w przypadku gdy ich poniesienie było racjonalne i celowe. Zdaniem Wnioskodawcy, nie ma przy tym znaczenia, w ocenie organów podatkowych, kwestia czy podatnik ponosi te wydatki jako pozwany czy też jako powód.

W szczególności Spółka pragnie podkreślić, iż z dniem 1 stycznia 2007 r., w związku ze zmianą treści (rozszerzeniem) zakresu przepisu art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, odnoszącego się do zasady ogólnej kosztu podatkowego, nie powinno być wątpliwości, iż koszt podatkowy stanowią również wydatki, których celem jest zabezpieczenie posiadanego źródła przychodu. Działaniem takim jest udział w procesie sądowym w celu ochrony posiadanych zasobów materialnych (środków finansowych). Godząc się zatem na poniesienie wydatków związanych z uczestnictwem w procesie cywilnym, Spółka ma prawo zaliczyć ich wartość do kosztów podatkowych.

Zdaniem Wnioskodawcy, możliwość zaliczenia wydatków związanych z uczestnictwem w postępowaniu sądowym w ciężar kosztów podatkowych potwierdziły także w swoim piśmiennictwie urzędy skarbowe, izby skarbowe oraz organy sądowe.

Poniżej Wnioskodawca zaprezentował wypowiedzi dotyczące przedmiotowego zagadnienia:

• Izby Skarbowa w Warszawie z dnia 3 czerwca 2006 roku (1401/PD-4230Z-46/06/ZO), w którym stwierdziła, ?iż nie można uzależniać kwalifikacji przedmiotowych kosztów procesu w kosztach uzyskania przychodu od stwierdzenia, że skoro zostały one poniesione przez dłużnika, a nie przez wierzyciela, to nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Jednocześnie, Izba Skarbowa potwierdza, iż związek danego kosztu z przychodem może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. ?

• Izba Skarbowa we Wrocławiu (pismo z dnia 9 października 2006 roku, sygn. PD III-423/276/06), w którym stwierdziła, ?iż wydatki na zastępstwo procesowe stanowią koszty uzyskania przychodów, gdyż uzasadnione i racjonalne jest posiłkowanie się w obronie swoich interesów wykwalifikowaną pomocą prawną. Nie ma w tym zakresie znaczenia przyszłe rozstrzygnięcie sporu w sądzie. Rozstrzygnięcie to ma, zdaniem Izby, znaczenie jedynie w stosunku do zasądzonych na rzecz powoda kosztów postępowania i zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionego przez powoda, które to wydatki nie będą stanowić u pozwanego kosztów uzyskania przychodów.?

• WSA w wyroku z 14 maja 2004 r., sygn. akt I SA/Wr 1252/02, w którym Sąd stwierdził, iż u dłużnika koszty procesu nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodów, natomiast u wierzyciela koszty sądowe i inne koszty procesu zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów - nie może być traktowana jako klauzula generalna zaliczalności tego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodu. Organy podatkowe winny traktować zatem każdą sytuację indywidualnie, odrębnie do każdego przypadku, według zasad racjonalnego rozumowania. Zatem poniesione przez pozwanego wydatki związane z kosztami sądowymi, jeżeli zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wymagają wnikliwej oceny pod kątem ich związku z prowadzoną działalnością.

• Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygnatura 1401/BP-I/4210-76/07/ICh/PP-I z dnia 12 października 2007 r., w którym stwierdził, że ?działanie podatnika mające na celu obronę przed zarzutami wierzyciela jest ekonomicznie uzasadnione?. Dyrektor stwierdził ponadto, że ?przy kwalifikowaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek ? poza wyraźnie wskazanymi w ustawie ? wymaga nie tylko oceny pod kątem czy jego poniesienie miało związek z konkretnym przychodem, ale także z punktu widzenia racjonalności określonego działania dla osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. Niezależnie od tego do kosztów uzyskania przychodów zalicza się wydatki dotyczące funkcjonowania podmiotu gospodarczego, których poniesienie nie jest związane z uzyskaniem konkretnego przychodu, jednakże jest to uzależnione od rzetelnej i całościowej oceny, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności i faktów przy zachowaniu reguł należytej staranności wydatek taki miał wpływ na wysokość przychodów?.

• Izba Skarbowa w Warszawie z 12 października 2007 r., sygnatura 1401/BP-I/4210-76/07/ICh/PP-I, w którym Izba Skarbowa wskazała, iż ?ustawodawca nie uzależnił także uznania poniesionych wydatków za koszt uzyskania przychodów od niezbędności wydatku, ekonomicznej zasadności podjętej decyzji czy rezultatu, jaki wydatek przyniósł w postaci konkretnego przychodu?.

• NSA w wyroku z 31 lipca 2003 r., sygn. akt I SA/Wr 710/02, gdzie Sąd stwierdził, iż skoro wyłączeniem tym nie zostały objęte koszty poniesione w innej fazie postępowania, tj. koszty procesu poniesione w postępowaniu rozpoznawczym, to koszty te mogą mieścić się w art. 15 ust. 1. Jeżeli więc dłużnik przegra proces o zapłatę, w toku którego sporne było istnienie lub wysokość zobowiązania, to powinien on przede wszystkim wykazać, że były to działania związane z obroną przed roszczeniami wierzyciela podejmowanymi w celu zmniejszenia przychodu, a w związku z tym koszty te mieszczą się w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

• Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 10 października 2007 r. o nr PD III 423/401/07/LP/45205, w której Dyrektor Izby stwierdził że, ?ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przez dłużnika tytułem kosztów sądowych w procesie cywilnym. Ustawa o podatku dochodowym nie wprowadza także rozróżnienia w tym zakresie w zależności od tego, czy koszty sądowe ponosi dłużnik czy też wierzyciel. Nie sposób zatem zaprzeczyć celowości ponoszenia przedmiotowych wydatków w rozumieniu przepisu art. 15 ust.1 ustawy o PDOP, gdyż wydatki te (tj. wydatki ponoszone przez pozwanego w zakresie poniesionych kosztów zastępstwa procesowego na rzecz powoda w związku z przegranym procesem), są niewątpliwie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i są ponoszone w celu zachowania źródła przychodów?.
  
  

Zdaniem Wnioskodawcy, ze wskazanych pism organów podatkowych widać, iż dla kwalifikacji podatkowej kosztu nie ma znaczenia, czy są one ponoszone przez dłużnika czy też wierzyciela. Istotnym jest jedynie wykazanie racjonalności tych kosztów i ich pośredniego związku z uzyskanym przychodem, bądź działania związanego z zachowaniem bądź zabezpieczeniem źródła przychodu. Właśnie taki charakter miały poniesione przez Spółkę wydatki. Spółka pragnie dodatkowo zauważyć, iż literalne brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych:

• nie ogranicza możliwości zaliczenia w ciężar kosztu podatkowego wydatków ponoszonych przez Spółkę w związku z postępowaniem sądowym,
• żaden przepis w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie wyłącza z kosztów podatkowych ponoszonych przez podmiot wydatków w związku z uczestnictwem w postępowaniu sądowym. Bez znaczenia jest przy tym fakt, czy Spółka występuje w postępowaniu sądowym jako strona pozwana czy jako powodowa.
  
  

Ponadto w wyroku z 31 lipca 2003 r., sygn. akt l SA/Wr 710/02, NSA zwraca uwagę, że skoro wyłączeniem tym nie zostały objęte koszty poniesione w innej fazie postępowania, tj. koszty procesu poniesione w postępowaniu rozpoznawczym, to koszty te mogą mieścić się w art. 15 ust. 1. Jeżeli więc dłużnik przegra proces o zapłatę, w toku którego sporne było istnienie lub wysokość zobowiązania, to powinien on przede wszystkim wykazać, że były to działania związane z obroną przed roszczeniami wierzyciela podejmowanymi w celu zmniejszenia przychodu, a w związku z tym koszty te mieszczą się w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie zdaniem Spółki, poniesione przez nią wydatki w postaci kar z tytułu odstąpienia od umowy z X są kosztem uzyskania przychodu.

Co do zasady, wydatki poniesione przez podatnika tytułem kar umownych bądź odszkodowań stanowią koszt uzyskania przychodu pod warunkiem, iż przyczyniają się do uzyskania przychodu bądź mają na celu zachowanie bądź zabezpieczenie źródła przychodu (zgodnie z art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na wyłączenie zawarte w art. 16 ust.1 pkt 22 ww. ustawy, zgodnie z którym, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków tytułem kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

O ile więc poniesiony wydatek tytułem kary bądź odszkodowania nie jest objęty dyspozycją wyłączenia z art. 16 ust 1 pkt 22, a Spółka udowodni, iż wydatek ten przyczynia się do osiągnięcia przychodu bądź zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodu, wydatek taki może stanowić koszt podatkowy. Taka też sytuacja ma miejsce w przedmiotowym stanie faktycznym. Poniesione przez Spółkę wydatki tytułem kar nie mieszczą się w dyspozycji zwolnienia z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nie są to żadne kary z tytułu wad dostarczonych towarów (wykonanych usług) lub zwłoki w usunięciu wad towarów lub wykonanych robót. Są to kary z tytułu odstąpienia od umowy, a dodatkowo odstąpienie to następuje z przyczyn innych, niż wymienione w powołanym powyżej przepisie.

Tym samym, przedmiotowe wydatki poniesione przez Spółkę, rozpatrywać należy jedynie pod kątem regulacji wynikającej z art. 15 ww. ustawy.

Tym samym, wydatek ten, stanowić będzie koszt podatkowy, o ile Spółka udowodni związek poniesionego wydatku z prowadzoną działalnością bądź działanie w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Wydatki poniesione przez Spółkę tytułem kar umownych zostały poniesione w związku z zabezpieczeniem źródła przychodu Spółki. Decydując się na poniesienie kar Spółka działała w celu zachowania źródła przychodu, tj. dokonując zapłaty przedmiotowej kary unika konsekwencji w zakresie naliczania przez Spółkę X wyższych kosztów (odsetek), bądź kosztów związanych z egzekucją ze strony X. Istnieje zatem związek z prowadzoną działalnością Spółki.

Ponadto Spółka decydując się na zapłatę przedmiotowych kar, wzmacnia swoją pozycję jako podmiotu gospodarczego realizującego zobowiązania wynikające z zawartych umów i orzeczeń sądowych. Wzmocnienie tej pozycji następuje na rzecz ewentualnych przyszłych kontrahentów, jak i samej Spółki X. Nie można wykluczyć przecież nawiązania ponownej współpracy z tym samym kontrahentem. Dzięki przyszłym zleceniom od potencjalnych kontrahentów Spółka osiągnie przychód. Tym samym, decydując się na zapłatę kary, Spółka działa w celu zachowania wskazanego źródła przychodu.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Spółki, kary ponoszone z tytułu odstąpienia od umowy jako niewymienione w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a ponoszone w związku z zachowaniem źródła przychodów Spółki, mogą stanowić koszt uzyskania przychodu.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, należy uznać, iż wszelkie koszty poniesione przez Spółkę, w związku z przedstawionym stanem faktycznym, tj.:

• kwotę kar z tytułu odstąpienia przez X od umowy drugiej i trzeciej,
• koszty sądowe,
• koszty przygotowania dokumentacji odbiorowej (związanej z koniecznością przeprowadzenia inwentaryzacji robót realizowanych w ramach umów, od których X odstąpił) dotyczącej 2006 r.,

stanowiły dla Spółki, koszt uzyskania przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z kosztami procesowymi, natomiast za prawidłowe uznaje się w części dotyczącej zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z zapłatą odszkodowania za odstąpienie od umowy drugiej i trzeciej oraz przygotowania dokumentacji odbiorowej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (?) ww. ustawy.

Z powyższego przepisu wynika, że nie wszystkie wydatki poniesione przez podatnika są kosztami. Kosztami uzyskania przychodów są ? po wyłączeniu kosztów wymienionych w art. 16 ust.

1 ww. ustawy ? wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Ponoszone koszty należy oceniać pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu.

Jako koszty uzyskania przychodów mogą być rozpatrywane zarówno koszty bezpośrednio jak i pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami. Te pierwsze dają się powiązać z konkretnie określonym przychodem, jaki osiągnął podatnik, natomiast te drugie wiążą się z całokształtem działalności prowadzonej przez podatnika i ogólnie określonymi przychodami osiąganymi z tytułu prowadzenia tej działalności.

Niezależnie od powyższych, wynikających z art. 15 i 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych regulacji dotyczących kosztów uzyskania przychodów, należy również mieć na uwadze uregulowanie zawarte w art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3 ustawy, zgodnie z którym przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia się:

• pkt 1 ? przychodów ze źródeł przychodów (?), jeżeli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo są wolne od podatku,
• pkt 3 ? kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w pkt 1 (?).

Jest to podstawowa zasada, która wyłącza pewne wydatki, chociaż mieszczą się one w ogólnej formule kosztów wynikającej z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jako, że przepisy omawianej ustawy nie przewidują bezpośredniego wyłączenia kosztów procesowych z kosztów uzyskania przychodów, zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych kosztów do kosztów uzyskania przychodu będzie miało określenie, czy powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, należy stwierdzić, iż poniesione koszty sądowe oraz zasądzone przez sąd apelacyjny na rzecz X koszty zastępstwa procesowego nie stanowią dla Spółki, która występuje w charakterze dłużnika kosztów uzyskania przychodu, bowiem stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodu, zachowaniem albo zabezpieczeniem funkcjonowania źródła przychodów.

Natomiast odnośnie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków z tytułu kar umownych należy odpowiedzieć na pytanie, czy powyższe odszkodowania mieszczą się w dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zatem, każdy wydatek celowo poniesiony z zamiarem uzyskania przychodu, poza wyraźnie wskazanymi w art. 16 ust. 1 ww. ustawy, powinien być uznany za koszt uzyskania przychodów. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Z powyższego wynika, że do kosztów uzyskania przychodów nie będą mogły zostać zaliczone tylko i wyłącznie kary umowne i odszkodowania z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Jest to katalog zamknięty, dotyczący jedynie zdarzeń spowodowanych wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej. Wada jest bowiem, w tym przypadku podstawową przyczyną eliminacji poniesionych wydatków z kosztów podatkowych.

W powołanym wyżej przepisie ustawodawca nie wymienił jednak odszkodowania z tytułu zerwania umowy.

Spełniając warunek, że są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz, że pomiędzy wydatkiem, a osiągniętym pochodem zachodzi związek przyczynowy, Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zapłaconą kwotę kar z tytułu odstąpienia przez X od umowy drugiej i trzeciej.

Natomiast przedstawione w stanie faktycznym koszty przygotowania dokumentacji odbiorowej, związanej z koniecznością przeprowadzenia inwentaryzacji robót realizowanych w ramach umów, od których X odstąpił, należy uznać, że stanowią również koszty uzyskania przychodów, spełniając warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przy ustalaniu momentu zaliczania przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów należy brać pod uwagę treść przepisów art. 15 ust. 4 - 4e ww. ustawy.

Wymienione we wniosku koszty spełniają przesłanki do uznania ich za koszty pośrednie.

Wydatki dotyczące całokształtu działalności, wpływające w sposób pośredni na przychody, należy uznać za koszty podatkowe w okresie ich faktycznego poniesienia, czyli zapłaty.

W świetle przepisów art. 15 ust. 4d i 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych koszty pośrednie są uznane za koszt podatkowy w dacie ich poniesienia, a dniem poniesienia jest dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo innego dowodu, z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Ujęcie w księgach rachunkowych (zaksięgowanie) kosztu na określony dzień decyduje o dacie i sposobie rozliczenia wydatku jako kosztu podatkowego.

Ponadto dodaje się, iż powołane przez Wnioskodawcę:

• decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 czerwca 2006 roku, nr 1401/PD-4230Z-46/06/ZO,
• decyzja Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia 9 października 2006 roku, nr PD III-423/276/06,
• wyrok WSA z dnia 14 maja 2004 r., sygn. akt I SA/Wr 1252/02,
• decyzja Dyrektora Izba Skarbowa w Warszawie z 12 października 2007 r., nr 1401/BP-I/4210-76/07/ICh/PP-I,
• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 lipca 2003 r., sygn. akt I SA/Wr 710/02,
• decyzja Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 21 marca 2007 r. 10 października 2007 r., nr PD III 423/401/07/LP/45205,

nie mogą stanowić podstawy do wydania przez tut. Organ interpretacji indywidualnej uznającej stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe, gdyż rozstrzygnięcia te wydane zostały w indywidualnych sprawach konkretnych zainteresowanych i w oparciu o przedstawione przez nich stany faktyczne.

Rozstrzygnięcia dokonane przez Sąd czy inne organy podatkowe nie posiadają waloru wykładni powszechnej, co oznacza, że organy podatkowe nie są związane rozstrzygnięciami sądów administracyjnych, czy innych organów w indywidualnych sprawach.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

IBPBI/2/423-519/09/MS, interpretacja indywidualna

ILPB3/423-476/09-2/ŁM, interpretacja indywidualna

ILPB3/423W-78/08-2/BN, interpretacja indywidualna

IPPB3/423-877/09-2/GJ, interpretacja indywidualna